wychowawca klasy

Radzenie sobie z niepowodzeniami w pracy wychowawczej

Klęska, porażka, dramat? Niekoniecznie. Odpowiedni mindset pozwoli wykorzystać niepowodzenia wychowawcze do samorozwoju i doskonalenia warsztatu pracy. Niepowodzeń oświadczamy wielokrotnie w codziennej pracy z uczniami lub ich rodzicami, a także we współpracy z innymi członkami rady pedagogicznej. Jeśli założymy, że są czymś naturalnym, a nawet potrzebnym, możemy wykorzystać je do samodoskonalenia.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

Czy niepowodzenia w pracy wychowawczej zawsze oznaczają porażkę?
Jakie są najczęstsze przyczyny niepowodzeń w pracy wychowawczej?
Jakie sygnały wskazują na niepowodzenia w pracy z uczniami?
Gdzie leży granica odpowiedzialności nauczyciela za niepowodzenia?
Jakie czynniki obiektywne wpływają na skuteczność wychowawcę?
Dlaczego ciągłe doskonalenie nie zawsze przekłada się na sukces?
Jakie są typowe postawy wychowawców wobec niepowodzeń?
Jakie lęki kryją się za różnymi postawami wychowawców?
Jakie jest znaczenie odpowiedniego nastawienia w radzeniu sobie z niepowodzeniami?
Jakie kroki można podjąć, aby skuteczniej radzić sobie z niepowodzeniami w pracy wychowawczej?
Jakie korzyści przynosi autorefleksja w kontekście radzenia sobie z niepowodzeniami?

Wykorzystaj scenariusz zajęć:

Niepowodzenia w pracy wychowawczej – moc zmiany

Kwalifikacje nauczyciela wychowawcy klasy integracyjnej – czy wymagana pedagogika specjalna?

Przepisy prawa oświatowego nie wskazują odrębnie, jakie kwalifikacje powinien posiadać wychowawca klasy. W ustawie Prawo oświatowe wskazuje się jedynie, że oddziałem opiekuje się nauczyciel wychowawca, bez bliższego określenia wymaganych kwalifikacji. Czy zatem można przyjąć, że wychowawca klasy integracyjnej musi mieć kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej? Sprawdź, co przepisy oświatowe mówią o kwalifikacjach nauczycieli pracujących w oddziałach integracyjnych w szkołach ogólnodostępnych.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Czym jest klasa integracyjna?
Czy przepisy prawa oświatowego określają konkretne kwalifikacje dla wychowawcy klasy integracyjnej?
Czy wychowawca klasy integracyjnej musi mieć kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej?
Czy w klasie integracyjnej obowiązkowo zatrudnia się nauczyciela wspomagającego?

Teczka wychowawcy klasy. Wzory dokumentów

Żaden akt prawa oświatowego nie zawiera listy dokumentów, które powinien tworzyć i gromadzić wychowawca oddziału. Wytyczne ma prawo ustalić dyrektor szkoły, ale nie zawsze to robi. Dlatego, jeżeli w Twojej szkole nie ma takiego obowiązku, rozważ założenie własnej teczki.

Lista dokumentów tworzonych przez wychowawców nazywana jest często „teczką wychowawcy”. Potrzebę powstania takiej teczki często wskazują sami nauczyciele. Zestaw dokumentów opracowanych przez wychowawcę jest bardzo przydatny, gdyż gromadzi informacje potrzebne w czasie pełnienia roli nauczyciela sprawującego opiekę nad oddziałem klasowym. Jeśli dyrektor uzna, że ustandaryzowanie „teczki wychowawcy” usprawni organizację pracy szkoły, może narzucić jej zawartość. W publikacji znajdziesz wzory potrzebnych dokumentów.

20 lipca 2023 r.
Ebooki

Czy osoba zatrudniona z art. 15 Prawa oświatowego niebędąca nauczycielem może być wychowawcą klasy?

