przemoc rówieśnicza

„Nie pasujesz do nas” – wykluczenie w środowisku rówieśniczym

W życiu nastolatka przynależność do grupy rówieśniczej jest istotna nie tylko z punktu widzenia rozwoju społecznego. Bycie w grupie rówieśniczej w życiu nastolatka oddziałuje również na jego samoocenę. Wykluczenie w obrębie środowiska rówieśniczego dla adolescentów niesie za sobą poważne konsekwencje w ich zdrowiu psychicznym. Warto podejmować działania zaradcze i uświadamiające uczniów o ich istnieniu. Scenariusz zajęć jest propozycją mającą na celu zwiększanie świadomości dotyczącej wykluczenia w środowisku rówieśniczym.

Uczestnicy	uczniowie klas VII-VIII szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych
Cel ogólny	zwiększanie świadomości na temat zjawiska wykluczenia w środowisku rówieśniczym
Cele szczegółowe	rozwijanie wiedzy dotyczącej wykluczenia w środowisku rówieśniczym wspieranie zdolności interpersonalnych rozbudzanie empatycznego reagowania na zjawisko wykluczenia
Potrzebne materiały	markery, mazaki, kredki, kartki a3, flipchart karta pracy nr 1. Konsekwencje wykluczenia
Czas trwania zajęć	90 minut (2x45 minut)
Liczba uczestników	20-30 osób

Przeczytaj również:

Praca z uczniem zagrożonym wykluczeniem społecznym

Cyberprzemoc – jak jej zapobiegać i w jaki sposób na nią reagować? Scenariusz dla uczniów klas VII-VIII szkoły podstawowej

Cyberprzemoc to temat, który coraz częściej pojawia się w kontekście bezpieczeństwa w Internecie. Choć wielu z nas korzysta z mediów społecznościowych czy komunikatorów, niewielu zdaje sobie sprawę z tego, jak łatwo w sieci przekroczyć granicę i wyrządzić komuś krzywdę. To dobry moment, aby pomóc uczniom zrozumieć, czym jest cyberprzemoc, jak jej zapobiegać i jak właściwie reagować, gdy spotykamy się z nią w swoim otoczeniu. Jakie działania możemy podjąć, aby Internet stał się miejscem bardziej bezpiecznym i przyjaznym? Jakie kroki powinniśmy podejmować, aby wspierać innych i sami czuć się bezpiecznie w cyfrowym świecie?

Grupa docelowa:	uczniowie klas 7-8 szkoły podstawowej
Cele ogólne:	rozpoznanie, czym jest cyberprzemoc i jakie ma formy, uświadomienie konsekwencji cyberprzemocy, wzmocnienie umiejętności reagowania na przypadki cyberprzemocy.
Cele szczegółowe:	poznanie przykładów cyberprzemocy i sposobów jej zapobiegania, zrozumienie sposobu, w jaki powinno reagować się na doświadczanie lub bycie świadkami przemocy, wypracowanie zasady odpowiedzialnego i bezpiecznego korzystania z Internetu.
Potrzebne materiały:	tablica lub flipchart, kreda lub markery, długopisy lub ołówki dla uczniów, karta pracy nr 1. Rozpoznawanie cyberprzemocy karta pracy nr 2. Jak reagować na cyberprzemoc? karta pracy nr 3. Jak reagować na cyberprzemoc? karta pracy nr 4. Quiz o cyberprzemocy
Czas trwania:	2x45 minut
Liczba uczestników:	20-30 osób

Wykorzystaj:

Arkusz obserwacji nauczyciela – profilaktyka przemocy rówieśniczej

Arkusz obserwacji nauczyciela – profilaktyka przemocy rówieśniczej

Wczesna diagnoza przemocy rówieśniczej umożliwia szybką reakcję i pozwala zapobiec jej eskalacji i. Regularne obserwacje z wykorzystaniem arkusza pomagają nauczycielom dostrzec subtelne sygnały napięcia, wykluczenia czy agresji, zanim problem stanie się poważniejszy. Arkusz wspiera również systematyczne monitorowanie cyberprzemocy, która często jest trudna do zauważenia bez odpowiednich narzędzi. Praktyczne wskazówki i pytania w arkuszu pomagają skutecznie budować atmosferę szacunku i współpracy w grupie, jednocześnie wspierając profilaktykę i interwencję.

