spektrum autyzmu

Praca z uczniem ze spektrum autyzmu na lekcjach języka obcego – porady praktyczne

Z roku na rok przybywa w szkołach uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, którzy wymagają indywidualnego wsparcia. Dostosowania wymagań edukacyjnych wymagają m.in. dzieci z zaburzeniami autystycznymi. Praca z uczniami w spektrum stanowi wyzwanie dla każdego nauczyciela, nie wyłączając nauczycieli języków obcych. Jak przełamać wzajemne obawy, lęki i frustracje? W jaki sposób prowadzić lekcje języka obcego, aby rozwinąć potencjał ucznia z zaburzeniem ze spektrum autyzmu? W jaki sposób zachęcić dziecko do nauki języków obcych, pomóc mu odkryć radość z poznawania nowego języka, zapobiec wykluczeniu językowemu? Garść praktycznych porad w tym zakresie z pewnością usprawni proces opanowywania nowego języka.

Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE) to uczniowie, którzy nie potrafią samodzielnie sprostać wymogom obowiązujących programów nauczania. SPE stosuje się przede wszystkim wobec następujących grup uczniów:

z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na różne niepełnosprawności, w tym autyzm i zespół Aspergera,
z opinią poradni psychologiczno-pedagogicznej przykładowo ze względu na choroby przewlekle,
potrzebujących wsparcia psychologiczno-pedagogicznego, m.in. w przypadku szczególnych uzdolnień.

Uczniowi z SPE wykazują zróżnicowane trudności uczenia się, wymagające dostosowania kształcenia szkolnego do ich indywidualnych potrzeb i rozwoju. Dotyczy to w szczególności dostosowania:

przestrzeni i infrastruktury szkolnej sprzyjającej uczeniu się,
tempa pracy, metod, form nauczania i sprawdzania wiedzy, celów i treści merytorycznej,
współpracy z nauczycielami specjalistami – nauczyciel wspierający, asystent, specjalista
pracy w społeczności klasowej, przyjmującej i funkcjonującej z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Należy pamiętać, że zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego są dla nauczycieli i szkoły wiążące.

Podejście włączające zakłada skuteczne zarządzanie różnorodną klasą przez nauczyciela. Klasa różnorodna to klasa składająca się z uczniów rozwijających się niejednolicie, z różnorodnymi umiejętnościami i trudnościami edukacyjnymi oraz odmiennymi stylami i tempem przyswajania wiedzy. Nauczanie włączające realizowane przez pedagogów szkolnych zakłada elastyczność i wyrozumiałość wobec heterogeniczności klasy, właściwe wykorzystanie różnych strategii prowadzenia zajęć, uwzględnianie indywidualnych zainteresowań uczniów, dostosowywanie wymagań do możliwości kształcących się, klarowne i życzliwe porozumiewanie się, współpracę z innymi pedagogami oraz postrzeganie dziecka nie w kontekście jego niepełnosprawności, lecz jako osobę integralną o indywidualnym potencjale. Dodatkowo warto pamiętać, że w klasie różnorodnej niezwykle ważne są poczucie bezpieczeństwa, własnej wartości, zapał do pracy i zdrowie psychiczne wszystkich uczestników. Klarowna i powtarzalna struktura pracy, znajomość i przestrzeganie obowiązujących zasad na lekcji, pozytywne nastawienie nauczyciela do uczniów i wykonywanych obowiązków, jego cierpliwość, życzliwość, żelazna konsekwencja i determinacja również decydują o sukcesie indywidualnym i grupowym. W odniesieniu do nauczania języka obcego w klasie różnorodnej przydatną mogą być następujące wytyczne:

nierozpraszająca aranżacja przestrzeni klasowej, w tym celowe usadzenie uczniów ze SPE,
praca ciałem, przykładowo wydawanie poleceń za pomocą gestów i mimiki,
stosowanie systemu pochwał/ostrzeżeń,
wykorzystywanie multisensorycznych form i metod pracy dostosowanych do różnych stylów uczenia się.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Które cechy charakterystyczne dla uczniów w spektrum autyzmu ułatwiają, a które utrudniają uczenie się języków obcych?
Jak organizować proces uczenia się języka obcego przez ucznia w spektrum autyzmu?
Po jakie metody oraz pomoce dydaktyczne warto sięgać w pracy z uczniem posiadającym orzeczenie wydane ze względu na autyzm lub zespół Aspergera?
Jakie dostosowania na sprawdzianach należy wdrożyć w przypadku ucznia w spektrum?

Wskazówki mają charakter uniwersalny – nie odnoszą się wyłącznie do nauki języka angielskiego czy niemieckiego. Mogą skorzystać z nich wszyscy nauczyciele języków obcych pracujący z dziećmi z autyzmem i dziećmi z zespołem Aspergera.

Przeczytaj również:

Autyzm, zespół Aspergera, spektrum Autyzmu – czy autyzm i spektrum autyzmu to to samo?

Ewa Romanowska-Kulyk
6 października 2022 r.
Top tematy

Znaczenie rutyny w życiu dziecka w spektrum autyzmu – powtarzalne zachowania w wieku przedszkolnym

Jedną z cech, które stanowią o rozpoznaniu spektrum autyzmu wymienione w najnowszym ICD–11 jest „skłonność do ograniczonych, powtarzalnych i nieelastycznych wzorców zachowania, zainteresowań lub czynności, które są nietypowe lub nadmierne dla danej osoby”. Co to oznacza? Dla każdego dziecka w spektrum autyzmu trochę co innego. Objawy autyzmu mogą być różne i różnie nasilone, nie zawsze są dla innych oczywiste. Nie ulega jednak wątpliwości, że w większości przypadków ogromne znaczenie dla dziecka ze spektrum autyzmu ma rutyna. W artykule omawiamy znaczenie rutyny w życiu dziecka w spektrum autyzmu.

W codziennym życiu przedszkolnym warto pamiętać o kilku zasadach, które pomogą poradzić sobie z wpadkami w rutynie:

Trzeba przygotować dziecko i rodzica na zmianę w rytmie, jeśli jesteśmy w stanie ją przewidzieć. Warto opowiedzieć maluchowi o tym, co się będzie działo, nawet jeśli nie jesteśmy pewni, że nas rozumie. Jeśli w planach jest wyjście do zoo, trzeba pokazać przedszkolakowi w spektrum, co tam się będzie działo. Pokazać filmik, ilustracje, opowiedzieć bajkę na ten temat.
Warto zapewnić dziecku dostępność jego ulubionych przedmiotów, które mogą poprawić poczucie bezpieczeństwa w nowej sytuacji. Jeśli grupa zmienia salę, to mało elastyczny przedszkolak być może pocieszy się zabawkami, które były w poprzednim miejscu.
W czasie wydarzeń przedszkolnych, zwłaszcza, jeśli są głośne i dzieci przebywają w dużej grupie, trzeba mieć dla malucha w spektrum alternatywę. Być może uda się zorganizować pomoc innego dorosłego, który będzie bacznie obserwował przedszkolaka i w razie czego wróci z nim do sali.
Należy być uważnym na potrzeby dziecka, choćby pozornie błahe. Jeśli nasz maluch siedzi zawsze na stołówce w tym samym miejscu, inne dzieci powinny o tym wiedzieć. Jeśli dostaje do jedzenia coś innego, niż grupa, również trzeba przygotować na to inne dzieci. Wystarczy wprost powiedzieć, że Bruno, czy Hania mają specjalną dietę i trudno im jeść coś innego, mają kłopot w próbowaniu nowych potraw.
W sali przedszkolnej dobrze jest zaaranżować tzw. „kącik wyciszenia”, w którym dziecko w spektrum może spędzić trudny dla niego czas. Może być to zwykły zakątek z poduszkami i kilkoma wyciszającymi zabawkami, trochę w oddaleniu od centrum aktywności grupy. W ten sposób łatwiej będzie przetrwać na przykład nowe zajęcia.
Dziecko w spektrum autyzmu potrzebuje czasu, by oswoić się z czymś nowym. Nie ma sensu zmuszać je do uczestniczenia w nowych aktywnościach, warto postawić na powolną adaptację i możliwość obserwacji tego, co się dzieje. Delikatne zachęty oczywiście nie zaszkodzą, ale im mniej presji, tym lepiej dla obu stron.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Czym są wzorce zachowania i wzorce czynności dziecka?
Na czym polega sztywność wzorców w życiu dziecka w spektrum autyzmu?
Jak zadbać o bezpieczeństwo dziecka w zmieniającym się środowisku?

Przeczytaj również:

Mój uczeń w spektrum. Czym przejawia się autyzm u ucznia i jak mu pomóc?