Pytanie: Czy nauczyciel zatrudniony na podstawie art. 15 ustawy Prawo oświatowe może mieć przydzielone wychowawstwo w szkole ponadpodstawowej? Nauczyciel jest zatrudniony na czas nieokreślony, prowadzi zajęcia z zakresu kształcenia zawodowego.

Marta Wysocka
14 lipca 2023 r.
Pytanie dnia

Uczeń ze spektrum autyzmu w edukacji włączającej – praktyczne wskazówki do pracy z uczniem

W grupie klasowej, w której obecni są uczniowie w spektrum autyzmu i zespołem Aspergera częściej dochodzi do sytuacji trudnych, konfliktowych, stanowiących wyzwane dla wychowawcy. Wynika to z faktu, że dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu cechuje większy niż ich rówieśników deficyt kompetencji społecznych i mniejsza możliwość regulacji zachowania. Dowiedz się, jak planować oddziaływania edukacyjne w klasie, do której uczęszcza uczeń w spektrum autyzmu.

Jeśli zetknęliśmy się w pracy z jednym lub kilkorgiem uczniów z orzeczeniem wydanym ze względu na zespół Aspergera (ZA), to znaczy to dokładnie tyle – poznaliśmy jedno lub kilkoro takich dzieci. Zaburzenia ze spektrum autyzmu to „różnorodny zbiór”, w którym mieszczą się błyskotliwi matematycy, wycofane dzieci znające na pamięć rozkłady jazdy autobusów, ale też uczniowie, którym proces edukacyjny sprawia trudność. Oni nie skupiają się, krzyczą, przeszkadzają innym, nie potrafią czekać na swoją kolej, są skupieni na sobie, wykazują skłonności do agresji. To spektrum objawów, które sprawia, że trudno jest znaleźć metody pracy pasujące do wszystkich przypadków. Niemniej jednak należy pamiętać o najważniejszych zasadach.

Z uczniem z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) należy pracować relacyjnie, a nie w oparciu o autorytet nauczycielski. Nie należy go karać za objawy zaburzenia, lecz starać się zawsze dotrzeć do przyczyny jego zachowania. Zachowanie niepożądane u uczniów z ASD jest zawsze nieudanym zaproszeniem do rozmowy lub prośbą o pomoc, informacją, że dziecko sobie nie radzi. Dziecko zawsze powinno mieć możliwość spotkania się z psychologiem, pedagogiem szkolnym lub pedagogiem specjalnym Najlepsza i najprostsza definicja zaburzeń ASD, jaką znam mówi, że jest to ślepota na kontekst. Dziecko ze spektrum, w odróżnieniu od osób neurotypowych, nie uczy się intuicyjnie, przez doświadczenia społeczne. Trenuje swe zachowania według schematów terapeutycznych. Nie jest więc w stanie elastycznie i adekwatnie reagować na bodźce w takim tyglu typów ludzkich i ich interakcji, jakim jest szkoła.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Jakiego rodzaju pracy wymaga uczeń ze spektrum autyzmu?
Czym jest edukacja włączająca?
Na co zwracać uwagę w edukacji włączającej?
Co trzeba wiedzieć, aby móc sprawnie prowadzić lekcje i dać uczniom szansę na sukces edukacyjny?

Pobierz również

materiały i narzędzia do pracy z uczniami w spektrum autyzmu

Urlop wypoczynkowy wychowawcy klasy, nauczyciela i specjalisty

Zagadnienia dotyczące udzielania i korzystania z urlopu wypoczynkowego nauczycieli budzą wiele wątpliwości. Z jednej strony nauczyciele korzystają z urlopu zgodnie z zasadami określonymi w Karcie Nauczyciela, z drugiej jednak – często trzeba odwoływać się do przepisów Kodeksu pracy. W tym artykule autorki szczegółowo omawiają wszystkie zagadnienia dotyczące urlopu wypoczynkowego wychowawcy klasy. Co jednak ważne – artykuł odnosi się w istocie do wszystkich nauczycieli. Omówiono w nim również kwestie dotyczące urlopów nauczycieli zatrudnionych w szkołach nieferyjnych.

