Światowy Dzień AIDS. O HIV pogadajmy bez tabu – scenariusz zajęć profilaktycznych dla uczniów szkół ponadpodstawowych

Warsztat w dużej mierze będzie się opierał na pracy w małych grupach i dlatego warto zaaranżować układ krzeseł tak, by uczniowie mogli swobodnie pracować na środku i na podłodze. Warto wynieść/odsunąć ławki, by każdy miał swobodę pracy, a krzesła ustawić w kręgu. Niezwykle istotne jest zadbanie o komfort grupy. Należy umówić się na:

• zachowanie poufności poruszanych kwestii, jeśli ktoś odniesie się do własnych doświadczeń,
• unikanie oceny wypowiedzi innych, krytycznych komentarzy,
• prawo do wycofania się z dyskusji, jeśli będzie się czuło potrzebę.

Ryzyko zakażenia wirusem HIV nie jest tematem, o którym dużo się obecnie mówi. A jednak nadal się powinno. Codziennie dwie, trzy osoby w Polsce dowiadują się o zakażeniu. W ostatnich latach lekarze wskazują na wzrost „popularności” chorób wenerycznych. Jednak HIV nie przenosi się jedynie drogą płciową. Można się nim zakazić poprzez kontakt z zakażoną krwią, używając niewysterylizowanych narzędzi, np. igłą. Dzisiaj postaramy się dowiedzieć o tym, jak najwięcej.

Prowadzący rozdaje uczniom małe samoprzylepne karteczki, każdemu po kilka. Prosi, by napisali na nich swoje skojarzenia i to, co wiedzą na temat HIV i AIDS. Wszystko, co przyjdzie im do głowy. Po kilku minutach prowadzący zbiera kartki. Na tablicy zapisuje słowa – klucze:

• wpływ na zdrowie,
• sytuacje z ryzykiem zakażenia,
• kontekst społeczny.

Prowadzący odczytuje kolejno treść karteczek. Rozmieszcza je na tablicy wokół haseł, do których pasują.

Przydatne pytania:

• Czy temat HIV/AIDS jest dla was znany?
• Jak często słyszycie o sytuacjach, w których ktoś się okazał zakażony?
• Jak myślicie, w jakich latach trwała w Polsce epidemia HIV?
• Czy w sytuacjach, w których korzystacie z usług dentysty, tatuażysty, piercera myśl o HIV była obecna?

Prowadzący podsumowuje skojarzenia uczniów. Jeśli wśród nich są mylne przekonania, od razu je weryfikuje, dopytując młodzież o to, czy są pewni tych skojarzeń. Na przykład, jeśli na karteczce pojawi się: zakażenie drogą kropelkową, warto zapytać, czy tak na pewno jest.

HIV nie przenosi się drogą kropelkową, konieczny jest kontakt z krwią. Nie ma go w wydychanym powietrzu czy ślinie.

Zadaniem uczniów będzie przygotowanie wystąpienia dotyczącego tematu HIV/AIDS. Prowadzący dzieli klasę na małe grupy lub pary, zależnie od liczebności grupy. Ważne, by zrealizowany został każdy temat. Wypowiedź powinna trwać maksymalnie 90 sekund. Konwencją wystąpienia są wiadomości telewizyjne – krótki informacyjny komunikat, reportaż, wywiad lub sonda.

Tematy:

1. Statystyki zakażeń HIV i chorowania na AIDS w Polsce i na świecie. Wzrost czy spadek w stosunku do ubiegłych lat?
2. Fakty i mity dotyczące HIV i AIDS.
3. Epidemia HIV/AIDS: historia i współczesność.
4. Zakażenia HIV: sytuacje ryzykowne oczywiste i nieoczywiste. 
5. Badanie na obecność wirusa HIV. Gdzie się zgłosić? Jak wygląda procedura?
6. Mogę być zarażony – co robić, gdy pojawia się ryzyko zakażenia. Metody wczesnej interwencji.
7. HIV a AIDS. O co chodzi? Na czym polega wpływ wirusa HIV na zdrowie. Kiedy mówimy o AIDS?
8. Medycyna a HIV/AIDS. Możliwości i ograniczenia.
9. Jakie zasady sanitarne powinien spełnić zakład używający igieł, by zapobiec zakażeniu HIV? W jakich miejscach używa się igieł i narzędzi ostrych?

Pierwszy etapem pracy jest resaerch w sieci. Prowadzący monitoruje pracę uczniów, pomaga wybrać rzetelne źródła informacji.

Następnie uczniowie opracowują wystąpienie, wybierają prezenterów i operatorów kamery. Uczniowie nagrywają swoje wypowiedzi telefonami, po czym przesyłają prowadzącemu nagranie na adres mailowy. Zanim jednak grupa zacznie nagrywać, prowadzący powinien sprawdzić treść wystąpienia pod kątem możliwych błędów merytorycznych. Uczniowie powinni mieć możliwość wyjścia na korytarz, by nagranie przebiegło w ciszy.

Po otrzymaniu wszystkich nagrań prowadzący odtwarza je na rzutniku lub tablicy interaktywnej. Wszyscy uczniowie oglądają efekty pracy. Po nagraniach prowadzący zaprasza uczniów do tego, by zadawali sobie nawzajem pytania. Być może coś, co usłyszeli w nagraniach wyda im się zupełnie nowe lub mało zrozumiałe. Prosi grupy, by rozjaśniały wątpliwości innych uczniów.

Pomocne będą pytania:

• Co was zaskoczyło w tych informacjach?
• W jaki sposób dotychczas postrzegaliście sprawę zakażeń HIV?
• Jakie emocje budzi ten temat?
• W jaki sposób w społeczeństwie mogą się czuć osoby zakażone HIV?
• Czy to nadal temat tabu?
• Jakie sytuacje wydają wam się najbardziej zagrażające?
• Z jakich źródeł korzystaliście przy opracowaniu nagrania?
• Jakie źródła informacji uważacie za najbardziej rzetelne?

Prowadzący dzieli uczniów na dwie grupy. Zadaniem grup jest reprezentowanie oddzielnych stanowisk:

• Problem HIV został opanowany i obecnie nie dotyczy naszego społeczeństwa.
• Problem HIV nadal jest obecny w życiu społecznym i jest zagrożeniem.

Każda grupa ma za zadanie przygotować 10 argumentów podtrzymujących swoje stanowisko. Prowadzący jest moderatorem debaty, zadaje pytania otwarte, np.:

• Czy wirus HIV jest nadal zagrożeniem?
• Czy możemy mówić o epidemii HIV?
• Jakie sytuacje społeczne wpłynęły na poziom zakażeń HIV i zachorowań na AIDS w ostatnich pięciu latach?
• Jakie działania profilaktyczne zostały wdrożone w obszarze przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się wirusa HIV?
• W jaki sposób społeczeństwo postrzega wirus HIV?
• Na czym obecnie powinna się opierać profilaktyka zakażeń HIV?
• Jakie grupy społeczne są obecnie najbardziej narażone na zakażenie? Czy można je obecnie określić?

Na koniec zajęć prowadzący prosi uczniów, by podzielili się swoimi refleksjami. Zachęca do tego, by opisali swoje odczucia odnośnie do podjętego tematu, powiedzieli, co ich zaskoczyło, co zapamiętają po warsztatach.