wykluczenie społeczne

Karta pracy nr 1. Termometr uczuć. Scenariusz zajęć na temat wykluczenia społecznego

„Nie chcemy go w naszej grupie!” – wykluczenie społeczne wśród dzieci

Przynależność do grupy rówieśniczej jest ważnym elementem rozwoju społecznego dziecka. Wykluczenie w środowisku rówieśniczym (szkolnym i pozaszkolnym) wywołuje trudne dla dziecka emocje. W efekcie może prowadzić do jego społecznego wycofania. Można jednak temu zaradzić stosując oddziaływania profilaktyczne. Ich istotą jest uświadomienie uczniom konsekwencji wykluczenia społecznego.

Uczestnicy	uczniowie klas IV–VI szkoły podstawowej
Cel ogólny	zwiększanie świadomości dotyczącej wykluczenia społecznego w środowisku rówieśniczym
Cele szczegółowe	kształtowanie umiejętności rozpoznawania zjawiska wykluczenia społecznego wyrabianie świadomości konsekwencji wykluczenia społecznego uwrażliwienie na problem wykluczenia społecznego
Potrzebne materiały	karta pracy nr 1. Termometr uczuć mazaki, kartki a5
Czas trwania zajęć	2x90 minut
Liczba uczestników	20-30 osób

Wykorzystaj również:

„Nie pasujesz do nas” – wykluczenie społeczne w środowisku rówieśniczym. Scenariusz zajęć dla uczniów klas VII-VIII szkół podstawowych oraz szkół średnich

Praca z uczniem zagrożonym wykluczeniem społecznym

Wykluczenie społeczne stanowi poważne zagrożenie dla dzieci i młodzieży. Obejmuje ono wiele aspektów, takich jak brak dostępu do edukacji, ubóstwo, niskie kwalifikacje zawodowe i marginalizacja społeczna. Z powodu takiego wykluczenia młodzi ludzie często mają utrudniony start w życiu, co może prowadzić do dalszych problemów, takich jak bezrobocie, uzależnienia, przestępczość i depresja. W artykule tym omówimy główne przyczyny wykluczenia społecznego wśród dzieci i młodzieży oraz działania nauczycieli w zakresie przeciwdziałania zagrożeniu wykluczeniem.

Powszechnie, błędnie uznaje się, że wykluczenie społeczne to zjawisko nierozerwalnie związane z trudną sytuacją materialną rodziny. Tymczasem może być ono uwarunkowane wieloma czynnikami i dotyczyć różnych obszarów życia społecznego osób, rodzin i grup społecznych. Zagrożenie wykluczeniem pojawia się w sytuacji, gdy osoba nie może uczestniczyć lub zostaje pozbawiona możliwości aktywnego udziału w życiu społeczno-ekonomicznym, politycznym, kulturalnym grupy. Badania i obserwacje życia społecznego wskazują, iż zjawisko wykluczenia społecznego dotyczy coraz większej liczby dzieci i młodzieży, które nie mają możliwości właściwego funkcjonowania i edukacji w grupach rówieśniczych, nie osiągają sukcesów adekwatnych do potencjału rozwojowego, co w dalszej perspektywie może prowadzić do deprywacji potrzeb i narastania problemów. Uczniowie ci w konsekwencji „wypadają” z systemu edukacji, co uniemożliwia im odpowiednie przygotowanie do pełnionych w przyszłości ról społecznych, utrudnia podejmowanie satysfakcjonującej i społecznie akceptowanej drogi życiowej. Wykluczenie uniemożliwia pełne uczestnictwo w życiu społecznym z racji biedy, braku podstawowych kompetencji i niskich szans edukacyjnych lub w wyniku dyskryminacji. Wykluczenie społeczne to proces, który może rozpocząć się w szkole. Dlatego też ważnym zadaniem nauczycieli i specjalistów jest dogłębna znajomość środowiska uczniów, rozpoznanie ich sytuacji rodzinnej oraz dobra diagnoza ich możliwości rozwojowych i edukacyjnych. Ważną funkcją szkoły jest zapobieganie wykluczeniu i marginalizowaniu uczniów w różnych obszarach życia szkolnego.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Jakie mogą być przyczyny wykluczenia społecznego?
Jak rozpoznać zagrożenie wykluczeniem społecznym?
Jakie zachowania wskazują na wykluczenie społeczne?
Jakie są obowiązki szkoły i nauczycieli w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu?

Wykorzystaj scenariusz zajęć:

„Nie pasujesz do nas” – wykluczenie społeczne w środowisku rówieśniczym

Wykluczanie wykluczania – jak pracować Metodą Wspólnej Sprawy?

Każda grupa ma swoja dynamikę i swoje podziały. Jeśli procesy, które dzieją się w grupie są wspierające wobec wszystkich jej członków, sprawiają, że uczniowie pozytywnie podchodzą do uczestnictwa w tym procesie – mamy sytuację idealną. Niestety, nie zawsze się tak dzieje. Coraz częściej spotykamy się z procesami wykluczającymi, nastawionymi na negatywne zachowania wobec jednego ucznia lub mniejszej grupy. Jako wychowawcy, pedagodzy czy psychologowie mamy obowiązek reagowania w takich sytuacjach. Tylko jak to zrobić, by usprawnić proces, a nie pogorszyć sytuację?

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Jakimi formami agresji zastępowana jest agresja fizyczna
Dlaczego werbalna i psychiczna jest trudna do zdiagnozowania
Jak przebiega mechanizm wykluczenia i jakie są najczęstsze przyczyny działania skierowanego przeciwko drugiej osobie
Czym jest Metoda Wspólnej Sprawy i jak korzystać z niej w szkole

Katarzyna Topolska
14 października 2022 r.
Zarządzanie klasą

Karta. Gra symulacyjna - rozmowy kontrolowane

Rozmowa to klucz, czyli nie wykluczamy w naszej klasie

Warsztat zaprojektowany jest dla zespołów klasowych, w których obserwuje się trudności w zakresie relacji, proces izolowania jednego lub grupy uczniów od reszty klasy. Oparty jest na prostej grze symulacyjnej, która w zabawny sposób pokaże dzieciom, na czym polega zjawisko wykluczenia i jakie są jego mechanizmy.

Uczestnicy:	uczniowie klas VI–VIII
Cel ogólny:	Profilaktyka zjawiska wykluczenia w grupie rówieśniczej
Cele szczegółowe:	zmniejszenie ryzyka konfliktów w zespole klasowym rozwój empatii wzrost uważności na innych poprawa komunikacji wzrost odpowiedzialności za relację
Czas trwania:	45 minut
Potrzebne materiały:	materiały do gry załączone do scenariusza kolorowe karteczki kartki i długopisy
Liczba uczestników:	zespół klasowy (20-30 osób)

Nie mam swojego miejsca, czyli o wsparciu uczniów z rodzin zagrożonych wykluczeniem w czasie pandemii

Wsparcie uczniów z rodzin zagrożonych wykluczeniem w czasie pandemii

Wszyscy jesteśmy zamknięci, ciągle ktoś komuś przeszkadza w nauce lub pracy – opowiadają w czasie terapii online dzieci i nastolatki, które od tygodni uczą się zdalnie. Niektórzy mają przywilej posiadania własnego pokoju, szybkiego łącza i wspierającego otoczenia, które rozumie, że siedzenie z rówieśnikami na komunikatorze lub połączeniu video to kontakt cenniejszy niż złoto. Ale niestety domy, bloki, kamienice są pełne młodych ludzi, którzy tak luksusowej sytuacji nie zaznają. Jak im pomóc?

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Jak dowiedzieć się, dlaczego uczeń unika pokazywania się przez kamerę, jeżeli podejrzewamy, że nie ma warunków do nauki
Jakie działania wychowawcy mogą zastąpić codzienny kontakt z uczniem zagrożonym wykluczeniem społecznym
Czy współpraca z rodzicem dysfunkcyjnym jest możliwa w czasie zdalnego nauczania

Natalia Perek
4 grudnia 2020 r.
Top tematy

Kryzys w klasie – jak radzić sobie ze zjawiskiem wykluczenia?

W każdym zespole klasowym może znaleźć się dziecko, które zostanie zepchnięte do roli kozła ofiarnego. Takie, na którym skumuluje się napięcie panujące w klasie – będzie odbiorcą złości, niezadowolenia innych, zostanie oskarżone o to, do czego reszta nie chce się przyznać. Zagrożone wykluczeniem są różne grupy uczniów – odmienni etnicznie, niepełnosprawni, o niższym statusie materialnym, dzieci słabiej funkcjonujące poznawczo, z problemami psychicznymi. Czasem do odrzucenia sprowokuje jakaś niefortunna cecha charakteru – nieśmiałość, wycofanie, gadatliwość, ruchliwość… Długo by wymieniać. Co w takiej sytuacji powinien zrobić wychowawca?

Pierwszym krokiem do poradzenia sobie z wykluczeniem jest umiejętność rozpoznania go. Wcale to nie takie oczywiste, jak się wydaje. Wykluczenie kojarzy się zazwyczaj z otwartym obrażaniem, popychaniem, krytykowaniem, opuszczeniem. Natomiast formy wykluczenia wśród uczniów mogą być naprawdę różne i czasem zdecydowanie mniej zauważalne dla dorosłych.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Jak radzić sobie ze zjawiskiem wykluczenia w klasie?
Czy wychowawca powinien reagować na konflikty i spięcia w zespole klasowym?
Czego doświadcza wykluczony uczeń?
Jak reagować, gdy któryś z uczniów jest wykluczany przez społeczność klasową?

Przeczytaj również:

Jak przeciwdziałać wykluczeniu nowego ucznia w klasie? Zapobieganie wykluczeniu w praktyce

Co oznacza termin tolerancja?

Scenariusz lekcji dla uczniów klas I-III ukierunkowany na wyjaśnienie, czym jest i na czym polega tolerancja. Przeprowadzenie zajęć sprzyja kształtowaniu u uczniów postawy tolerancji i akceptacji wobec odmienności.

22 sierpnia 2020 r.
Warsztaty psychoedukacyjne

Kryzys w klasie – jak radzić sobie ze zjawiskiem wykluczenia?

Natalia Perek
15 września 2019 r.
Zarządzanie klasą

Scenariusz zajęć: Na bezludnej wyspie – team building w zespole klasowym

Warsztat może posłużyć pracy z grupami, w których obserwuje się liczne konflikty, trudności w komunikacji, niewystarczające do efektywnej współpracy poczucie tożsamości z grupą. Może być pomocny również w integracji zespołów klasowych, do których dochodzą nowi uczniowie lub gdzie zmienia się prowadzący wychowawca. Może być przydatny również w profilaktyce wykluczenia, jeśli zjawisko to dotyka uczniów z klasy.

Uczestnicy	Uczniowie klas IV - VIII
Cele ogólne	Komunikacja i współpraca w klasie – budowa spójności grupy
Cele szczegółowe	Integracja zespołu klasowego Poprawa poczucia spójności w grupie uczniów Rozwój umiejętności współpracy Rozwój interpersonalnych kompetencji miękkich Zmniejszenie ryzyka konfliktów w zespole klasowym
Czas trwania	1 godzina lekcyjna
Potrzebne materiały	Karty pracy załączone do scenariusza; wykałaczki, sznurki, taśma klejąca, drobne figurki, białe kartki, spinacze biurowe, nożyczki
Liczba uczestników	Zespół klasowy (20-30 osób)