Zmęczeni nauczyciele. Psychologiczny obraz wypalenia zawodowego i dylematów powrotu do pracy w szkole

Wrzesień dla wielu osób oznacza jedynie zakończenie wakacji i początek roku szkolnego. Wśród nauczycieli bywa jednak momentem o znacznie większym ciężarze emocjonalnym – powrotem do wymagającej codzienności, która często wiąże się z przeciążeniem, brakiem satysfakcji z wykonywanej pracy oraz nasilającymi się objawami wypalenia zawodowego. To czas, w którym wielu nauczycieli – niekiedy po cichu, z poczuciem winy, a czasem z ulgą – zadaje sobie pytanie: „Nie chcę wracać. I co teraz?”. Niniejszy artykuł nie stanowi krytyki szkoły ani systemu oświaty. To próba rzeczowego opisania zjawiska, które z roku na rok przybiera na sile – narastającego zmęczenia, utraty sensu pracy oraz wewnętrznego wycofania z zawodu. Celem tekstu jest wspieranie refleksji i dostarczanie nauczycielom wskazówek, jak radzić sobie ze stresem zawodowym, a także jak na nowo zadbać o swój dobrostan psychiczny i emocjonalny.

Przejście ze szkoły feryjnej do nieferyjnej i odwrotnie – co z urlopem wypoczynkowym?

Zdarza się, że nauczyciel pracujący w placówce nieferyjnej zostaje w trakcie roku przeniesiony (bez rozwiązywania stosunku pracy) do placówki feryjnej. Bywa również tak, że nauczyciel feryjny zaczyna prowadzić zajęcia w placówce nieferyjnej. Z taką sytuacją mamy do czynienia najczęściej w zespołach szkolno-przedszkolnych i szkołach podstawowych z oddziałami przedszkolnymi. Sęk w tym, że przeniesienie nauczyciela w trakcie roku do placówki, w której obowiązują inne zasady urlopowe sprawia problem z rozliczeniem jego urlopu. W artykule wyjaśniamy, jak rozliczać urlop w razie przejścia ze szkoły feryjnej i nieferyjnej oraz odwrotnie – z nieferyjnej do feryjnej.

Odebranie godzin ponadwymiarowych – czy wymaga zgody nauczyciela?

Arkusze organizacyjne szkół i przedszkoli są zatwierdzane jeszcze przed wakacjami, jednak często jeszcze przed rozpoczęciem roku szkolnego konieczne jest wprowadzenie do nich zmian. Do najczęstszych należą zmiany dotyczące przydziału godzin ponadwymiarowych. Sprawdź, czy ich odebranie wymaga wyrażania zgody przez nauczyciela.

Praca nauczyciela w wakacje. Urlop wypoczynkowy nauczyciela w szkole feryjnej

Rozpoczynające się wakacje to dla nauczycieli szkół feryjnych czas urlopu wypoczynkowego. Co do zasady w czasie urlopu nie świadczy się pracy, jednak w przypadku tej grupy zawodowej Karta Nauczyciela przewiduje odstępstwo. Nauczyciel może zostać zobowiązany do pracy w czasie ferii, co jednak ważne – tylko do wykonania określonych zadań w wymiarze nieprzekraczającym 7 dni. Co oznacza to w praktyce? Jakie zadania można powierzyć do wykonania nauczycielowi? Sprawdź, czy te same zasady stosuje się do nauczycieli przedmiotowców i specjalistów? 

Czy nauczyciele odbiorą dzień wolny za święto w niedzielę 3 maja 2026 r.?

Z artykułu dowiesz się m.in.: Dlaczego święto w niedzielę nie daje podstaw do odebrania wolnego w innym dniu? Czy stan prawny może się zmienić i pracownicy odbiorą wolne za święto w niedzielę? Dlaczego problem odbioru dnia wolnego za święto nie dotyczy nauczycieli?

Ochrona związkowa a zmiana stanowiska pracy nauczyciela

Nauczyciele objęci tzw. ochroną związkową często są przekonani, że posiadają pierwszeństwo przy przydziale godzin zajęć danego przedmiotu lub rodzaju zajęć. W rzeczywistości natomiast ochrona związkowa nie zapewnia pierwszeństwa przy przydziale godzin danego przedmiotu. Zmiana stanowiska pracy wymaga jednak zgody nauczyciela. W przypadku braku takiej zgody dyrektor ma ograniczone możliwości co do jednostronnej zmiany warunków zatrudnienia nauczyciela. Sprawdź szczegóły.

Praca nauczyciela w dzień wolny od pracy – co z wynagrodzeniem za pracę w święto Bożego Ciała?

Niektórzy nauczyciele – wychowawcy w bursach szkolnych w Boże Ciało zostali zobowiązani do sprawowania opieki nad uczniami. Dotyczy to w szczególności nauczycieli pracujących z uczniami z Ukrainy, którzy nie mogli opuścić bursy na dni wolne od zajęć dydaktycznych. Czy za pracę w Boże Ciało nauczycielom przysługuje dodatkowe wynagrodzenie?

Świąteczne dyżury w świetlicy – dla których nauczycieli

Z uwagi na to, że w czasie tzw. przerwy świątecznej dyrektor szkoły może zapewnić dzieciom opiekę, w wielu szkołach odbywają się  zajęcia świetlicowe. Ze względu na charakter tych zajęć do pracy nierzadko angażowani się wyłącznie nauczyciele świetlicy. Czy takie rozwiązanie jest właściwe? Czy specjaliści oraz nauczyciele poszczególnych przedmiotów również powinni pełnić dyżur w trakcie przerwy świątecznej? A może prawo pozwala im wykorzystać w tym czasie urlop?

Ocena zachowania ucznia – jak zasięgnąć opinii uczniów?  

Przepisy ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty stanowią, że śródroczną i roczną ocenę klasyfikacyjną zachowania ustala wychowawca oddziału po zasięgnięciu opinii nauczycieli, uczniów danego oddziału oraz ocenianego ucznia. Nie ma jednak regulacji wskazujących, w jaki sposób zasięgać opinii uczniów. Dowiedz się, jakie działania może podjąć wychowawca, aby spełnić obowiązek ustawowy.

Kwalifikacje nauczyciela wychowawcy klasy integracyjnej – czy wymagana pedagogika specjalna?

Przepisy prawa oświatowego nie wskazują odrębnie, jakie kwalifikacje powinien posiadać wychowawca klasy. W ustawie Prawo oświatowe wskazuje się jedynie, że oddziałem opiekuje się nauczyciel wychowawca, bez bliższego określenia wymaganych kwalifikacji. Czy zatem można przyjąć, że wychowawca klasy integracyjnej musi mieć kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej? Sprawdź, co przepisy oświatowe mówią o kwalifikacjach nauczycieli pracujących w oddziałach integracyjnych w szkołach ogólnodostępnych.