Każdy nauczyciel w szkole, w której organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze odpowiadającym okresowi trwania ferii zimowych i letnich. W szkołach feryjnych urlop nie jest zależny od okresu ani wymiaru zatrudnienia (art. 64 ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela). Oznacza to, że nawet pracując na ułamek etatu nauczyciel korzysta z urlopu w tym samym wymiarze co nauczyciel pracujący na pełen etat. W ramach urlopu wypoczynkowego nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego (art. 64 ust. 4 Karty Nauczyciela). W praktyce, gdy dyrektor szkoły będzie chciał wezwać nauczyciela do pracy w czasie ferii, będzie musiał pamiętać o zapewnieniu takiego nieprzerwanego odpoczynku (o pracy w ferie piszemy w dalszej części tekstu). W praktyce nauczyciel może korzystać z urlopu od dnia następującego po zakończeniu zajęć, przez cały lipiec i sierpień. Co ważne, urlop (w szkole feryjnej) obejmuje dni kalendarzowe, a nie robocze, tzn. obejmuje także soboty, niedzielę, święta, dni ustawowo wolne od pracy. Nauczycielom zatrudnionym w szkołach feryjnych nie przysługuje tzw. urlop dla żądanie.

Nauczyciel zatrudniony w placówce nieferyjnej korzysta z prawa do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów (art. 64 ust. 3 Karty Nauczyciela). Taki sam wymiar urlopu przysługuje dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole, a także nauczycielowi, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze (art. 64 ust. 2a Karty Nauczyciela). W placówce nieferyjnej, urlop na wniosek nauczyciela może zostać podzielony na części, ale z zachowaniem zasady, że co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych (art. 162 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy). Osoby te mają także prawo do urlopu na żądanie w wymiarze 4 dni (art. 272² Kodeksu pracy). Dotyczy to również tych, którzy korzystają z urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły, w której nie O urlopie tym piszemy w dalszej części tekstu. Urlop wypoczynkowy nauczycieli placówek nieferyjnych oraz kadry kierowniczej szkół feryjnych rozliczany jest odrębnie za każdy rok kalendarzowy (a nie szkolny).

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Kiedy i w jakim wymiarze z urlopu korzystają nauczyciele zatrudnieni w szkołach nieferyjnych?
Czy wymiar zatrudnienia ma wpływ na wymiar urlopu wypoczynkowego?
Czy to prawda, że nauczyciel ma prawo do 56 dni urlopu rocznie?
Którym nauczycielom przysługuje urlop w wymiarze 35 dni rocznie?
Jak korzystać z urlopu uzupełniającego?
Ile urlopu wypoczynkowego przysługuje nauczycielom szkół nieferyjnych?
Którym nauczycielom przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego "na żądanie"?
Kiedy dyrektor szkoły może zobowiązać nauczyciela do pracy w wakacje, a kiedy może odwołać go z urlopu?
Jak w praktyce kształtują się prawa nauczycieli związane z urlopem wypoczynkowym w zależności od miejsca pracy

9 stycznia 2023 r.
Top tematy

Dziecko po rozwodzie. Cz. 2 – jak współpracować z rozwiedzionymi rodzicami

Rozwiedzeni rodzice, jeżeli pozostają ze sobą w konflikcie, nierzadko próbują włączyć szkołę w swoją walkę z byłym małżonkiem. Nauczyciele w żadnym razie nie powinni angażować się w konflikt, nie wolno im stawać po którejkolwiek ze stron. Ich naczelnym celem jest zapewnienie dobra dziecku oraz postępowanie zgodnie z litera prawa. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jak należy postępować.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Który z rozwiedzionych rodziców jest uprawniony do odbierania dziecka z przedszkola lub szkoły
Czy zgodę na udział dziecka w wycieczkach może wyrazić jeden rodzic
Jak rozumieć pojęcie "istotne sprawy dotyczące dziecka"
Czym są "Standardy pomocy dziecku w sytuacji rozstania rodziców" i kiedy warto z nich korzystać

Część pierwsza artykułu została poświęcona kwestiom zawartym w wyroku rozwodowym. Dowiesz się z niej, co oznaczają poszczególne postanowienia, jakie uprawnienia rodzica się z nimi wiążą.

