trudny uczeń

Uczeń trudny czy uczeń w trudnej sytuacji? Zmiana perspektywy jako pierwszy krok do skutecznego wsparcia. Scenariusz szkolenia dla nauczycieli

Uczeń trudny czy uczeń w trudnej sytuacji? Zmiana perspektywy jako pierwszy krok do skutecznego wsparcia. Scenariusz szkolenia dla nauczycieli

W codziennej pracy łatwo jest przypisać uczniowi etykietę „trudnego” – szczególnie, gdy jego zachowanie bywa prowokujące lub niespójne z oczekiwaniami dorosłych. Tymczasem za takim zachowaniem często stoją niewidoczne dla nauczyciela trudności – emocjonalne, rodzinne, rozwojowe. Celem szkolenia jest wsparcie nauczycieli w zmianie perspektywy: z oceniania na rozumienie. Uczestnicy będą pracować na autentycznych przykładach, ucząc się jak interpretować trudne zachowania jako komunikat o potrzebach, nie jako celową złośliwość. Poprzez analizę przypadków i pracę z językiem wychowawczym szkolenie rozwija empatię, refleksyjność i skuteczność reakcji wychowawczej.

Grupa docelowa Nauczyciele szkół podstawowych i ponadpodstawowych
Cele szkolenia wiedza
  • uczestnicy poznają psychologiczne i pedagogiczne mechanizmy etykietowania uczniów
  • zrozumieją, jak kontekst społeczny, emocjonalny lub rodzinny może wpływać na zachowanie ucznia
  • dowiedzą się, jak postrzegać trudne zachowanie ucznia jako komunikat o jego potrzebach i trudnościach, a nie jako celowe działanie „przeciwko nauczycielowi”
umiejętności
  • rozróżnianie między subiektywnym postrzeganiem ucznia jako „trudnego” a obiektywnym opisem jego zachowania i sytuacji
  • przekształcanie ocen i etykiet w język wspierający i opisowy
  • formułowanie pomocnych hipotez dotyczących przyczyn trudnych zachowań i dopasowanie prostych strategii wsparcia
postawy
  • gotowość do zmiany perspektywy – od oceniania ucznia jako „problematycznego” do rozumienia go jako osoby w trudnej sytuacji
  • otwartość na stosowanie zasady: „co się z tobą dzieje?”, zamiast: „co jest z tobą nie tak?”
  • refleksyjność i empatia w pracy wychowawczej
Potrzebne materiały
  • załącznik nr 1. Trudny uczeń
  • załącznik nr 2. Wypowiedzi o uczniach
  • flipchart lub tablica sucho ścieralna
  • mazaki,
  • kartki A3
  • karteczki samoprzylepne
Liczba uczestników: maksymalnie 20 osób
Czas trwania 90 minut
Jak stworzyć skuteczny kontrakt wychowawczy? Siła umowy opartej na relacji

Jak stworzyć skuteczny kontrakt wychowawczy? Siła umowy opartej na relacji

W codziennej pracy wychowawca lub pedagog spotyka się z wieloma problemowymi sytuacjami. Nie wszyscy uczniowie w klasie zachowują się wzorowo. Niektórym zdarza się przekraczać normy społeczne i łamać zasady. Najczęściej mówi się wtedy o pracy z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze. Zwłaszcza gdy zawodzą typowe oddziaływania wychowawcze stosowane w szkole, a uczeń nie koryguje swojego zachowania. Potrzebujemy wtedy współpracy i wsparcia ze strony rodziców. Jak z nimi rozmawiać o trudnych zachowaniach ucznia? Jak zaangażować ich do współdziałania i zbudować porozumienie, które przyniesie pozytywną zmianę w jego funkcjonowaniu w środowisku szkolnym? Sprawdź, czym jest kontrakt wychowawczy i jak go stworzyć.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

  • Jak postępować z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze?
  • Dlaczego warto opracować kontrakt łączący szkołę, rodziców i nauczycieli?
  • W jaki sposób skonstruować umowę wiążącą ucznia, rodziców i szkołę?

Przeczytaj również:

Wandalizm w szkole. Dlaczego uczniowie niszczą wspólne mienie na terenie szkoły?

Wandalizm w szkole. Dlaczego uczniowie niszczą wspólne mienie na terenie szkoły?

Pomazane kabiny w toalecie. Urwana umywalka. Mokry papier toaletowy na suficie w łazience. Zdewastowane kosze na śmieci. Wielki, wulgarny rysunek na ścianie sali gimnastycznej. Niszczenie mienia szkolnego przez ucznia zdarza się często i dotyczy zarówno szkoły podstawowej, jak i ponadpodstawowej. Dorosły na widok bezmyślnych działań młodocianych, szkolnych wandali dostaje białej gorączki. Zadaje sobie pytania. Po co? Dlaczego tak łatwo niszczy się to, co wspólne? Jak sprawić, by uczniowie uznali nareszcie, że szkoła nie jest niczyja, ale należy do całej społeczności, której uczniowie są najważniejszą częścią? W artykule wskazujemy, z czego może wynikać wandalizm w szkole i jak mu przeciwdziałać. 

Wandalizm to działanie umyślne, polegające na niszczeniu mienia cudzego lub publicznego. Akty wandalizmu mają różny charakter. Czasami jest to wyraz niezadowolenia, buntu, niezgody, a czasami po prostu wynika z poszukiwania ekscytacji i rozrywki. Bywa, że wandalizm ma podłoże kulturowe lub polityczne. Tak jest, np. gdy na publicznej ścianie pojawiają się artystyczne graffiti lub symbole, które zaznaczają czyjeś terytorium lub poglądy. Wandalizm może być też aktem wykluczenia, odrzucenia, symbolem braku akceptacji dla jakiejś grupy lub społeczności – na przykład odmiennej religijnie, rasowo, etnicznie.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

  • Dlaczego uczniowie dopuszczają się aktów wandalizmu w szkole? Jakie są przyczyny takiego zachowania?
  • Czy każde zniszczenie mienia to akt wandalizmu?
  • Kiedy destrukcyjne zachowanie uczniów kwalifikuje się jako wandalizm szkolny?
  • Co kryje się pod zjawiskiem wandalizmu w szkołach? Jakie problemy osobiste i środowiskowe mogą prowadzić do takich zachowań?
  • Jak presja rówieśnicza i potrzeba akceptacji wpływają na ryzykowne zachowania młodzieży, w tym na wandalizm?
  • W jaki sposób szkoła i społeczność mogą współpracować, aby zrozumieć i rozwiązać problem szkolnego wandalizmu?
Wprowadzenie trudne dziecko

Zapraszamy do wysłuchania cyklu pocastów: Kim jest trudne dziecko?

Wielu dorosłych poszukuje sposobu na tzw. „trudne dziecko”. Co właściwie znaczy to słowo? Do jakich dzieci łatwo przykleić etykietę „trudny”? Wielu małych ludzi boryka się z trudnościami, które szybko stają się uciążliwe dla otoczenia. Pojawia się zmęczenie i bezradność po obydwu stronach – w dziecku i dorosłym. By pomóc dziecku trzeba znaleźć źródło jego problemów. „trudny” to bardzo pojemne określenie – niewiele mówi o tym, co właściwie się dzieje. Podcast pomoże wyjaśnić i zrozumieć możliwe przyczyny kłopotów w komunikacji i współpracy między dziećmi a dorosłymi.

Zaskakujące odcienie depresji. Jak przebiega depresja u dzieci i młodzieży?

Zaskakujące odcienie depresji. Jak przebiega depresja u dzieci i młodzieży?

Wiele mówi się o kryzysie psychicznym polskiej młodzieży. Poradnie pękają w szwach. Trudno znaleźć miejsce u psychologa, nie mówiąc już o psychoterapeucie dzieci i młodzieży lub psychiatrze. Słowo „depresja” przestaje być tematem tabu. Coraz więcej osób publicznie przyznaje się do trudnych doświadczeń emocjonalnych, epizodów depresji, leczenia i terapii. Coraz częściej mówi się o niej w kontekście dzieci i młodzieży. Jednak nadal wiedza o tym, jak przebiega depresja u dzieci i młodzieży, nie jest powszechna. Wciąż pokutuje obraz pełen przygnębienia i smutku, choć jest zdecydowanie niepełny. Często o w dzieciach z depresją widzi się tzw. trudne dzieci. Przypisując im odpowiedzialność za to, jak funkcjonują, nie chorobie. Sprawdź, kiedy zaburzenia nastroju powinny bardzo niepokoić i o podejrzeniach należy zawiadomić rodziców. Dowiedz się, jak może przebiegać depresja u dzieci u młodzieży, którym przyklejono łatkę „niegrzecznych".

