Profilaktyka w edukacji towarzyszy nam od zawsze. Tradycyjna profilaktyka to szereg działań, które mają na celu zapobieganie zachowaniom niepożądanym. Z tym, że jeśli zapytamy przypadkowego dorosłego, czy miał w szkole zajęcia profilaktyczne, zapewne odpowie: „Tak, było o tym, aby nie palić papierosów, nie brać narkotyków, nie pić alkoholu”. Dzieje się tak, ponieważ myśląc o profilaktyce zwykle koncentrujemy się na zajęciach o „tych złych rzeczach”. Planując pracę nad przygotowaniem programu wychowawczo-profilaktycznego na rok 2023/2024 warto natomiast zastanowić się nad wykorzystaniem tzw. profilaktyki pozytywnej. Dowiedz się na czym może polegać prewencja w wychowaniu.
Okres dojrzewania to czas, w którym młodzież doświadcza swojej seksualności. Pojawiają się pierwsze relacje romantyczne. Zupełnie naturalna jest eksploracja swoich granic intymnych. Bardzo dynamiczny rozwój technologii i przestrzeni internetowej zaowocował zupełnie nowymi drogami nawiązywania relacji intymnych. Pojawiły się nowe zagrożenia dla młodzieży i nowe wyzwania dla dorosłych, którzy chronią bezpieczeństwo dzieci. Seksting jest jednym z takich zjawisk.
Zdarzyło ci się gubić klucze? Często spóźniasz się na autobus? Mimo ważnej lekcji myślisz o wczorajszym serialu? Towarzyszy ci wieczny natłok myśli? Nie kończysz tego, co zacząłeś? Uwaga! To może być ADHD! Krótki filmik wyświetla się scrollującej ekran nastolatce. Pojawia się myśl: to o mnie! Wpisuje w wyszukiwarkę hasło ADHD. Algorytm szybko wyłapuje to nagłe zainteresowanie, pokazuje proponowane konta i z dnia na dzień dziewczyna widzi coraz więcej treści na temat zaburzeń aktywności i uwagi. Jest coraz pewniejsza własnej diagnozy. Czy faktycznie ma AHDH? Możliwe. Możliwe też, że nie. Dlaczego? Dowiedz się, dlaczego uczniowska diagnoza z Tik Tok może być niebezpieczna, ale również – dlaczego nie należy jej lekceważyć.
Zorganizowanie świetlicy szkolnej to obowiązek każdej szkoły podstawowej i specjalnej, jeżeli rodzice zgłoszą potrzebę korzystania z opieki po lekcjach. W niniejszym artykule przyjrzymy się celom i zadaniom świetlicy szkolnej oraz przepisom regulującym jej funkcjonowanie. Wyjaśniamy, jakie są wymagania dotyczące pomieszczeń, w których odbywają się zajęcia świetlicowe, omawiamy zasady rekrutacji do świetlicy, dostępność dla dzieci niepracujących rodziców oraz liczbę uczniów w grupie świetlicowej. Autorka przeprowadziła również analizę przepisów dotyczących kwalifikacji nauczyciela wychowawcy świetlicy, wymiaru pensum oraz wymagań dotyczących dokumentowania pracy.
Klęska, porażka, dramat? Niekoniecznie. Odpowiedni mindset pozwoli wykorzystać niepowodzenia wychowawcze do samorozwoju i doskonalenia warsztatu pracy. Niepowodzeń oświadczamy wielokrotnie w codziennej pracy z uczniami lub ich rodzicami, a także we współpracy z innymi członkami rady pedagogicznej. Jeśli założymy, że są czymś naturalnym, a nawet potrzebnym, możemy wykorzystać je do samodoskonalenia.
Ostatni tydzień przed wakacjami jest czasem „pomiędzy” – pomiędzy już wystawionymi ocenami a nadchodzącymi wakacjami. Wszystko jest przesądzone, więc uczniowie nie chcą się uczyć. Nauczyciele jednak nadal prowadzą lekcje, bo zajęcia muszą się odbywać. Co można zaproponować klasom w tych dniach, aby był to czas wykorzystany efektywnie, a jednocześnie ciekawy dla wszystkich? Dowiedz się, jak wykorzystać koniec roku szkolnego na działania rozwijające kompetencje uczniów i budujące społeczność szkolną.