Dziecko po rozwodzie. Cz. 1 – co trzeba wiedzieć o kwestiach formalnych

Rozstanie rodziców prócz emocjonalnego ciężaru jakie za sobą niesie ma również bezpośredni wpływ na sytuację dziecka w kwestiach czysto formalnych jak np. odbiór ze szkoły czy przedszkola. Dlatego, prócz wsparcia psychologiczno-pedagogicznego, które placówka oświatowa zobowiązana jest zapewnić, należy zwrócić uwagę na to, jakie dodatkowe obowiązki ciążą na nauczycielach dziecka rozwiedzionych rodziców, w codziennym funkcjonowaniu podopiecznego w szkole czy przedszkolu.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Co oznaczają poszczególne postanowienia zamieszczone w wyroku rozwodowym
Jakie prawa i obowiązki rodzica wynikają z postanowień zawartych w wyroku rozwodowym
O czym pamiętać i na co zwracać uwagę musi nauczyciel pracujący z rodzicami pozostającymi w konflikcie
Na co zwracać uwagę i o co prosić rozwiedzionych rodziców, aby zapewnić efektywną współpracę ze szkołą

W drugiej części artykułu zamieszczono propozycje dla wychowawców i dyrektorów przedszkoli i szkół dotyczące współpracy z rozwiedzionymi rodzicami.

Jak pracować z dzieckiem, które kłamie? Stosować kary czy zwrócić uwagę?

Czasami bywa całkiem zabawnie, gdy uczeń w szkole przyłapany na braku pracy domowej wymyśla kosmicznie brzmiącą wymówkę. Chomik obgryzł mi pracę plastyczną, cały wieczór nie było prądu, mama zapomniała napisać usprawiedliwienie etc. Kłamstwo w głowie ucznia szkoły podstawowej może jawić się jako świetne wyjście z sytuacji. Zwłaszcza ci młodsi mogą absolutnie nie widzieć tego, jak bardzo niestworzone bywają ich historie. Wszyscy wiedzą, że jest to nieprawda, ale co właściwie robić, gdy dziecko kłamie?

Zanim znajdziemy odpowiedź na pytanie: skąd bierze się kłamstwo i dlaczego dzieci kłamią, trzeba zadać inne. Czy tylko dzieci kłamią? Co robi dorosły, gdy ogląda niezbyt udany rysunek ucznia? Widzi, że się starał, że pracował nad nim całą lekcję. Co mówi? Bardzo ładnie, ciekawe kolory, fajnie to wymyśliłeś. Czy tak myśli? Nie zawsze. Czasem w duchu śmieje się z proporcji postaci i generalnego chaosu na rysunku. Być może nawet zrobi zdjęcie, by pokazać potem innym śmieszną pracę ucznia. Wydaje się to błahe, ale nawet takie pozornie niewinne sytuacje są bacznie obserwowane przez przedszkolaka i ucznia. Co widzą uczniowie? Dorosłych, którzy prawią komplementy nie zawsze adekwatne do sytuacji. Którzy udają, że wiedzą wszystko, choć w rzeczywistości nie znajdą odpowiedzi na różne pytania. Dorosłych, którzy nie dają przestrzeni na powiedzenie prawdy, bo złości ich niewykonanie zadania.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Kiedy i dlaczego dziecko zaczyna kłamać?
Czemu ma służyć kłamstwo i w jakich sytuacjach się pojawia?
W jaki sposób poszukiwać źródeł kłamstwa?
Czy każde kłamstwo należy piętnować?
Jak postępować z uczniem przyłapanym na kłamstwie?
Jak odróżnić świadome kłamstwo od tworzenia narracji płynącej z wyobraźni dziecka?