Przeczytaj również:

Profilaktyka przemocy rówieśniczej – jak zapobiegać przemocy w szkole

23 stycznia 2025 r.
Teczka wychowawcy klasy

Przemoc psychiczna i odpowiedzialność w sieci – dlaczego trzeba reagować? Scenariusz zajęć dla uczniów

Przemoc psychiczna, w tym cyberprzemoc, jest coraz częściej obecna w życiu młodych ludzi, szczególnie w środowisku szkolnym i mediach społecznościowych. Świadkowie takich sytuacji często nie wiedzą, jak właściwie zareagować, co może prowadzić do eskalacji problemu. Celem zajęć jest uświadomienie uczniom, jak ważna jest ich reakcja w sytuacjach przemocy oraz wskazanie konkretnych kroków, które mogą podjąć, aby wesprzeć osobę doświadczającą przemocy i przeciwdziałać jej skutkom. Podczas zajęć uczniowie pracują w grupach nad analizą scenariuszy sytuacyjnych oraz wypracowują skuteczne sposoby działania jako świadkowie przemocy. Dzięki temu uczą się, że nawet drobna reakcja może mieć ogromne znaczenie dla osoby potrzebującej wsparcia, a reagowanie na przemoc jest nie tylko wyrazem empatii, ale też odpowiedzialności społecznej.

Grupa docelowa	uczniowie w wieku 14-19 lat
Cele	Poznawcze: uczniowie zrozumieją, czym jest przemoc psychiczna i jak może wyglądać w środowisku szkolnym oraz w mediach społecznościowych uczniowie poznają mechanizmy działania przemocy online i jej skutki. Emocjonalne: uczniowie nauczą się empatii wobec osób doświadczających przemocy, uczniowie zrozumieją, jak ważna jest reakcja i zgłaszanie przemocy. Praktyczne: uczniowie dowiedzą się, jak reagować na przemoc psychiczną wobec rówieśników, uczniowie poznają dostępne formy wsparcia (np. pedagog szkolny, telefon zaufania).
Potrzebne materiały	załącznik nr 1. Czym jest przemoc psychiczna? załącznik nr 2. Scenariusze sytuacyjne załącznik nr 3. Schemat postępowania w sytuacji przemocy psychicznej
Czas trwania zajęć	45 minut

Przeczytaj również:

Profilaktyka przemocy rówieśniczej – jak zapobiegać przemocy w szkole

Istotną rolę w zjawisku przemocy rówieśniczej odgrywają mechanizmy społeczne, które wzmacniają jej przejawy i utrudniają reakcję na problem. Dlaczego uczniowie, którzy na co dzień wydają się wrażliwi i odpowiedzialni, mogą stać się sprawcami przemocy lub biernymi świadkami, wspierającymi agresora swoim milczeniem czy aprobatą? W artykule przyglądamy się mechanizmom społecznym, które wpływają na takie zachowania, oraz pokazujemy, jak skutecznie im zapobiegać w codziennej pracy z uczniami. Dowiedz się, jakie działania profilaktyczne mogą pomóc w budowaniu atmosfery bezpieczeństwa i wzajemnego szacunku w grupie.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

Jakie mechanizmy społeczne wzmacniają przemoc rówieśniczą?
Jak działa mechanizm stygmatyzacji w grupie rówieśniczej?
Czym jest strategia konfirmacji i efekt fałszywej powszechności?
Jak działa mechanizm samospełniającej się przepowiedni?
Dlaczego świadkowie przemocy często nie reagują?
Co można zrobić, aby skutecznie reagować na przemoc rówieśniczą?
Dlaczego diagnoza w początkowej fazie przemocy jest kluczowa?
Jakie działania profilaktyczne mogą zapobiegać przemocy?
Jak skutecznie współpracować z rodzicami w zapobieganiu przemocy?
Czy jednorazowe programy „Zero przemocy” naprawdę działają?
Jak nauczyciele mogą efektywnie obserwować relacje między uczniami?
Jakie są najczęstsze błędy w reagowaniu na przemoc rówieśniczą?
W jaki sposób uczniowie mogą się nauczyć rozpoznawania mechanizmów przemocy?