W drugiej części artykułu opisano najistotniejsze elementy programu wychowawczo-profilaktycznego, stanowiące drogowskazy do pracy dla zespołu odpowiedzialnego za jego przygotowanie. Informacje te posłużą także radzie pedagogicznej, która program będzie realizować we współpracy z rodzicami i instytucjami specjalistycznymi wspierającymi pracę szkoły.
Program wychowawczo-profilaktyczny podlega ewaluacji co najmniej raz w roku, co pozwoli określić jakich zmian wymaga, co należy poprawić, dodać, usunąć, aby program spełniał swoje zadania a praca szkoły zmierzała we właściwym kierunku.
Reforma systemu oświaty spowodowała, że obecnie nauka w liceum ogólnokształcącym może trwać cztery lata – w przypadku absolwentów szkoły podstawowej lub 3 lata – w przypadku absolwentów gimnazjów. Czy w związku z tym, w szkole w której prowadzone są klasy dla obu grup absolwentów trzeba opracować dwa odrębne programy profilaktyczno-wychowawcze?
Dziecko z rodziny dysfunkcyjnej wymaga większej uwagi i pracy ze strony wychowawcy. By pomóc uczniowi przezwyciężyć skutki funkcjonowania w takiej rodzinie trzeba zacząć od zdiagnozowania źródła problemu. Do współpracy warto włączyć specjalistów szkolnych np. psychologa. Niekiedy konieczna może się okazać ingerencja organów oraz instytucji zewnętrznych, i najczęściej to wychowawca uruchamia procedurę kompleksowej pomocy uczniowi.
Informacja o potrzebie udania się z dzieckiem do psychologa dziecięcego często wywołuje u rodziców szok i niepewność. Jednak szkoła czy przedszkole nie zawsze jest w stanie udzielenia kompleksowego wsparcia, którego w danej sytuacji potrzebuje dziecko. Przekazując sugestię skorzystania ze specjalistycznej pomocy psychologicznej warto wyjaśnić, jak będzie wyglądała pierwsza wizyta u psychologa specjalnego oraz na czym polega praca z dzieckiem w gabinecie. Warto wyjaśnić rodzicom, że pierwsza wizyta ma charakter konsultacji, w czasie której psycholog ma zgromadzić kluczowe informacje. Trzeba bowiem mieć świadomość, że na pierwszym spotkaniu psycholog nie rozpocznie jeszcze terapii i nie udzieli dziecku kompleksowej pomocy. W artykule zamieszczamy wskazówki do przygotowania dziecka i rodziców na spotkanie z psychologiem dziecięcym.
Żyjemy w czasach, w których „szybciej” jest często równoznaczne z „lepiej”. Dużo mówi się o tym, że warto jak najwcześniej zapisać dziecko na lekcje języka obcego, taniec, gimnastykę, programowanie. Jeśli zabawki, to edukacyjne, jeśli wycieczka, to koniecznie taka, by zobaczyć coś ciekawego. Nie ma w tym nic złego – jeśli zachowuje się umiar i dziecko jest gotowe na to, by uporać się z kolejnymi wyzwaniami. Jednak co, jeśli wcale nie jest, ale rodzic, uznał, że na pewno doskonale nadaje się do szkoły? W artykule udzielamy wskazówek, jak radzić sobie w dwóch sytuacjach: gdy rodzice chcą zapisać do szkoły niegotowego na naukę sześciolatka oraz gdy nie dopuszczają myśli o odroczeniu rozpoczęcia obowiązku szkolnego siedmiolatka. Sprawdź jak rozmawiać z rodzicami o braku gotowości szkolnej.
