w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika
Na podstawie art. 221gustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140 oraz z 2023 r. poz. 240) zarządza się, co następuje:
Rozporządzenie określa:
1) warunki i metody przeprowadzania przez pracodawcę oraz przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego lub zlecanych przez ten organ badań na obecność w organizmie pracownika:
a) alkoholu, zwanych dalej "badaniami na obecność alkoholu",
b) środków działających podobnie do alkoholu, zwanych dalej "badaniami na obecność środków";
2) sposób dokumentowania badań przeprowadzanych lub zlecanych przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego;
3) wykaz środków działających podobnie do alkoholu.
1. Badania na obecność alkoholu obejmują badanie wydychanego powietrza lub badanie krwi.
2. Badanie wydychanego powietrza przeprowadza się przed badaniem krwi, jeżeli stan osoby badanej na to pozwala.
1. Badanie wydychanego powietrza przeprowadza się przy użyciu urządzenia elektronicznego dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, z użyciem ustnika, metodą:
1) spektrometrii w podczerwieni lub
2) utleniania elektrochemicznego
- zwanego dalej "analizatorem wydechu".
2. Ustnik, o którym mowa w ust. 1, podlega wymianie każdorazowo przed przeprowadzeniem pomiaru. Opakowanie ustnika należy otwierać w obecności osoby badanej.
3. Badania analizatorem wydechu nie przeprowadza się przed upływem 15 minut od chwili zakończenia spożywania alkoholu, palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych, palenia papierosów elektronicznych lub używania wyrobów tytoniowych bezdymnych przez osobę badaną.
1. W przypadku dokonania pomiaru analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, oraz uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm3, dokonuje się niezwłocznie drugiego pomiaru.
2. W przypadku dokonania pierwszego pomiaru analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 2, oraz uzyskania wyniku ponad 0,00 mg/dm3, dokonuje się drugiego pomiaru po upływie 15 minut.
3. Na żądanie pracownika poddanego badaniu, zwanego dalej "osobą badaną", wynik badania dokonanego analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 2, wynoszący ponad 0,00 mg/dm3należy zweryfikować badaniem analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, przez dokonanie dwóch pomiarów. Drugiego pomiaru dokonuje się niezwłocznie po dokonaniu pierwszego pomiaru.
4. W przypadku dokonania pierwszego pomiaru analizatorem wydechu i uzyskania wyniku równego lub większego od 0,10 mg/dm3, a w drugim pomiarze wyniku 0,00 mg/dm3, dokonuje się niezwłocznie trzeciego pomiaru tym samym analizatorem wydechu. Jeżeli wynik trzeciego pomiaru wynosi 0,00 mg/dm3, to badanie nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu.
1. Badanie wydychanego powietrza może być przeprowadzone przy użyciu analizatora wydechu niewyposażonego w cyfrową prezentację wyniku pomiaru, a także bez użycia ustnika, jeżeli producent analizatora wydechu przewiduje taki sposób jego eksploatacji.
2. Jeżeli badanie, o którym mowa w ust. 1, wykaże obecność alkoholu w wydychanym powietrzu, niezwłocznie przeprowadza się badanie analizatorem wydechu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1 lub 2. Przepisy § 4 stosuje się.
