Gdy kolor ma zapach... Synestezja – doświadczanie wielozmysłowe

Synestezja to niezwykłe zjawisko neurologiczne, które polega na automatycznym i nieświadomym łączeniu wrażeń z różnych zmysłów. Zjawisko to przyciąga uwagę badaczy ze względu na swoje unikalne właściwości. Kolory mogą mieć zapach, dźwięki przywołują smaki, a dotyk przywołuje wizualizacje. To, co dla większości ludzi pozostaje abstrakcyjnym pojęciem, dla osób z synestezją stanowi codzienne doświadczenie kształtujące ich postrzeganie rzeczywistości.

Sala Doświadczania Świata – miejsce poznania polisensorycznego. Cele i odbiorcy sesji, wyposażenie Sali

Sala Doświadczania Świata to specjalna przestrzeń, bogata w liczne bodźce pobudzające rozwój zmysłów i integrację sensoryczną. Dzięki licznym atrakcyjnym źródłom różnych zjawisk i doznań odbieranych za pomocą wszystkich zmysłów przebywanie w niej oddziałuje regulująco na układ nerwowy. Terapia Snoezelen sprawdza się w pracy z dziećmi oraz osobami dorosłymi.

Uczeń z zaburzeniami integracji sensorycznej w szkole. Dostosowanie sali szkolnej i organizacji pracy na lekcjach do potrzeb uczniów z zaburzeniami SI

W ostatnich czasach obserwuje się wzrost liczby dzieci z zaburzeniami przetwarzania procesów integracji sensorycznej. Przyjmuje się, że u nawet 15% dzieci z populacji występują powyższe zaburzenia [1]. W klasach szkolnych są grupy dzieci ze specyficznymi potrzebami wynikającymi z zaburzeń integracji sensorycznej (SI). Dzięki wzrostowi świadomości rodziców i nauczycieli oraz poziomu kształcenia terapeutów dzieci z zaburzeniami SI w szkole mają szansę na wsparcie – zrozumienie potrzeb i dostosowanie środowiska edukacyjnego. Uczeń z zaburzeniami integracji sensorycznej może nadmiernie reagować na bodźce (nadwrażliwość) lub być na nie mniej wrażliwy (podwrażliwość) [2]. Może mieć trudności z koordynacją ruchową, koncentracją czy adaptacją do zmian środowiska. W szkole objawia się to często problemami z utrzymaniem uwagi, trudnościami w siedzeniu w jednym miejscu, nadmierną aktywnością lub lękiem przed hałasem.

Znaczenie odruchów neurologicznych w integracji sensorycznej

Mimo dynamicznego rozwoju w ostatnich latach obiektywnych metod diagnostycznych (RM, fRM, TC, USG, EEG) oraz różnorodnych metod terapeutycznych określenie rodzaju i jakości zaburzeń oraz deficytów neurorozwojowych jest zadaniem trudnym. Wieloaspektowo złożona jest także interpretacja obserwowanych u dziecka objawów. Składają się na nią czynniki wrodzone, rozwojowe i środowiskowe. Dziecko przechodzi przy tym przez poszczególne fazy rozwoju odruchowego, które są ściśle powiązane z procesami dojrzewania w ośrodkowym układzie nerwowym (o.u.n.). W diagnostyce SI ocenie, głównie jakościowej, podlegają tylko te reakcje, które mają istotną wartość diagnostyczną w aspekcie dojrzałości kontroli posturalnej i równoważnej. W artykule omówiono znaczenie odruchów neurologicznych w integracji sensorycznej w kontekście zarówno normatywnego, jak i zaburzonego ich rozwoju.

Zaburzenia percepcji wzrokowej – rodzaje, objawy, terapia

Niemal każdy zna kogoś, kogo umiejętności w zakresie percepcji wzrokowej w jakimś zakresie odbiegają od przeciętności. Na jednym krańcu tego kontinuum znajdują się osoby z zaburzeniem owej percepcji, np. dysgrafią czy dysleksją, a na przeciwnym ci, którzy są mistrzami w wypatrywaniu detali czy szybkim układaniu liczących dziesiątki tysięcy elementów puzzli. W jaki sposób terapeuci integracji sensorycznej mogą wspomóc dziecko z deficytami w zakresie percepcji wzrokowej?