Rola doradcy zawodowego w szkole w kształtowaniu drogi edukacyjno-zawodowej uczniów postrzegana jest dwojako. Z jednej strony odczuwalne jest wzmocnienie pozycji doradcy, z drugiej strony dla wielu rodziców, uczniów jego rola jest niedookreślona. Zdarza się również, że sami doradcy bądź osoby realizujące działania z zakresu doradztwa zawodowego czują się niepewnie, brakuje im narzędzi, trudno im znaleźć miejsce w społeczności szkolnej. Sprawdzamy, na czym polega rola doradcy.
Przygotowany na początku roku szkolnego Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego obejmuje ogół działań związanych z doradztwem zawodowym podejmowanych w szkole. Przygotowując go uwzględniliśmy potrzeby, możliwości i dotychczasowe doświadczenia, specyfikę środowiska, w tym aktualną sytuację na rynku pracy. Starannie zaplanowaliśmy i opisaliśmy wszystkie działania. Pamiętaliśmy, że WSDZ ma zapewnić ciągłość, spójność i systemowość wszystkich działań doradczych i wpisywać się w procesy dydaktyczno-wychowawcze zachodzące w szkole. Przystąpiliśmy do realizacji. Wiele udało nam się zrobić, ale wciąż w naszych głowach pojawiają się pytania: czy to, co robimy, robimy dobrze? Kto i jakiego wsparcia udzielił już uczniom? Co możemy zrobić, żeby nasze działania udoskonalić?
W odniesieniu do realizacji zadań związanych z doradztwem zawodowym stosowane są różne określenia: preorientacja zawodowa, orientacja zawodowa, doradztwo zawodowe. Sprawdź, w jakie nazwy obowiązują w odniesieniu do doradztwa zawodowego na poszczególnych etapach edukacji.
Praca grupowa w edukacji to nie tylko metoda aktywizująca uczniów, ale także klucz do rozwijania ich umiejętności współpracy i komunikacji. Chociaż nauczyciele chętnie stosują tę formę, często napotykają wyzwania w jej realizacji. Jak skutecznie organizować zadania w grupie? Jak sprawiedliwie ocenić wkład każdego ucznia? W artykule przedstawiamy tajniki efektywnej pracy grupowej. Przedstawiamy korzyści płynące z dobrze przeprowadzonej lekcji oraz wyjaśniamy, jakie metody oceniania można zastosować, by były one sprawiedliwe dla wszystkich.
Obowiązkiem każdego nauczyciela, także wychowawcy klasy jest dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo uczniów w czasie, gdy pozostają pod opieką szkoły. Niewłaściwe wywiązywanie się z tego zadania może doprowadzić do pociągnięcia wychowawcy do odpowiedzialności pracowniczej, dyscyplinarnej, karnej a także cywilnej. By tego uniknąć warto wiedzieć, jakie działania i zaniechania są zagrożone sankcjami prawnymi, a które pomogą wychowawcy zapewnić uczniom bezpieczeństwo i zatroszczyć się o ich zdrowie.
Wielu uczniów skarży się na silny stres w szkole. Pojawiają się przeróżne objawy psychosomatyczne świadczące o dużym napięciu – bóle brzucha, bóle głowy, poczucie ciągłego zmęczenia. Czasami lęk jest wręcz paraliżujący, nie pozwala na napisanie sprawdzianu, czy udzielenie odpowiedzi nauczycielowi. A przecież nic strasznego się nie dzieje – mówią zwykle dorośli. Silne emocje w szkole są często wynikiem wielu pozornie drobnych sytuacji, których wspólnym mianownikiem jest presja. Jak jej unikać? Dowiedz się, dlaczego motywowanie uczniów bez wywieranie presji sprawdza się lepiej niż wzbudzanie lęku?
Przeniesienie do szkoły noża lub innego niebezpiecznego narzędzia nie może zostać zlekceważone przez nauczycieli i dyrektora. Dyrektor jest bowiem odpowiedzialny za zapewnienie bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom, dlatego konieczne jest zbadanie sytuacji podjęcie odpowiednich kroków. Sprawdź, jak postępować, jeżeli w szkole pojawia się uczeń z nożem w kieszeni.