1. Z badania przeprowadzonego przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego analizatorem wydechu sporządza się protokół, który zawiera:
1) dane osoby badanej:
a) imię i nazwisko,
b) numer PESEL, a jeżeli nie posiada - serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,
c) datę urodzenia,
d) płeć,
e) wzrost - na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
f) masę ciała - na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
g) czytelny podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;
2) imię i nazwisko oraz podpis osoby przeprowadzającej badanie;
3) imię i nazwisko oraz podpis osoby, w obecności której przeprowadzono badanie;
4) wynik pomiaru lub pomiarów w postaci cyfrowej oraz jednostkę, w jakiej wyrażony jest wynik, a w przypadku badania przeprowadzonego wyłącznie przy użyciu analizatora wydechu niewyposażonego w cyfrową prezentację wyniku pomiaru - opis prezentacji wyniku pomiaru;
5) wyszczególnienie załączników do protokołu w postaci wydruków z wynikami badań, jeżeli urządzenie stosowane do badań umożliwia ich wykonanie i jeżeli zostały one wykonane;
6) datę, godzinę i minutę badania;
7) miejsce przeprowadzenia badania;
8) nazwę, model, numer fabryczny oraz datę ważności dokumentu potwierdzającego kalibrację lub wzorcowanie analizatora wydechu, którym przeprowadzono badanie;
9) ilość, rodzaj i godzinę spożycia napojów alkoholowych przez osobę badaną w ciągu ostatnich 24 godzin - na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;
10) informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana - na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;
11) informację o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania oraz dacie i godzinie ich stwierdzenia;
12) informację o żądaniu przez osobę badaną przeprowadzenia badania krwi;
13) uwagi osoby badanej co do sposobu przeprowadzenia badania, jeżeli zostały zgłoszone;
14) załącznik w postaci kopii ważnego dokumentu potwierdzającego kalibrację lub wzorcowanie analizatora wydechu użytego do przeprowadzenia badania.
2. Osobę badaną, jeżeli jest to możliwe, informuje się o możliwości odmowy złożenia oświadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 9 i 10.
1. Badanie krwi, o którym mowa w § 2 ust. 1, pobranej z żyły osoby badanej polega na przeprowadzeniu co najmniej dwóch analiz laboratoryjnych krwi: metodą chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym i metodą spektrofotometryczną z użyciem dehydrogenazy alkoholowej (metodą enzymatyczną), albo metodą chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym przy użyciu dwóch różnych warunków analitycznych.
2. Krew do badania pobiera się do dwóch probówek, w objętości co najmniej 5 cm3do każdej z nich, z zachowaniem następujących warunków:
1) do pobrania krwi używa się wyłącznie sprzętu jednorazowego użytku;
2) do probówek, do których pobiera się krew, nie wolno dodawać innych substancji, poza środkami zapobiegającymi krzepnięciu i rozkładowi krwi umieszczonymi w każdej probówce przez producenta;
3) do dezynfekcji skóry używa się środków odkażających niezawierających alkoholu.
3. Probówki zawierające krew do badania oznacza się w sposób zapewniający ustalenie tożsamości osoby, od której została pobrana krew, przez podanie imienia i nazwiska oraz numeru PESEL tej osoby, a jeżeli nie posiada numeru PESEL - serii i numeru dokumentu potwierdzającego jej tożsamość, oraz zabezpiecza się w sposób uniemożliwiający zmianę ich zawartości lub zniszczenie w czasie przechowywania lub transportu. Czynności te wykonuje się w obecności osoby badanej, jeżeli jest to możliwe.
4. Do czasu rozpoczęcia badania krwi pobraną krew przechowuje się w temperaturze od 2°C do 6°C, z zastrzeżeniem ust. 5.
5. Krew pobrana do badania może być transportowana nie dłużej niż 72 godziny od momentu pobrania w temperaturze od 0°C do 25°C.
1. Z czynności pobrania krwi do badania na obecność alkoholu sporządza się protokół, który zawiera:
1) dane osoby badanej:
a) imię i nazwisko,
b) numer PESEL, a jeżeli nie posiada - serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,
c) datę urodzenia,
d) płeć,
e) wzrost - na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
f) masę ciała - na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe,
g) czytelny podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;
2) imię, nazwisko, stanowisko i podpis osoby przeprowadzającej pobranie krwi do badania;
3) miejsce pobrania krwi od osoby badanej;
4) datę, godzinę i minutę pobrania krwi od osoby badanej;
5) rodzaj środka odkażającego użytego do dezynfekcji skóry;
6) ilość, rodzaj i godzinę spożycia napojów alkoholowych przez osobę badaną w ciągu ostatnich 24 godzin - na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;
7) informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana - na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;
8) informację o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania oraz dokładnej dacie i godzinie ich stwierdzenia.
2. Osobę badaną, jeżeli jest to możliwe, informuje się o możliwości odmowy złożenia oświadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 6 i 7.
3. Z czynności badania krwi sporządza się protokół, który zawiera:
1) informacje, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a i pkt 4;
2) imię, nazwisko i podpis osoby, która przeprowadziła badanie krwi pobranej od osoby badanej;
3) miejsce przeprowadzenia badania krwi pobranej od osoby badanej;
4) nazwę metody przeprowadzenia badania krwi pobranej od osoby badanej;
5) wynik badania krwi pobranej od osoby badanej.
1. W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia osoby badanej, decyzję o pobraniu krwi lub odstąpieniu od jej pobrania podejmuje lekarz.
2. Odstąpienie od pobrania krwi utrwala się w formie pisemnego protokołu, zawierającego:
1) dane osoby, wobec której odstąpiono od pobrania krwi:
a) imię i nazwisko,
b) numer PESEL, a jeżeli nie posiada - serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,
c) datę urodzenia,
d) płeć,
e) czytelny podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;
2) imię i nazwisko oraz podpis osoby, która podjęła decyzję o odstąpieniu od pobrania krwi;
3) opis okoliczności i przyczyn odstąpienia od pobrania krwi;
4) opis stanu klinicznego osoby, wobec której odstąpiono od pobrania krwi.
Środkami działającymi podobnie do alkoholu są:
1) opioidy;
2) amfetamina i jej analogi;
3) kokaina;
4) kannabinoidy;
5) benzodiazepiny.
Badania na obecność środków obejmują:
1) badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego;
2) badanie krwi;
3) badanie moczu.
1. Badanie na obecność środków, o którym mowa w § 11 pkt 1, polega na nieinwazyjnym pobraniu próbek śliny i umieszczeniu ich w urządzeniu do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu, zgodnie z instrukcją obsługi tego urządzenia.
2. Do próbek, o których mowa w ust. 1, nie dodaje się innych substancji, poza znajdującymi się w zestawie urządzenia do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu.
1. Badanie na obecność środków, o którym mowa w § 11 pkt 2, polega na analizie laboratoryjnej krwi pobranej z żyły osoby badanej metodą chromatografii gazowej połączonej ze spektrometrią masową lub inną metodą instrumentalną, w tym wysokosprawną chromatografią cieczową, wysokosprawną chromatografią cieczową połączoną ze spektrometrią masową, których granice oznaczalności (LOQ) dla poszczególnych środków określa ust. 4.
2. Krew do badania pobiera się do dwóch probówek w objętości co najmniej 5 cm3, z zachowaniem następujących warunków:
1) do pobrania krwi używa się sprzętu jednorazowego użytku;
2) do probówek, do których pobiera się krew, nie wolno dodawać innych substancji, poza środkami zapobiegającymi krzepnięciu i rozkładowi krwi umieszczonymi w każdej probówce przez producenta;
3) do dezynfekcji skóry używa się środków odkażających niezawierających alkoholu.
3. W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia osoby badanej, decyzję o pobraniu krwi lub odstąpieniu od jej pobrania podejmuje lekarz.
4. W pobranej krwi oznacza się co najmniej następujące środki działające podobnie do alkoholu:
1) morfinę (LOQ -10 ng/ml);
2) amfetaminę i jej analogi, w tym metylenodioksymetamfetaminę (MDMA), (LOQ - 25 ng/ml);
3) kokainę (LOQ - 10 ng/ml) i jej metabolit - benzoiloekgoninę (LOQ - 50 ng/ml);
4) delta-9-tetrahydrokannabinol (LOQ - 1 ng/ml);
5) benzodiazepiny.