Natalia Perek
22 grudnia 2022 r.
Top tematy

Zastrzeżenia do śródrocznej oceny zachowania

Przed zbliżającym się końcem półrocza wychowawcy informują uczniów i ich rodziców o proponowanych ocenach zachowania. Zdarza się, że rodzice uczniów lub sami uczniowie zgłaszają zastrzeżenia do śródrocznej oceny zachowania.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Co powinien zrobić wychowawca, jeżeli uczeń lub rodzic zgłasza zastrzeżenia do śródrocznej oceny zachowania
Jakie kroki należy podjąć, jeżeli zastrzeżenia zostaną wpłyną bezpośrednio do dyrektora szkoły

Wady punktowego systemu oceny zachowania – dlaczego kary nie działają na uczniów?

Szkoła współuczestniczy w wychowywaniu dzieci i młodzieży. Nic dziwnego, że wciąż pojawiają się nowe, innowacyjne rozwiązania mające wspierać ten proces. Jednym z nich jest stosowanie punktowego systemu oceny zachowania. To nic innego jak przyznawanie uczniom dodatnich i ujemnych punktów za określone zachowania. Punkty te następnie wpływają na ocenę zachowania. Punktowanie na pewno jest wygodne, ponieważ możliwa szybkie ocenianie. Czy jest jednak efektywne? Wychowanie w szkole może wyglądać inaczej. Dowiedz się, co zrobić, aby modelować postawy uczniów bez konieczności ciągłego ich karania.

Opis systemu punktowego oceniania zachowania uczniów oraz zasad jego stosowania zawarty jest w statucie szkoły. Wszyscy członkowie społeczności uczniowskiej wiedzą, ile punktów mogą otrzymać i stracić za tzw. dobre lub złe zachowanie. To ma ich motywować do przyjmowania pożądanych postaw i powstrzymywać od zachowań niepożądanych. Tak wygląda teoria. A jak jest w praktyce? W rzeczywistości szkolnej system punktowy jest często czarno-biały: nagradzamy plusami, karzemy minusami. Nie zawsze uwzględniamy motywy zachowania i potrzeby poszczególnych uczniów. A przecież przewinienia na pozór podobne mogą mieć inną wagę, np. spóźnienie z ważnych powodów i spóźnienie będące wynikiem lenistwa. Ponadto pojawia się przestrzeń do manipulowania punktami. Uczniowie szybko orientują się, że mogą sobie pozwalać na wkroczenia, a następnie kompensować punkty ujemne, np. zanosząc lekcje choremu koledze, uczestnicząc w zbiórce karmy dla zwierząt lub w wolontariacie. Kiedy wychowawca ocenę klasyfikacyjną zachowania ustala na podstawie zgromadzonych punktów, zdarzyć się, że liczba punktów, które zgromadził najbardziej koleżeński, pomocny uczęń będzie niewystarczająca do otrzymania tej samej oceny, którą dostanie klasowy "cwaniak". Dlatego ocenianie zachowania nie powinno się sprowadzać do sumowania zdobytych punktów. A tak niestety, często dzeieje się w polskich szkołach. Nawet jeśli założymy, że uczniowie starają się dobrze zachowywać z pobudek innych niż cwaniactwo, system nagród i kar pozostaje narzędziem motywacji zewnętrznej, czyli wracamy do metody kija i marchewki. A nie o to chodzi. Szkoła ma pomagać uczniom w tworzeniu systemu wartości osobistych i społecznych oraz w dokonywaniu świadomych wyborów zgodnych z przyjętymi wartościami.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Dlaczego punktowy system oceniania zachowania nie jest efektywny?
Czy punktowy system oceniania uwzględnia osobistą sytuację uczniów?
Jakie działania podejmować by doprowadzić do zmiany postaw dzieci i młodzieży?
Jak na zachowanie uczniów wpływa stres?
Jaką rolę w dążeniu do poprawy zachowania odgrywa samoregulacja emocjonalna?