Określenie „rodzina patologiczna” wydaje się skrajnie pejoratywne. Wyrażenie „patologia” nabrało w naszym społeczeństwie ogromnie negatywnego wydźwięku. „Patologii” nikt nie chce, wszyscy się jej boją, unikają, drwią z niej. W jaki sposób myśleć o skrajnie dysfunkcyjnych rodzinach, by w ogóle umieć je wspierać w rozwoju? Jak pomagać uczniom, którzy wychowują się w społecznościach marginalizowanych lub zagrożonych marginalizacją?
Każdego roku z ucieka z domu kilka tysięcy chłopców i dziewczynek. Najmłodsi uciekinierzy to czwartoklasiści, choć decydują się na ucieczkę zdecydowanie rzadziej niż uczniowie w okresie dojrzewania w wieku 14–17 lat. Czy da się temu zapobiec? Co jest najczęstszą przyczyną ucieczek? Jakie kroki mogą podjąć nauczyciele oraz rodzice, zanim dziecko ucieknie z domu, aby zapobiec zaginięciu? Sprawdź, jakie sygnały mogą zwiastować planowaną ucieczkę.
Określenie „rodzina patologiczna” wydaje się skrajnie pejoratywne. Wyrażenie „patologia” nabrało w naszym społeczeństwie ogromnie negatywnego wydźwięku. „Patologii” nikt nie chce, wszyscy się jej boją, unikają, drwią z niej. W jaki sposób myśleć o skrajnie dysfunkcyjnych rodzinach, by w ogóle umieć je wspierać w rozwoju? Jak pomagać uczniom, którzy wychowują się w społecznościach marginalizowanych lub zagrożonych marginalizacją?
Okres dorastania to czas wielu przemian i wyzwań. To moment silnych emocji. Czasami jednak natężenie doznań nastolatka wydaje się wykraczać poza to, co naturalne dla wieku. Pojawiają się silne emocje, trudne reakcje i sztywne zachowania, które utrudniają zarówno bycie w grupie rówieśniczej, jak i w rodzinie. Budująca się osobowość wydaje się sztywna i krucha jednocześnie, pełna sprzeczności. Jak rozpoznać rozwijające się zaburzenia osobowości u nastolatka?
Zdarza się, że to, co nieznośne dla dorosłych jest kluczowe w rozwoju dzieci. Przykładem może być wspinanie się, głośne krzyczenie w czasie zabawy, beztroska twórczość wymagająca użycia dużych płaszczyzn (ścian w salonie). Nie można pominąć ciągłego brudzenia ubrań, odkrywania nowych faktur poprzez wkładanie przedmiotów do buzi, walki o swoje grabki w piaskownicy. Choć dorosłym opiekunom czasem puchnie głowa i kończy się cierpliwość, to jednak istnieją pewne prawa dzieciństwa. Jak prawo do zdrowego buntu, czyli tzw. buntu dwulatka, kiedy wydaje się, że dziecko zaczyna testować rodzicielską cierpliwość. Czy dziecko w tym wieku faktycznie "testuje" dorosłych? Czym właściwie jest bunt dwulatka, czym się objawia i co robić, gdy nie mija?
Przeniesienie do szkoły noża lub innego niebezpiecznego narzędzia nie może zostać zlekceważone przez nauczycieli i dyrektora. Dyrektor jest bowiem odpowiedzialny za zapewnienie bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom, dlatego konieczne jest zbadanie sytuacji podjęcie odpowiednich kroków. Sprawdź, jak postępować, jeżeli w szkole pojawia się uczeń z nożem w kieszeni.
Każdego roku z ucieka z domu kilka tysięcy chłopców i dziewczynek. Najmłodsi uciekinierzy to czwartoklasiści, choć decydują się na ucieczkę zdecydowanie rzadziej niż uczniowie w okresie dojrzewania w wieku 14–17 lat. Czy da się temu zapobiec? Co jest najczęstszą przyczyną ucieczek? Jakie kroki mogą podjąć nauczyciele oraz rodzice, zanim dziecko ucieknie z domu, aby zapobiec zaginięciu? Sprawdź, jakie sygnały mogą zwiastować planowaną ucieczkę.
Obchodzony 10 września Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom to święto zainicjowane w 2003 roku przez Międzynarodowe Towarzystwo Zapobiegania Samobójstwom (IASP) we współpracy z Światową Organizacją Zdrowia (WHO) i Światową Federacją Zdrowia Psychicznego (WFMH). W tym dniu szczególną uwagę zwraca się na często niedostrzegalny i bagatelizowany problem zdrowia psychicznego. Działania profilaktyczne i prewencyjne muszą być jednak podejmowane przez cały rok, szczególnie w śród dzieci i młodzieży. Targnięcie się na własne życie stanowi drugą co do wielkości, po wypadkach i nagłych urazach, przyczynę zgonów młodych ludzi. Na jakie sygnały należy zwracać uwagę i jakie działania podejmować, aby próby samobójcze u dzieci i młodzieży nie były konsekwencją zaniedbań w szkole i środowisku rodzinnym?
Szkolne wycieczki, trasy pieszych wędrówek i górskie szlaki najczęściej biegną przez las lub polanę. W takim otoczeniu łatwo zapomnieć o zagrożeniach. Jednym z nich, jakże niepozornym, bo niewielkich rozmiarów, jest kleszcz. Dodatkowo użądlenie przez kleszcza nie boli, ponieważ jego ślina zawiera substancje znieczulające. Z tych powodów w przypadku użądlenia przez kleszcza jak i tzw. chorób odkleszczowych najtrafniejszym postępowaniem jest zasada „lepiej zapobiegać niż leczyć”.
Rodzice tzw. trudnych dzieci, często w komunikacji z przedszkolem lub szkołą wyjaśniają, że dzieci są poddawane terapii farmakologicznej. Przyjmowane leki wpływają na ich zachowanie w różny sposób. Nierzadko nauczyciele proszą więc o dostarczenie do placówki dokumentu od lekarza, w którym przedstawiona będzie diagnoza i podjęte sposoby leczenia. Czy takie postępowanie jest prawidłowa? Sprawdź, czy przedszkole lub szkoła może żądać zaświadczenia lekarskiego od rodziców agresywnego dziecka.
Nie ma powodu, aby wykluczać dziecko chore na cukrzycę z udziału w wycieczce szkolnej, jeśli rodzice wyrażają zgodę na wyjazd. To samo dotyczy innych imprez szkolnych, bo dyskotek czy wyjść do kina albo teatru. Sprawdź, o co zadbać, aby dziecko z cukrzycą na wyciecze szkolnej było bezpieczne. Dowiedz się, jakie są obowiązki nauczyciela i rodziców.
,,Izoluje się od rodziny”, ,,nie utrzymuje z nikim kontaktu, tylko siedzi w komputerze”, ,,nie interesuje się innymi, mógłby tylko jeść, spać i grać” – takie skargi są chlebem powszednim dla wychowawców wyższych klas, pedagogów, psychologów szkolnych. Bezradny rodzic ma poczucie, że traci dostęp do świata własnego dziecka, stwierdza to często z żalem i złością, nie bardzo wiedząc co z tym robić. Społeczna izolacja z powodu pandemii tylko zaostrza sytuację.
Analizując trendy zagrożeń bezpieczeństwa online młodych ludzi uwagę zwraca zjawisko sekstingu, o którym nie mówi się szczególnie często. Jeśli ten temat zostaje nagłośniony, to zdarza się to zazwyczaj w kontekście poważnych jego konsekwencji. Czym jest seksting, jak kwestię tę reguluje prawo i wreszcie – co powinni zrobić nauczyciele, kiedy dowiedzą się o tym, że problem może dotyczyć ich uczniów?
W pierwszej części artykułu wyjaśniono pojęcie patotreści, nakreślono sylwetkę patostreamerów oraz przedstawiono skalę i specyfikę zjwiska. Druga część została poświęcona wpływowi patotreści na zachowania dzieci i młodzieży oraz przedstawieniu wskazówek, jak rozmawiać z uczniami o patotreściach w internecie, aby chronić ich przed destrukcyjnym wpływem przekazu płynącego z internetu.