Natalia Perek
15 września 2022 r.
Top tematy

Karty poznania i samopoznania ucznia w spektrum autyzmu

Rozpoczęcie pracy z uczniem w spektrum autyzmu jest dużym wyzwaniem dla nauczycieli i specjalistów. W szczególnej sytuacji jest nauczyciel wspomagający, którego zadaniem będzie wspieranie ucznia w codziennym funkcjonowaniu. Nauczyciel wspomagający może być również pomostem między uczniem a resztą klasy i nauczycielami, dlatego bardzo ważne jest, aby jak najszybciej poznał ucznia. W pierwszej kolejności należy zapoznać się z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego oraz porozmawiać z rodzicami. Konieczne jest jednak również uzyskiwanie informacji od ucznia. Karty poznania i samopoznania mają ułatwić proces zdobywania informacji. Uczeń może wypełnić je w wybranym przez siebie czasie i odpowiedzieć na te pytania, które w danym momencie są istotne. Niniejsze materiały to propozycja, którą warto rozszerzać o kolejne, opracowane na podstawie obserwacji i w miarę budowania relacji z uczniem. Ich wykorzystanie to krok w stronę sampoznania ucznia w spektrum autyzymu.

Materiały są przeznaczone dla starszych uczniów szkoły podstawowej oraz uczniów szkoły ponadpodstawowej.

30 sierpnia 2022 r.
Spektrum autyzmu

Co mam na myśli?

Ćwiczenie wspierające rozwój kompetencji emocjonalno-społecznych dla uczniów klas VI-VI, w tym uczniów w spektrum autyzmu. Zadanie polega na rozpoznaniu emocji widocznych na zdjęciach i obrazkach oraz zaproponowaniu, co może mówić lub myśleć przedstawiona osoba.

Cel:

rozwiniecie umiejętności rozpoznawania emocji wyrażanych przez inne osoby.

Czar trwania: 15 minut Komentarz: jeżeli uczeń ma problem z rozpoznaniem emocji widocznych na zdjęciu, należy wyjaśnić, że nie zawsze na podstawie zachowania i mimiki można odczytać, co czuje dana osoba. Omawiając poszczególne zdjęcia warto wspólnie z uczniem zastanowić się podać przykłady sytuacji, w których odczuwa on podobne emocje, jak rozpoznane na zdjęciach.. Po wypełnieniu karty pracy należy porozmawiać z uczniem na temat przeżywania, proponowane pytania:

Czy na podstawie zachowania danej osoby zawsze jesteśmy w stanie domyślić się, co czuje?
Czy to, w jaki sposób zachowujemy się ze względu na przeżywane emocje zawsze jest właściwe?
Co możemy zrobić, aby inne osoby wiedziały, co czujemy w danej chwili?

Kwalifikacje zajcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne

Kwalifikacje nauczyciela prowadzącego zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne z uczniem z zespołem Aspergera

Zajęcia rewalidacyjne z uczniami z niepełnosprawnością mogą prowadzić nauczyciele posiadający kwalifikacje w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów. Jakie kwalifikacje powinien posiadać nauczyciel prowadzący zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne z uczniem z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na zespół Aspergera?

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Komu dyrektor szkoły może powierzyć prowadzenie zajęć rewalidacyjnych?
Jakie kwalifikacje powinien mieć nauczyciel prowadzący zajęcia rewalidacyjne z uczniem z autyzmem lub zespołem Aspergera?

Homonimy

Zestaw trzech kart pracy przeznaczonych do pracy z uczniami w spektrum autyzmu. Ćwiczenia mają na celu rozwijanie umiejętności rozumienia i rozpoznawania znaczenia słów o jednakowym brzmieniu oraz odmiennym znaczeniu (homonimów).

20 lipca 2022 r.
Terapia pedagogiczna

Nowa szkoła – karty pracy dla uczniów w spektrum autyzmu

Karta pracy przeznaczone dla uczniów klas VII-VIII w spektrum autyzmu. Zadania mają na celu obniżyć poziom stresu związanego z przejściem do szkoły średniej oraz przygotować uczniów do nowego etapu, który wymaga więcej samodzielności i zaradności.

Jak z tego wybrnąć? Karty pracy dotyczące radzenia sobie w trudnych sytuacjach

Ćwiczenie jest dedykowane dla uczniów klas VII-VIII w spektrum autyzmu. Zmiana szkoły jest stresującym wydarzeniem dla każdego nastolatka. Karty pracy mają na celu pomóc uczniom w spektrum autyzmu szukać rozwiązań dla problemów, z którymi mogą się zetknąć. Ćwiczenia pomogą nauczyć się poszukiwania sposobów radzenia sobie za pomocą dawania rad bohaterom z historii i przełożyć je na rzeczywistość.

Nauczyciel wspomagający na praktycznej nauce zawodu

Wielu uczniów w spektrum autyzmu podejmuje naukę w szkołach kształcących w zawodzie. Pojawia się wówczas pytanie – czy w czasie praktycznej nauki zawodu również powinien towarzyszyć im nauczyciel wspomagający? Sprawdź, jak kwestię tę regulują przepisy i dowiedz się, jakie są obowiązki szkoły w związku z organizacją praktycznej nauki zawodu.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Czy dyrektor powinien oddelegować nauczyciela wspomagającego do zakładu pracy, aby wspomagał ucznia na praktycznej nauce zawodu?
Czy wspomaganie ucznia w czasie praktycznej nauki zawodu należy do obowiązków nauczyciela wspomagającego?
Jakie obowiązki, w zakresie organizacji praktycznej nauki zawodu, spoczywają na szkole?
Jakie są obowiązki podmiotów przyjmujących uczniów na praktyczną naukę zawodu?

Słuchowisko. Wakacyjne rozstanie – trening komunikacji dla uczniów w spektrum autyzmu

Zestaw jest propozycją ćwiczeń dla uczniów klas VII-VII. Adresowany jest dla uczniów
w spektrum autyzmu. Słuchowisko i karty pracy mają na celu ułatwić młodzieży samodzielny trening komunikacji oraz rozwijanie umiejętności kompetencji społecznych. Zadaniem ucznia jest wysłuchanie nagrania, a następnie sprawdzenie swojego rozumienia opisanej sytuacji, zweryfikowanie uczuć i intencji, które towarzyszyły trzem bohaterkom nagrania.

20 czerwca 2022 r.
Spektrum autyzmu

Nie dosłownie, ale w przenośni – ćwiczenia na dekodowanie metafory

Zestaw trzech kart pracy służących rozwijaniu umiejętności rozumienia metafory. Praca z kartami ma na celu wsparcie uczniów w poznawaniu metafor i ich rozumienia. Karty pracy sprawdzą się w szczególności w pracy z uczniami w spektrum autyzmu, którzy mają tendencję do dosłownego odczytywania wyrażeń. Doskonalenie dekodowania metafor i związków frazeologicznych służy rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych.

Pobierz inne karty pracy służące poznawaniu metafor i związków frazeologicznych.

14 czerwca 2022 r.
Spektrum autyzmu

Słuchowisko Życie w sieci. Rozpoznawanie intencji i znaczenia metafory w wypowiedziach

Słuchowisko wraz z ćwiczeniami to propozycja dla uczniów w spektrum autyzmu z klas VI – VIII. Zestaw wspiera samodzielną pracę nad poprawą kompetencji komunikacyjnych. Uczniowie mogą ćwiczyć rozpoznawanie intencji wypowiedzi rozmówcy, rozumienie złożonych komunikatów. Zwłaszcza tych, które oparte są na przenośni i metaforze.

13 czerwca 2022 r.
Spektrum autyzmu

Karty pracy z emocjami. Rozpoznawanie, identyfikowanie i nazywanie własnych emocji

Trzy zestawy kart pracy decydowanych uczniom z trudnościami w rozpoznawaniu i nazywaniu emocji. Uczeń w czasie ćwiczeń będzie nazywał swój nastrój i określał zdarzenia, które wywołują różne uczucia. Jeżeli dziecko ma problem z definiowaniem własnych uczuć, warto w ramach rozgrzewki wykorzystać kartę z ilustracjami.

1 czerwca 2022 r.
Rozwój emocjonalno-społeczny

Emocje, które czuć i które widać. Karty pracy nazywające emocje

Zestaw kart pracy do wykorzystania w pracy z dziećmi w spektrum autyzmu. Pierwsze zadanie pomoże dziecku zrozumieć związek między uczuciami a reakcjami fizycznymi. Uczeń dowie się, jakie sygnały wysyła do jego ciało, kiedy przeżywa różne emocje. Drugie zadanie wymaga rozpoznania emocji na podstawie wglądu – postawy ciała i mimiki.

5 maja 2022 r.
Spektrum autyzmu

Rozpoznawanie znaczenia związków frazeologicznych

Rozpoznawanie znaczenia związków frazeologicznych

Wypowiedzi zawierające związki frazeologiczne często są kłopotliwe dla uczniów w spektrum autyzmu, którzy rozumieją dosłownie. Proponowane karty pracy są przeznaczone dla starszych uczniów. Zadanie polega na rozpoznaniu znaczenia wypowiedzi i przyporządkowaniu definicji użytego związku frazeologicznego.

Wykorzystaj również:

Twórz własne karty pracy i w kreatywny sposób rozwijaj umiejętności swoich uczniów! Za pomocą kreatora kart pracy z łatwością przygotujesz ciekawe materiały ćwiczeniowe odpowiednie dla Twoich uczniów. PRZETESTUJ