Przeczytaj również:

Anna Kiełczewska
12 grudnia 2022 r.
Top tematy

Dokumentacja nauczyciela wspomagającego

Przepisy prawa oświatowego nie wskazują w sposób precyzyjny, jaką dokumentację powinien prowadzić nauczyciel wspomagający. Sprawdź czego może oczekiwać nauczyciel przedmiotu, wychowawca lub dyrektor szkoły. Upewnij się, że prowadzona przez Ciebie dokumentacja jest właściwa.

Przepisy prawa oświatowego nie określają szczegółowo rodzajów dokumentacji prowadzonej przez nauczyciela zatrudnionego dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Zasady prowadzenia dokumentacji należy więc wywodzić z:

przepisów określających zakres obowiązków nauczyciela oraz
przepisów dotyczących sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

W jaki sposób nauczyciel wspomagający potwierdza udział w zajęciach z uczniem?
Jakie są podstawowe dokumenty prowadzone przez nauczyciela wspomagającego?
Czy nauczyciel wspomagający musi prowadzić dziennik nauczyciela wspomagającego?
Za prowadzenie jakich rodzajów dokumentacji dla ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego odpowiada nauczyciel wspomagający?

Odpowiedzialność ucznia za zniszczenie mienia

Zniszczenie mienia szkolnego przez ucznia – kto pokrywa koszty

Zniszczenie mienia szkolnego przez ucznia zdarza się stosunkowo często. Zwykle nie jest to działanie zamierzone, jednak zdarza się także, że uczniowie świadomie dopuszczają się aktów wandalizmu i dewastacji. Dowiedz się czy szkoła może zażądać od rodziców ucznia pokrycia kosztów zniszczenia mienia szkolnego, dokonanego przez ich dziecko? Jak dyrektor szkoły może ukarać ucznia?

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Kto odpowiada za mienie szkoły?
Co grozi uczniowi za zniszczenie mienia szkoły?
Czy rodzice zapłacą za zniszczenia spowodowane przez ucznia?
Kiedy dyrektor może zastosować wobec ucznia środki oddziaływania wychowawczego?

Wychowawca klasy w zespole opracowującym IPET dla ucznia z orzeczeniem

W skład zespołu przeprowadzającego WOPFU i opracowującego IPET wchodzą nauczyciele i specjaliści prowadzący zajęcia z uczniem. A co, jeżeli nie mają przygotowania w zakresie niepełnosprawności ucznia? Czy wychowawca klasy wchodzi w skład zespołu opracowującego IPET, jeżeli nie ma kwalifikacji w zakresie pedagogiki specjalnej?

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Kto wchodzi w skład zespołu opracowującego IPET?
Czy w zespole opracowującym IPET powinien znaleźć się wychowawca klasy?
Kto powinien koordynować pracę zespołu opracowującego IPET?
Czy każdy członek zespołu opracowującego IPET musi mieć przygotowanie z pedagogiki specjalnej?

Marzenna Czarnocka
7 października 2022 r.
IPET od A do Z

Integracja klasy po wakacjach – ćwiczenia integracyjne dla zespołów klasowych

Pierwsze tygodnie roku szkolnego to czas, który warto wykorzystać do intensyfikowania wysiłków związanych z pracą nad procesem grupowym w klasie. Dwa miesiące wakacji to długi okres, szczególnie, gdy jest się dzieckiem lub nastolatkiem i wiele w tym okresie może się zmienić. Wrzesień i październik to okazje to tego, żeby nawiązać nowe relacje z rówieśnikami. Nauczyciel może w tym bardzo pomóc, choć im bardziej „niewidoczny” będzie w tym procesie, tym lepiej. Przeczytaj artykuł i skorzystaj z propozycji ćwiczeń integracyjnych.

Z artykułu dowiesz się m.in.: