spektrum autyzmu

Uczeń ze spektrum autyzmu w edukacji włączającej – praktyczne wskazówki do pracy z uczniem

W grupie klasowej, w której obecni są uczniowie w spektrum autyzmu i zespołem Aspergera częściej dochodzi do sytuacji trudnych, konfliktowych, stanowiących wyzwane dla wychowawcy. Wynika to z faktu, że dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu cechuje większy niż ich rówieśników deficyt kompetencji społecznych i mniejsza możliwość regulacji zachowania. Dowiedz się, jak planować oddziaływania edukacyjne w klasie, do której uczęszcza uczeń w spektrum autyzmu.

Jeśli zetknęliśmy się w pracy z jednym lub kilkorgiem uczniów z orzeczeniem wydanym ze względu na zespół Aspergera (ZA), to znaczy to dokładnie tyle – poznaliśmy jedno lub kilkoro takich dzieci. Zaburzenia ze spektrum autyzmu to „różnorodny zbiór”, w którym mieszczą się błyskotliwi matematycy, wycofane dzieci znające na pamięć rozkłady jazdy autobusów, ale też uczniowie, którym proces edukacyjny sprawia trudność. Oni nie skupiają się, krzyczą, przeszkadzają innym, nie potrafią czekać na swoją kolej, są skupieni na sobie, wykazują skłonności do agresji. To spektrum objawów, które sprawia, że trudno jest znaleźć metody pracy pasujące do wszystkich przypadków. Niemniej jednak należy pamiętać o najważniejszych zasadach.

Z uczniem z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) należy pracować relacyjnie, a nie w oparciu o autorytet nauczycielski. Nie należy go karać za objawy zaburzenia, lecz starać się zawsze dotrzeć do przyczyny jego zachowania. Zachowanie niepożądane u uczniów z ASD jest zawsze nieudanym zaproszeniem do rozmowy lub prośbą o pomoc, informacją, że dziecko sobie nie radzi. Dziecko zawsze powinno mieć możliwość spotkania się z psychologiem, pedagogiem szkolnym lub pedagogiem specjalnym Najlepsza i najprostsza definicja zaburzeń ASD, jaką znam mówi, że jest to ślepota na kontekst. Dziecko ze spektrum, w odróżnieniu od osób neurotypowych, nie uczy się intuicyjnie, przez doświadczenia społeczne. Trenuje swe zachowania według schematów terapeutycznych. Nie jest więc w stanie elastycznie i adekwatnie reagować na bodźce w takim tyglu typów ludzkich i ich interakcji, jakim jest szkoła.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Jakiego rodzaju pracy wymaga uczeń ze spektrum autyzmu?
Czym jest edukacja włączająca?
Na co zwracać uwagę w edukacji włączającej?
Co trzeba wiedzieć, aby móc sprawnie prowadzić lekcje i dać uczniom szansę na sukces edukacyjny?

Pobierz również

materiały i narzędzia do pracy z uczniami w spektrum autyzmu

Autyzm to nie choroba, choć potrzebuję wsparcia

Autyzm to nie choroba! Plakaty przybliżające specyfikę funkcjonowania ucznia w spektrum autyzmu

Pobierz plakaty zawierające łatwe do zrozumienia wyjaśnienie, na czym polega specyficzne życie osób w spektrum autyzmu. Plakaty warto powiesić w szkole lub przedszkolu, w miejscu widocznym dla rodziców. Dzięki prostym komunikatom dowiedzą się oni więcej na temat kolegów i koleżanek swoich dzieci.

W codziennej pracy możesz korzystać z kart pracy dedykowanych uczniom w spektrum

Karty pracy dla dzieci i młodzieży w spektrum autyzmu

29 marca 2023 r.
Plakaty i infografiki

IPET dla ucznia z autyzmem

IPET może być bardzo obszernym dokumentem, w którym wpisane są wszystkie treści lub może składać się z głównego dokumentu i załączników. Zapis z załącznikami został zaproponowany w podanym przykładzie. Do programu dodano pełny opis wybranych załączników: dostosowanie programu, dostosowanie wymagań. Każdy z załączników odnoszący się do poszczególnych przedmiotów opracowywany jest przez specjalistów posiadających kwalifikacje do ich nauczania.

Urszula Grygier
16 marca 2023 r.
Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET)

Proszenie o pomoc

Ćwiczenie przeznaczone dla uczniów klas IV-VI szkół ponadpodstawowych w tym dla uczniów z autyzmem i Zespołem Aspergera. Ćwiczenie polega na przeczytaniu krótkich opisów sytuacji i zastanowieniu się, w jaki sposób ich bohaterowie mogli poprosić pomoc oraz do kogo mogli się zwrócić. Po rozważeniu sytuacji uczeń zapisuje swoje odpowiedzi.

Wykorzystaj również:

Twórz własne karty pracy i w kreatywny sposób rozwijaj umiejętności swoich uczniów! Za pomocą kreatora kart pracy z łatwością przygotujesz ciekawe materiały ćwiczeniowe odpowiednie dla Twoich uczniów. PRZETESTUJ!

Trening rozumienia wypowiedzi dla ucznia w spektrum autyzmu. Co miałeś na myśli?

Emocje i motywacje. Karty pracy dla uczniów w spektrum autyzmu

Osoby w spektrum autyzmu mogą mieć trudności w rozumieniu emocji i motywacji innych osób ze względu na różnice w percepcji i przetwarzaniu informacji społecznych. U dzieci i młodzieży w spektrum zauważane są trudności w rozpoznawaniu wyrazów twarzy, gestów i innych subtelnych wskazówek, których inne osoby używają do wyrażania swoich emocji i intencji. Mogą również mieć trudności w interpretowaniu kontekstu społecznego i zrozumieniu, jak ich zachowanie wpływa na innych ludzi. Osoby w spektrum autyzmu mogą jednak nauczyć się rozpoznawać i interpretować emocje i motywacje innych ludzi. Ważne jest, aby zapewnić im odpowiednie narzędzia i wsparcie w nauce tych umiejętności. Dzięki treningowi będą mogli funkcjonować w społeczeństwie i nawiązywać pozytywne relacje z otoczeniem. Pobierz trzy zestawy kart pracy: trening rozumienia wypowiedzi, trening rozumienia emocji, trening rozumienia motywacji.

Wykorzystaj również:

Uczeń w spektrum autyzmu nie chce chodzić do szkoły – co zrobić, aby rozwiązać problem?

Przyczyn niechęci uczęszczania do szkoły może być wiele, a sam problem może odnosić się do wszystkich uczniów, nie tylko tych z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. O problemie wagarów pisaliśmy w artykule Dlaczego uczniowie uciekają ze szkoły? Tym razem skupimy się na specyficznej sytuacji uczniów w spektrum autyzmu. W artykule zamieszczamy wskazówki, jakie kroki podjąć, aby dowiedzieć się, dlaczego uczeń odmawia chodzenia do szkoły i co zrobić, aby pomóc mu na nowo odnaleźć się w szkolnej rzeczywistości.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Czy uczeń w spektrum autyzmu może zostać zwolniony z obowiązku uczęszczania do szkoły?
Czy uczeń z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego jest objęty obowiązkiem szkolnym i obowiązkiem nauki?
W jaki sposób poznać przyczyny niechęci ucznia do szkoły?
Jak ułatwić uczniowi w spektrum autyzmu powrót do szkoły?

Przeczytaj również:

Wsparcie ucznia w spektrum autyzmu w szkole ponadpodstawowej – praca nauczyciela wspomagającego w praktyce

Małgorzata Sitnik-Strugaru
17 lutego 2023 r.
Wspomaganie ucznia – kształcenie specjalne

Talenty w spektrum autyzmu. Czy każda osoba ze spektrum autyzmu to geniusz?

Spektrum autyzmu niesie ze sobą wiele tajemnic. Mimo licznych badań nie określono dotąd jednoznacznej genezy tego zaburzenia. W powszechnej świadomości funkcjonuje jednak stereotyp, że dzieci ze spektrum autyzmu są niezwykle uzdolnione w wąskich dziedzinach. Takie przekonanie wzmocnił popularny serial o genialnym lekarzu, który potrafił rozwikłać każdą tajemnicę ludzkiego ciała. Oczywiście zdarzają się jednostki o niezwykłych zdolnościach. Często można słyszeć o spektrum autyzmu w przypadku takich wybitnych osobowości, jak Anthony Hopkins, Elon Musk, Albert Einstein, Isaac Newton czy Wolfgang Amadeusz Mozart. Jednak przypisywanie ogromnych talentów wszystkim osobom w spektrum jest po prostu błędem generalizacji. Dowiedz się, na czym polega mit wyjątkowością dziecka w spektrum.

Do niedawna panowało przekonanie, że osoby z diagnozą zespołu Aspergera zawsze mają jakiś ukryty, ujawniający się z wiekiem super talent. Laicy przypisywali im pamięć fotograficzną, niezwykłe zdolności, na przykład matematyczne czy muzyczne. Faktycznie, sztywne wzorce zainteresowań sprawiają, że dzieci w spektrum mogą interesować się z ogromnym zapałem jakąś wybraną dziedziną. Nie jest to jednak równoznaczne z geniuszem.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Czy każde dziecko w spektrum autyzmu ma ukryty talent?
Czym jest talent i kiedy mówimy o uczniu utalentowanym?
Jaka relacja zachodzi między spektrum autyzmu a poziomem intelektu?
Czym są zdolności wysepkowe i czy mają je wszystkie osoby z zaburzeniami w spektrum autyzmu?
Czym jest zespół Savanta i jak często występuje?
Jakie ryzyko niosą za sobą nadmierne oczekiwania w stosunku do dziecka w spektrum autyzmu?

Natalia Perek
9 lutego 2023 r.
Top tematy

Metody pracy terapeutycznej z dzieckiem w spektrum autyzmu

Opiekun dziecka w spektrum ma przed sobą niezwykle trudne zadanie. Musi wybrać ścieżkę terapeutyczną. Dokonać selekcji i zapisać dziecko na zajęcia wybrane z ogromnej liczby podejść terapeutycznych, rodzajów terapii, metod jej wspomagania. Jak się w tym rozeznać? Co powinien o prowadzeniu terapii i rehabilitacji dzieci w spektrum wiedzieć ich nauczyciel? W pracy z dzieckiem w spektrum ważny jest cały system wokół niego. Wychowawca, nauczyciele, psycholog, pedagog, terapeuci. Często już od najmłodszych lat maluchy w spektrum biegają z jednych zajęć na drugie. Toczy się walka o jak najlepszy start w dorosłe życie. Warto wiedzieć, w jaki sposób. i jakie metody terapii wybierać, aby dawały najlepsze efekty wspomagania rozwoju.

Wśród polskich terapeutów można wyróżnić dwa dominujące podejścia terapeutyczne. Wydaje się, że wybór zależy głównie od przekonań i osobowości terapeuty. Trudno zmierzyć, które daje lepsze efekty. Wszystko zależy od intensywności pracy, jakości relacji terapeutycznej, zaangażowania opiekunów i rodziny dziecka. Podejście behawioralne oparte jest na założeniu, że zachowania (również język, umiejętności społeczne i szkolne) mogą̨ być wyuczone, kiedy są̨ nagradzane i wzmacniane. Pożądane zachowania są̨ nagradzane, a niechciane nie nagradzane lub karane. Obecnie raczej dominuje tzw. podejście pozytywne, czyli wykorzystanie samych wzmocnień. Terapeuta dokonuje analizy zachowania dziecka, decyduje, co warto wspierać, a co należy wygaszać. Poprzez różnorodne procedury terapeutyczne stara się wzmocnić zasoby i rozwinąć pożądane umiejętności. W tym podejściu używa się pochwał lub drobnych nagród, by zachęcić dziecko do współpracy. Podejście rozwojowe opiera się natomiast na założeniu, że autyzm jest przede wszystkim wyzwaniem dla rozwoju umiejętności społecznych. To podejście koncentruje się na pomocy dzieciom z autyzmem w rozwoju fundamentalnych umiejętności społecznych, tak, aby pozwolić im na spontaniczne angażowanie się we wzajemne relacje społeczne. Terapeuta zaczyna od podstaw. Podąża za dzieckiem, budując wspólne pole uwagi. Wchodzi w jego świat, przygląda się jego zainteresowaniom, stara się nawiązać naprzemienny kontakt. Następnie buduje bardziej wyrafinowane umiejętności, jak rozumienie emocji i sytuacji społecznych. Podejście to zakłada, że dzieci z autyzmem będą̨ rozwijać się według tego samego wzorca co typowe dzieci, jeśli otrzymają dodatkowe wsparcie. Oparte jest ono również na wiedzy, że nauka zależy od motywacji. Wszyscy jesteśmy predysponowani do nauki. Uczymy się najłatwiej, kiedy jesteśmy zmotywowani i rzeczywiście zainteresowani tematem.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

Jak ułatwiać dzieciom w spektrum autyzmu nabywanie nowych kompetencji?
Jakie są cele terapii dla dzieci w spektrum autyzmu?
Czego dotyczy ocena funkcjonowania osób ze spektrum autyzmu,
Jakie informacje o dziecku i jego rodzinie należy zgromadzić przed wyborem metod terapeutycznych?
Jakie style pracy z dzieckiem w spektrum autyzmu się wyróżnia?
Jakie metody i narzędzia budowania relacji wspierającej dziecko warto rozważyć?

Natalia Perek
26 stycznia 2023 r.
Top tematy

Przyjaźń – materiały do pracy z uczniami w spektrum autyzmu

Zaburzenia ze spektrum autyzmu istotnie wpływają na budowanie relacji. Dzieci i młodzież w specyficzny sposób dzielą się uczuciami, inaczej też odbierają osoby ze swojego otoczenia. Proponowane materiały są przeznaczone do realizacji zajęć poświęconych przyjaźni. Informacje przekazane przez ucznia mają stanowić dla nauczyciela wskazówkę, jak uczeń rozumie przyjaźń, czy dostrzega w swoim otoczeniu osoby życzliwe oraz czy nie postrzegają jako przyjaciela osób, które nie mają wobec nich szczerych intencji.

Wykorzystaj również:

Pobierz scenariusze zajęć:

Twórz własne karty pracy i w kreatywny sposób rozwijaj umiejętności swoich uczniów! Za pomocą kreatora kart pracy z łatwością przygotujesz ciekawe materiały ćwiczeniowe odpowiednie dla Twoich uczniów. PRZETESTUJ

Analiza własnej osobowości

Ćwiczenia dla klas VII-VIII szkoły podstawowej oraz uczniów szkół ponadpodstawowych w tym dla uczniów z autyzmem, Zespołem Aspergera. Ćwiczenie polega na analizie własnej osobowości, swoich zalet i wad, oraz analizie opinii na nasz temat wśród bliskich i znajomych. Ważne jest po wykonaniu ćwiczenia przeanalizować razem z uczniem czy jego wyobrażenia na własny temat są podobne do opinii innych osób, czy uczeń spodziewał się takich odpowiedzi innych osób i jak się z tym czuje. Co ma większe znaczenie: nasze przekonanie na temat własnej osoby czy opinie innych?

Wykorzystaj również:

Wsparcie ucznia w spektrum autyzmu w szkole ponadpodstawowej – praca nauczyciela wspomagającego w praktyce

Dostarczenie do szkoły orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego ze względu na autyzm, w tym zespół Aspergera oznacza, że pojawia się obowiązek zatrudnienia nauczyciela wspomagającego. Większość nauczycieli obejmując stanowisko nauczyciela wspomagającego nie wie, jak w praktyce będzie wyglądała ich praca. Każdy uczeń w spektrum autyzmu jest przecież inny. Dodatkowo, wsparcie ucznia w spektrum autyzmu w szkole podstawowej istotnie różni się od pracy z nastolatkami u progu dorosłości. Jak wygląda praca nauczyciela wspomagającego w szkole średniej? W jaki sposób wspierać ucznia z autyzmem w szkole ogólnodostępnej? Odpowiedzi na te oraz inne pytania, a także wskazówki z praktyki znajdziesz w artykule.

Przyjęcie do szkoły ucznia w spektrum autyzmu i zatrudnienie po raz pierwszy nauczyciela wspomagającego to sytuacja, w której nikt nie czuje się pewnie. Nauczyciele rzadko dysponują wiedzą teoretyczną oraz praktyczną dotyczącą spektrum. Dostępna literatura odnosi się w znakomitej większości do pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym oraz na etapie szkoły podstawowej.

Nie jest możliwe ustalenie i przedstawienie wszystkich aspektów pracy nauczyciela współorganizującego kształcenie w szkole średniej. Podejmowane działania i realizowane zadania nie wpisują się bowiem w prosty sposób w wykaz obowiązków zawarty w rozporządzeniu MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Z tego względu bardzo ważna jest otwartość i zaufanie ze strony nauczycieli przedmiotowcy czy rodziców. Powinni oni bowiem pamiętać, że każde działanie nauczyciela wspomagającego czemuś służy – jego praca nie polega wyłącznie na obecności. Jednocześnie jednak ważna jest otwartość samych specjalistów współorganizujących proces kształcenia. Ich rola nie powinna bowiem ograniczać się do wspierania wyłącznie ucznia czy uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Poniżej dzielę się rozwiązaniami wypracowanymi na przestrzeni ostatnich lat. Zwracam jednak uwagę, że nie są to wskazówki uniwersalne – nie sprawdzą się w pracy w każdej szkole i z każdym uczniem. Pamiętajmy, że każdy z naszych uczniów (nie tylko tych w spektrum) jest inny, ma inne uzdolnienia i pasje, inne potrzeby i wymaga innego wsparcia. Do każdego trzeba podejść indywidualnie i przy każdym znów się zmieniamy!

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Jak nauczyciele w szkoły ponadpodstawowej mogą przygotować się na przyjęcie ucznia z orzeczeniem wydanym ze względu na autyzm, w tym zespół Aspergera?
Co w pracy nauczyciela szkoły ponadpodstawowej zmienia pojawienie się ucznia w spektrum autyzmu?
Z jakimi trudnościami i problemami spotka się nauczyciel wspomagający w szkole ponadpodstawowej?
Na czym polega wspomaganie w szkole ponadpodstawowej?
Jaki jest uczeń w spektrum autyzmu w szkole ponadpodstawowej?
Jakie są zadania nauczyciela wspomagającego w szkole ponadpodstawowej?
Jak nauczyciel wspomagający w szkole średniej współpracuje z nauczycielami, rodzicami i uczniem w spektrum autyzmu?

Przeczytaj również:

Przysłowia w codziennej komunikacji – karty pracy dla uczniów

Zestaw kart pracy mających na celu doskonalenie umiejętności związanych z rozumieniem popularnych polskich przysłów. Rozumienie przysłów jest bardzo ważne w codziennej komunikacji, dlatego uczniowie powinni systematycznie poszerzać wiedzę w tym zakresie. Wśród propozycji znajduje się m.in krzyżówka, rozsypanka i uzupełniania. Zaleca się, aby podczas pracy nauczyciel omawiał z uczniem znaczenie poszczególnych przysłów w celu upewnienia się, że dziecko dobrze je rozumie.

Wykorzystaj również:

Jak zorganizować pomoc i kształcenie specjalne dla ucznia w spektrum autyzmu?

Pytanie: W jaki sposób zorganizować pomoc psychologiczno-pedagogiczną i kształcenie specjalne dla ucznia z zespołem Aspergera, aby mógł odnieść możliwie największy sukces edukacyjny?

Marzenna Czarnocka
12 stycznia 2023 r.
Pytanie dnia

Czy pomoc nauczyciela może wspierać wszystkich uczniów?

Pytanie: W IV klasie szkoły podstawowej jest uczeń z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego wydanym ze względu na zespół Aspergera, w zawiązku z czym dyrektor zatrudnił pomoc nauczyciela. Uczeń jednak nie wymaga stałej asysty, miewa jedynie okresowe trudne zachowania. Czy w związku z tym zatrudniona pomoc nauczyciela może pomagać innym uczniom wymagającym wsparcia?

Marta Wysocka
30 grudnia 2022 r.
Pytanie dnia

Jak dopasować wypowiedź do kontekstu?

Karty pracy są skierowane dla uczniów szkół ponadpodstawowych z diagnozą autyzmu lub Zespołu Aspergera. Celem pracy z kartami jest wsparcie rozwoju społecznego, pomoc w nauce doboru wypowiedzi adekwatnych do sytuacji i jej kontekstu.