1. Badanie na obecność środków, o którym mowa w § 11 pkt 3, polega na analizie laboratoryjnej moczu osoby badanej metodami, o których mowa w § 13 ust. 1, których granice oznaczalności (LOQ) dla poszczególnych środków określa ust. 3.
2. Mocz do badania pobiera się do dwóch pojemników w objętości co najmniej po 5 cm3, z zachowaniem następujących warunków:
1) do pobrania moczu używa się pojemnika jednorazowego użytku, uniemożliwiającego zamianę, rozcieńczenie lub dodanie do niego innych substancji po jego zamknięciu;
2) do pojemnika, do którego pobiera się mocz, nie wolno dodawać innych substancji.
3. W pobranym moczu oznacza się co najmniej następujące środki działające podobnie do alkoholu:
1) morfinę (LOQ - 200 ng/ml) i 6-acetylomorfinę (LOQ - 20 ng/ml);
2) amfetaminę i jej analogi, w tym metylenodioksymetamfetaminę (MDMA), (LOQ - 250 ng/ml);
3) kokainę (LOQ - 50 ng/ml) i jej metabolit - benzoiloekgoninę (LOQ - 100 ng/ml);
4) 11-nor-9-karboksy-delta-9-tetrahydrokannabinol (LOQ - 15 ng/ml);
5) benzodiazepiny.
1. Probówki zawierające krew i pojemniki zawierające mocz do badań, o których mowa w § 11 pkt 2 i 3, oznacza się w sposób zapewniający ustalenie tożsamości osoby badanej przez podanie imienia i nazwiska oraz numeru PESEL tej osoby, a jeżeli nie posiada numeru PESEL - serii i numeru dokumentu potwierdzającego jej tożsamość, oraz zabezpiecza się w sposób uniemożliwiający zmianę ich zawartości lub zniszczenie w czasie przechowywania lub transportu. Czynności te wykonuje się w obecności osoby badanej, jeżeli jest to możliwe.
2. Do czasu rozpoczęcia badania krwi lub moczu, pobrane próbki przechowuje się i transportuje w temperaturze od 2°C do 6°C.
Z przebiegu badań na obecność środków przeprowadzonych przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego sporządza się protokół, który zawiera:
1) dane osoby badanej:
a) imię i nazwisko,
b) datę urodzenia,
c) numer PESEL, a jeżeli nie posiada - serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość;
2) informację o przyjęciu albo nieprzyjęciu środka działającego podobnie do alkoholu - na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;
3) informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana - na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe;
4) opis objawów i okoliczności uzasadniających podejrzenie użycia środka działającego podobnie do alkoholu;
5) miejsce, datę, godzinę i minutę stwierdzenia objawów i okoliczności, o których mowa w pkt 4;
6) datę, godzinę i minutę pobrania próbek śliny, krwi lub moczu oraz oznaczenie probówki lub pojemnika z krwią lub moczem;
7) miejsce, datę, godzinę i minutę oraz metodę badania próbek śliny, krwi lub moczu;
8) wyniki badania próbek śliny, krwi lub moczu;
9) imię, nazwisko, stanowisko i podpis osoby pobierającej próbki śliny, krwi lub moczu;
10) imię, nazwisko i podpis osoby badającej próbki śliny, krwi lub moczu;
11) imię, nazwisko i podpis osoby, w obecności której przeprowadzono badanie;
12) w przypadku odstąpienia od pobrania próbek krwi lub moczu - przyczynę odstąpienia;
13) informację czy badanie krwi lub moczu przeprowadzono na żądanie osoby badanej;
14) czytelny podpis osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe, albo informację o przyczynie niezłożenia podpisu;
15) załącznik w postaci kopii ważnego dokumentu potwierdzającego kalibrację lub wzorcowanie urządzenia użytego do przeprowadzenia badania - w przypadku badania, o którym mowa w § 11 pkt 1.
Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 21 lutego 2023 r.