Wykorzystaj scenariusz zajęć:

Przemoc psychiczna i odpowiedzialność w sieci – dlaczego trzeba reagować? Scenariusz zajęć dla uczniów

Danuta Pyrdoł
20 stycznia 2025 r.
Top tematy

Przepisy prawa regulujące odpowiedzialność szkoły w sytuacji przemocy rówieśniczej

Badania wskazują, że blisko połowa uczniów doświadczyła wyśmiewania i poniżania. Co trzeci uczeń obawia się lekcji z powodu dokuczania mu przez innych albo z uwagi na złą atmosferę w klasie. Wskazuje się również, że aż 31% uczniów może doświadczać w szkole przemocy, w tym cyberprzemocy. W świetle prawa odpowiedzialność za zapewnienie bezpieczeństwa w szkole ponosi dyrektor i nauczyciele. W praktyce jednak problematyka przemocy rówieśniczej w środowisku szkolny jest z prawnego punktu widzenia o wiele bardziej złożona. Jaki jest zakres odpowiedzialności dyrektora i nauczycieli oraz gdzie umiejscowić jej granicę?

W trakcie dyskusji przeprowadzonej w ramach e-koferencji „Lepszy klimat szkoły” szukaliśmy odpowiedzi na pytania:

Czym są mediacje rówieśnicze?
Jakie działania musi podejmować szkoła w ramach profilaktyki przemocy rówieśniczej?
Czy szkoła ma narzędzia do zapewnienia skutecznej ochrony dzieci przed przemocą?
Gdzie leży granica między odpowiedzialnością a bezsilnością dyrektora i nauczycieli?
Kiedy nauczyciel będzie odpowiadał za niedopełnienie obowiązków w kontekście przemocy rówieśniczej, a kiedy nie?

Udział w dyskusji wzięli:

Aneta Tombarkiewicz-Olszewska – Mediator, nauczyciel akademicki, trener, społecznik. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego oraz Studiów Podyplomowych Rodziny i Mediacji Sądowej UŚ. Trener TUS. Prezes Śląskiego Stowarzyszenia Mediatorów Rodzinnych.
Michał Kowalski – Radca prawny, specjalista prawa oświatowego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, redaktor publikacji elektronicznych i papierowych w wydawnictwie Wiedza i Praktyka, współautor „Karty Nauczyciela.

5 czerwca 2024 r.
Wywiady z ekspertem

Przemoc relacyjna. Zgłoszenie przemocy rówieśniczej

Film do wykorzystania podczas zajęć dotyczących relacyjnej przemocy rówieśniczej. Materiał stanowi narzędzie edukacyjne skutecznie poruszające temat przemocy rówieśniczej. Przedstawiając scenariusze i sytuacje, z którymi dzieci mogą się utożsamiać, film otwiera drzwi do głębszej dyskusji i zrozumienia tego trudnego zagadnienia. Nauczyciele mogą wykorzystać film jako efektywny sposób na wprowadzenie i omówienie przyczyn, skutków oraz metod radzenia sobie z przemocą rówieśniczą.

Wykorzystaj propozycje scenariusza zajęć z wykorzystaniem filmu RESQL Przemoc relacyjna. Zgłoszenie przemocy rówieśniczej

Przejdź na jasną stronę mocy i powiedz STOP przemocy – scenariusz dla uczniów

22 stycznia 2024 r.
Materiały do zajęć

Przejdź na jasną stronę mocy i powiedz STOP przemocy – scenariusz dla uczniów

Przemoc rówieśnicza stała się tak powszechna, że uczniowie coraz rzadziej na nią reagują. Podczas tych zajęć bierni obserwatorzy dowiedzą się, dlaczego trzeba zgłaszać dorosłym przypadki stosowania przemocy wobec innych uczniów i w jaki sposób to robić. Do scenariusza zajęć dołączono materiał pomocniczy w formie filmu video.

Uczestnicy	Uczniowie szkoły podstawowej
Cele główne	Uświadomienie uczniom znaczenia zgłaszania sytuacji, w których są świadkami przemocy w szkole Zachęcenie ich do reagowania na przemoc rówieśniczą
Cele szczegółowe	Uczeń: Zna podstawowe pojęcia związane z problematyką przemocy rówieśniczej potrafi rozpoznać przejawy przemocy rówieśniczej w klasie/szkole zna jej konsekwencje wychodzi z roli biernego obserwatora i zgłasza przypadki przemocy dba o bezpieczeństwo własne i innych ćwiczy umiejętność pracy w grupie i dyskusji
Potrzebne materiały	film „RESQL” Przemoc relacyjna. Zgłoszenie przemocy rówieśniczej załącznik nr 1. Materiał pomocniczy Reagować czy nie? załącznik nr 2. Karta pracy Rozwiązania tablica, długopisy
Czas trwania zajęć	60 minut
Liczba uczestników	Oddział klasowy

Odpowiedzialność karna nauczyciela za brak reakcji na przemoc rówieśniczą wśród uczniów

Pytanie: Czy i w jakich przypadkach nauczyciel, który nie reaguje na przejawy przemocy rówieśniczej, może ponieść odpowiedzialność karną?

Michał Kowalski
17 stycznia 2024 r.
Pytanie dnia

Próby samobójcze u dzieci i młodzieży – Epedagogika.pl

Próby samobójcze u dzieci i młodzieży. Przyczyny, symptomy, zapobieganie

Obchodzony 10 września Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom to święto zainicjowane w 2003 roku przez Międzynarodowe Towarzystwo Zapobiegania Samobójstwom (IASP) we współpracy z Światową Organizacją Zdrowia (WHO) i Światową Federacją Zdrowia Psychicznego (WFMH). W tym dniu szczególną uwagę zwraca się na często niedostrzegalny i bagatelizowany problem zdrowia psychicznego. Działania profilaktyczne i prewencyjne muszą być jednak podejmowane przez cały rok, szczególnie w śród dzieci i młodzieży. Targnięcie się na własne życie stanowi drugą co do wielkości, po wypadkach i nagłych urazach, przyczynę zgonów młodych ludzi. Na jakie sygnały należy zwracać uwagę i jakie działania podejmować, aby próby samobójcze u dzieci i młodzieży nie były konsekwencją zaniedbań w szkole i środowisku rodzinnym?

Według danych statystycznych Światowej Organizacji Zdrowia na całym świecie [1]:

ponad 700 000 ludzi rocznie odbiera sobie życie,
co 40 sekund ktoś popełnia samobójstwo,
co 3 sekundy podejmowana jest przez kogoś próba samobójcza.

W Polsce każdego dnia życie odbiera sobie 15 osób, a prawie 300 podejmuje takie próby. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak ogromna jest skala prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży. Z raportu dotyczącego zachowań samobójczych wśród dzieci i młodzieży za lata 2012-2021 można dowiedzieć się, że w 2021 roku 1496 dzieci i nastolatków podjęło próbę samobójczą, niestety 127 z tych prób zakończyło się śmiercią. W porównaniu do roku 2020 widać aż 77% wzrost zachowań samobójczych wśród młodzieży (dane pochodzą z Komendy Głównej Policji) [2]. Liczba prób samobójczych młodych ludzi stale rośnie, a specjaliści nie pozostawiają złudzeń: obserwujemy kryzys suicydalny wśród dzieci i młodzieży.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Jakie są najczęstsze przyczyny samobójstw wśród dzieci i młodzieży
Dlaczego plotka, bullying i cyberbullying tak często stanowią przyczynę targnięcia się na własne życie
W jaki sposób ocenić ryzyko podjęcia próby samobójczej przez ucznia
Które zachowania i postawy sprzyjają agresji wśród dzieci i młodzieży
Jakie sytuacje mogą świadczyć o tym, że dziecko jest ofiarą przemocy rówieśniczej
O czym pamiętać podczas tworzenia systemu przeciwdziałania przemocy rówieśniczej

Przeczytaj również:

Marzenna Czarnocka
11 września 2023 r.
Top tematy

Uczniowie ze spektrum autyzmu w obliczu przemocy rówieśniczej

Agresję kojarzymy zazwyczaj z czymś złym; biciem, zabieraniem, obelgami słownymi. Nie jest to jednak takie proste w przypadku dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w szczególności z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. U nich agresja jest często nieudanym szukaniem pomocy, próbą kontaktu, zaproszeniem do komunikacji. Równie często bywa reakcją na nękanie rówieśnicze, którego doświadcza wielu uczniów z ASD. Dowiedz się, jak radzą sobie uczniowie ze spektrum autyzmu w obliczu przemocy rówieśniczej.

Dziecko z ASD, które ma wybuchy agresji, często samo doświadcza przemocy rówieśniczej, a nie umie na nią odpowiednio reagować. Nie radzi sobie z emocjami, nie rozumie dystansu społecznego, jest stale odtrącanie przez rówieśników. Oczywiście, przemoc rówieśnicza dotyczy wszystkich dzieci i ma wpływ na ich późniejsze funkcjonowanie, podatność na depresje, nerwice, lęki. Może wydać się to szokujące, ale według amerykańskich badań opublikowanych w piśmie Lancet, przemoc rówieśnicza wpływa bardziej na problemy psychiczne w wieku dojrzałym niż molestowanie przez dorosłych. Ofiarami nękania rówieśniczego są zazwyczaj uczniowie:

zagrożeni niedostosowaniem społecznym,
o niskich kompetencjach interpersonalnych lub przejawiający skłonności do przywództwa,
z niepełnosprawnością intelektualną,
fizycznie lub emocjonalnie odmienni oraz z tak zwanymi niepełnosprawnościami ukrytymi, a do nich należy spektrum autyzmu.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

W jakiej sytuacji znajdują się uczniowie ze spektrum autyzmu w obliczu przemocy rówieśniczej?
Dlaczego dzieci ze spektrum autyzmu doświadczają w szkole zachowań przemocowych?
Z jakimi rodzajami przemocy i nękania dziecięcego uczniowie w spektrum spotykają się najczęściej?
Jakie najczęściej popełniane przez nauczycieli i specjalistów błędy utrudniają interwencję?
Co może pomóc dziecku z ASD zrozumieć przemoc rówieśniczą?

Jak bronić się przed nękaniem? Uczmy dzieci, jak reagować na przemoc rówieśniczą

Wiele dzieci w wieku szkolnym doświadczyło dokuczania, wyśmiewania lub agresji. Jeszcze więcej było świadkiem agresywnych zachowań. Często dzieje się to w miejscach poza nadzorem nauczycieli – w mniej dostępnych częściach korytarza, w szatniach czy toaletach. W artykule podpowiadam, jakie działania mogą podjąć sami uczniowie, zarówno ci, którzy doświadczają dokuczania jak i świadkowie, by zatrzymać przemoc zanim się wymknie spod kontroli.

Przemoc – zauważ, zainterweniuj zanim będzie za późno!

Żyjemy w czasach przepełnionych obrazami przemocy – w filmach, serialach, nawet animowanych dla dzieci jest jej pełno. Codziennie mamy kontakt ze słowami ,,zaatakowano, skatowano, zgwałcono” w wiadomościach radiowych, internetowych, w gazetach. Nie wywierają już tak silnych emocji, jakie wzbudzały w naszych babkach, czy prababkach. Osłuchały się już, opatrzyły.

Natalia Perek
22 lipca 2019 r.
Top tematy

Przemoc i pobicie w szkole - rozmowa z uczestnikami zdarzenia

Rozmowy z uczestnikami zdarzenia: poszkodowanym, sprawcą i świadkiem

W życie każdej szkoły i klasy wpisane są konflikty. Dzieci czasem kłócą się, obrażają, dzielą na wrogie obozy i biją. Przyczyny takich zachowań mogą być różne, np. brak dojrzałości do innego sposobu rozwiązania sprawy. Zdarza się, że dzieci ukrywają takie sytuacje, a jednak wychowawcy powinni je zaobserwować i wkroczyć do akcji. To jeden z trudniejszych problemów do rozwiązania dla każdego pedagoga. Sytuacje konfliktowe wśród uczniów są często skomplikowane i niejednoznaczne, dlatego wymagają pogłębionej analizy oraz doboru odpowiedniej metody rozwiązania.

Sprawiedliwość naprawcza

Sprawiedliwość naprawcza porzuca tradycyjne sposoby reagowania na przemoc i rozwiązywania konfliktów na rzecz działań zorientowanych na pojednanie, odbudowanie relacji w grupie oraz zapewnienie ładu. Priorytetem powinno być podjęcie działań na rzecz rozwiązania problemu przemocy – przez usprawnienie komunikacji, budowanie wzajemnego zrozumienia, wypracowanie konstruktywnych zasad.