Zaburzenie i rozwój orientacji w schemacie ciała dziecka. O somatognozji

Na znajomość schematu swojego ciała, czyli somatognozję (gr. „soma” – ciało, „gnozja” – czucie), składa się czucie ciała i ruchów przez nie wykonywanych, przestrzeni jaką zajmuje oraz przynależności poszczególnych jego elementów do jednej całości. Rozwój orientacji w schemacie ciała następuje stopniowo od narodzin, a jego podstawą jest czucie linii środkowej ciała jako osi, względem której tworzą się odczucia posiadania poruszających się części ciała po obu jej stronach. Identyfikacja własnego ciała jest niezbędna do nabycia umiejętności adekwatnego przystosowania się do wymagań środowiskowych w zakresie relacji społecznych.

Planowanie motoryczne a procesy integracji sensorycznej

Motoryczność ludzka może być rozpatrywana zarówno w neurobiologicznych aspektach ruchu, jak i w kontekście humanistycznym, gdzie w centrum zainteresowania znajduje się człowiek oraz jego działanie. Dziecko, dzięki aktywnościom sensomotorycznym, pojmuje sens tego, co robi. Uczy się i wykorzystuje w działaniu inwencję własną. Poprzez zorganizowane, systematyczne, uporządkowane działania psychoruchowe, odpowiednio wspierane przez środowisko, zdobywa umiejętności panowania nad ciałem, poruszania nim w przestrzeni oraz planowania ruchu.

Wada wzroku i zaburzenie percepcji wzrokowej – różnicowanie

„Jeśli nie widzisz, to dlaczego nie nosisz okularów?”, „Załóż okulary, to zobaczysz” – te często udzielane rady nie zawsze są trafne. Problemy z widzeniem mogą bowiem wynikać nie z wady wzroku, ale z zaburzeń percepcji wzrokowej. Na ogół brak korekcji okularowej nie jest przyczyną trudności percepcyjnych. Jakość percepcji wzrokowej może być niewystarczająca z wielu przyczyn.

Rozwój psychofizyczny dziecka w wieku przedszkolnym

Aktywność ruchowa dziecka ma ogromny wpływ na jego rozwój, w tym rozwój integracji sensorycznej. Dzieci poprzez aktywność fizyczną poznają siebie – granice i możliwości własnego ciała. Potrzebują ruchu, ponieważ jest on naturalną potrzebą człowieka. Już Wojciech Oczko, autor wydanej w 1578 r. monografii naukowej pod tytułem „Cieplice”, twierdził, iż „ruch zastąpi prawie każdy lek, podczas gdy wszystkie lekarstwa razem wzięte, nigdy nie zastąpią ruchu” [1]. Aktywność fizyczna pobudza dojrzewanie układu nerwowego, a to z kolei przyspiesza rozwój motoryczny. Ograniczenie aktywności ruchowej skutkuje opóźnieniem ważnych funkcji rozwoju dzieci.

Zaburzenia integracji sensorycznej a emocje dziecka

Dzieci poznają świat poprzez doświadczanie go wszystkimi zmysłami. Rozwijający się układ nerwowy nie zawsze jednak jest w stanie przetworzyć dowolną ilość informacji sensorycznych. Siedmiolatek, który zbyt długo przebywa w hałasie i tłoku, może rozpłakać się nie tylko z powodu odczuwania smutku. Przyczyną może być przebodźcowanie i wynikające z niego rozdrażnienie. Istnieje związek pomiędzy zaburzeniami integracji sensorycznej a emocjami. Emocje wpływają też na nasz sposób odbierania bodźców. Zaburzenia integracji sensorycznej mają silny wpływ na rozwój emocjonalny dzieci i młodzieży.