Z artykułu dowiesz się m.in.:

  • Jakie są nietypowe objawy depresji
  • Kiedy zaburzenia nastroju u nastolatka powinny niepokoić
  • Dlaczego tzw. depresyjne dzieci bywają postrzegane jako trudne, niegrzeczne
  • W jakich zachowaniach można dopatrywać się zaburzeń depresyjnych
  • Czy wiedza o tym, jak przebiega depresja u dzieci i młodzieży pomaga interweniować

Obejrzyj video:

Uczeń z nieprawidłowo kształtującą się osobowością. Wskazówki dla nauczycieli w szkole ponadpodstawowej

Uczeń z nieprawidłowo kształtującą się osobowością. Wskazówki dla nauczycieli w szkole ponadpodstawowej

Rozpoznanie nieprawidłowo kształtującej się osobowości u nastolatka może budzić niepokój w otoczeniu. Jednocześnie jednak, wiele trudności psychicznych społeczeństwo rozumie już lepiej i powoli zdejmuje z nich ciężar tabu. Jeśli chodzi o trudności w zakresie kształtowania się osobowości, nadal często nie do końca wiadomo o co chodzi. Jak się zachować? Jak wesprzeć nastolatka, który przejawia takie cechy?

Na początek warto rozjaśnić samo pojęcie osobowości. Potocznym rozumieniem tego słowa jest po prostu zbiór cech jednostki. Czy to jednak wszystko? Nie do końca. W rozumieniu psychologicznym osobowość człowieka to wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzną integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym (M. Nowak, J. Hyrnik, M. Janas-Kozik). To zarówno cechy, jak i postawy, sposoby reagowania, budowania relacji, adaptacji do zmian.
Proces kształtowania się osobowości sięga czasów dzieciństwa, trwa przez okres nastoletni, aż po osiągnięcie dojrzałości. Psychologia wiąże przebieg tego procesu z wychowaniem, socjalizacją, stylem przywiązania i doświadczeniami, jakie spotykają dziecko i nastolatka.
Trudno mówić o tym, jaką osobowość ma nastolatek, ponieważ nadal się zmienia. Samo określenie, czy ma trudności w tym zakresie jest niezwykle trudne. Dorastanie to czas ogromnych zmian wewnętrznych, pełny sprzecznych emocji i impulsywnych reakcji. Trudne jest samo określenie, co jest normą rozwojową dla tak buntowniczego momentu w życiu, a co wymaga dodatkowej opieki i rozumienia. Dlatego same zaburzenia osobowości (ang. personality disorder) u młodzieży diagnozuje się niezwykle rzadko i nigdy przed szesnastym rokiem życia. Diagnoza zaburzeń osobowości dotyczy co do zasady osób dorosłych.
Bywa jednak, że funkcjonowanie nastolatka budzi wątpliwość i zostaje rozpoznana nieprawidłowo kształtująca się osobowość. I chociaż na tym etapie nie ma jeszcze miejsca leczenie zaburzeń osobowości, to z całą pewnością konieczne jest wsparcie, a przede wszystkim – próba zrozumienia, z czym zmaga się uczeń.
Jakie realne trudności mogą mieć nastolatki z takim rozpoznaniem? Co obserwuje otoczenie? Przede wszystkim jest to niska elastyczność w sytuacji zmian i uporczywe powtarzanie schematów działania i myślenia. Nastolatek przeżywa swoje emocje według wzorca, który trudno zmienić. Opowiada o swoich doświadczeniach i trudno mu je zobaczyć z innej perspektywy. Swoje emocje wyraża bardzo intensywnie, jego reakcje mogą być nagłe, trudne dla rozmówcy. Łatwiej będzie wytłumaczyć te zjawiska na przykładach,

Z artykułu dowiesz się m.in.:

  • Czym jest osobowość?
  • Jak kształtuje się osobowość w okresie adolescencji?
  • Kiedy możliwa jest diagnoza zaburzeń osobowości?
  • Czym jest nieprawidłowo kształtująca się osobowość?
  • Jakie zachowanie ucznia może wskazywać na nieprawidłowo kształtującą się osobowość?
  • O czym musi pamiętać nauczyciel ucznia z rozpoznaniem nieprawidłowo kształtującej się osobowości?
Przeczytaj również:
Co może nauczyciel, gdy uczeń utrudnia prowadzenie lekcji?

Jak sobie radzić, gdy uczeń utrudnia prowadzenie lekcji?

Czy zachowanie dziecka, zawsze świadczy o tym, że jest „niegrzeczne” lub źle wychowane? Takie stwierdzenia są, niestety, bardzo często używane przez dorosłych w sytuacjach, w których nie potrafią poradzić sobie z niewłaściwymi zachowaniami dzieci. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jak postępować z dzieckiem, które utrudnia prowadzenie lekcji. Pamiętaj, że tzw. trudne zachowania ucznia i zakłócanie toku lekcji niezwykle rzadko są przejawem złośliwości. W znakomitej większości przypadków kryje się za nimi problem, którego odkrycie, być może we współpracy z psychologiem i pedagogiem, wskaże wychowawcy kolejne kroki postępowania z klasowym rozpraszaczem.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

  • Dlaczego uczniowie utrudniają prowadzenie lekcji?
  • Jak pomóc dzieciom skoncentrować się na zajęciach?
  • W jaki sposób reagować na niewłaściwe i agresywne zachowanie dziecka w czasie zajęć?

Przeczytaj również:

Niewidzialne mechanizmy napięcia. Zmiana zachowania dzieci a inwazja Rosji na Ukrainę

Niewidzialne mechanizmy napięcia. Zmiana zachowania dzieci a inwazja Rosji na Ukrainę

W rozmowach dorosłych pojawiły się nowe określenia: przed wojną i po wybuchu wojny. Dzieci w wieku szkolnym, ale też te młodsze, coraz więcej mówią o natłoku informacyjnym, o obrazach, które widują w telewizji czy Internecie. O tym, co wydarzyło się 24 lutego, o obawach przed konfliktem zbrojnym w Polsce, o lęku przed zmianami zachodzącymi w ich środowisku. W dziecięcym świecie powiedzenie „co na sercu, to na języku” powinno być tłumaczone na „co na sercu, to w zachowaniu”. Zmiana zachowania jest zawsze silnym komunikatem alarmowym.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

  • W jaki sposób obecna sytuacja w Ukrainie wpływa na dzieci w Polsce?
  • Jakie są objawy napięcia emocjonalnego u dzieci?
  • Jak emocje dorosłych przekładają się na zachowanie dzieci?
  • W jaki sposób wojnę przeżywają dzieci na poszczególnych etapach rozwoju?
  • Czy można mówić, że uczeń „dobrze znosi sytuację”?
  • Czy należy informować dzieci i młodzież o tym, jaka jest sytuacja obywateli Ukrainy?

W tekście wskazano też propozycje działań, które mogą i powinni podejmować nauczyciele w związku z dostrzegalnymi zmianami zachowania w obliczu wojny.

Co czuje uczeń z doświadczeniem traumy i dlaczego przypina mu się łatkę trudnego?

Co czuje uczeń z doświadczeniem traumy i dlaczego przypina mu się łatkę trudnego?

Wydaje się dość oczywiste, że tzw. trudne dziecko to dziecko po przejściach. Sprawia kłopoty, bo samo je ma. Powoduje konflikty, jego zachowania są impulsywne i mało przewidywalne, bo tego nauczyło się od swojego otoczenia. Niestety rzadko dorośli chcą widzieć więcej i szerzej. Jakby uwagę przykuwał tylko wierzchołek góry lodowej, przeróżne „niegrzeczne” zachowania, a to co pod wodą pozostaje niezauważone. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, dlaczego tak często umyka nam, że „trudny uczeń”, to w rzeczywistości uczeń z doświadczeniem traumy. Sprawdź, jakie skutki w psychice człowieka może wywołać uraz oraz kiedy dziecko powinno być skierowane do specjalisty w zakresie zdrowia psychicznego.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

  • W jaki sposób nie reagować na niedopuszczalne zachowania „niegrzecznego" ucznia?
  • Dlaczego traumatyczne przeżycia sprawiają, że dziecko nie potrafi dostosować się do otaczających norm
  • Które pozornie błahe zdarzenia mogą być niezwykle trudne dla ucznia
  • Co przeżywa dziecko z doświadczeniem traumatycznego zdarzenia
  • Jakie są skutki traumatycznych przeżyć, kiedy konieczna jest terapia traumy

Przeczytaj również:
Kim jest trudne dziecko. Odcinek 10. Nadużycia seksualne. Następstwa dla psychiki dzieci i młodzieży

Kim jest trudne dziecko. Odcinek 10. Nadużycia seksualne. Następstwa dla psychiki dzieci i młodzieży

Media codziennie donoszą o kolejnych sytuacjach molestowania seksualnego. Mówią o dzieciach i nastolatkach, chłopcach i dziewczynkach, które nie były w stanie postawić granicy dorosłemu. Nie umiały, nie mogły lub nie wiedziały, gdzie ta granica leży. Ktoś wtargnął w ich życie z własnymi perwersyjnymi potrzebami i realizując je, na zawsze zmienił ich los. Jak echo odbija się pytanie: gdzie byli rodzice, wychowawcy, nauczyciele, sąsiedzi? Czy naprawdę nikt nic nie zauważył? Nikt nic nie przeczuwał? To dziecko nie zmieniło swojego zachowania? Dlatego tak istotna jest wiedza o tym, jakie mogą być oznaki tego, że dziecko jest nadużywane lub przeżyło przemoc seksualną. By je ratować lub uratować przed najgroźniejszymi konsekwencjami tych doświadczeń.

OCD. Zburzenia obsesyjno-kompulsyjne u dzieci i młodzieży

OCD. Zburzenia obsesyjno-kompulsyjne u dzieci i młodzieży

Ten tata to taki jest mądry i duży i tak niby wszystko wie, a na linie nadeptuje – mówi na popularnym w sieci obrazku dziecko o swoim ojcu. Wielu z nas pamięta jeszcze różne dziecinne rytuały, natręctwa, które pojawiały się i z czasem znikały. Zdarza się, że pewne szczególne zachowania towarzyszą dzieciom mniej więcej w wieku 7 – 8 lat. Jednak najczęściej zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mają swój początek później – w późnym dzieciństwie lub wczesnej nastoletniości. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, co charakteryzuje zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne u dzieci i młodzieży. Upewnij się, że wiesz jak wspierać dziecko z OCD oraz jego rodziców w procesie terapii.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

  • Czy są i czym charakteryzują się zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne u dzieci i młodzieży
  • Jakie są najczęstsze objawy OCD u dzieci i młodzieży
  • Czy zawsze konieczna jest terapia zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego
  • W jaki sposób nauczyciele mogą pomóc uczniowi, w centrum uwagi którego są własne myśli

Przeczytaj również:
Kim jest trudne dziecko. Odcinek 9. OCD – w świecie natręctw

Kim jest trudne dziecko. Odcinek 9. OCD – w świecie natręctw

Wielu z nas pamięta jeszcze różne dziecinne rytuały, natręctwa, które pojawiały się i z czasem znikały. Zdarza się, że pewne szczególne zachowania towarzyszą dzieciom mniej więcej w wieku 7 – 8 lat. Jednak najczęściej zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mają swój początek później – w późnym dzieciństwie lub wczesnej nastoletniości. Czym charakteryzuje się to zaburzenie?

Kim jest trudne dziecko. Odcinek 8. Samouszkodzenia. Opowieść o lęku i złości

Kim jest trudne dziecko. Odcinek 8. Samouszkodzenia. Opowieść o lęku i złości

Jest niewiele bardziej przerażających obrazów niż dziecięce pocięte przedramiona czy uda. Nacinanie, drapanie skóry, uderzanie kostkami dłoni w ścianę, nakłuwanie się cyrklem – wszystko to budzi w dorosłych ogromny lęk, zamęt, bezradność, z której o krok do niewytłumaczalnej złości. Lęk o życie dziecka to uczucie paraliżujące, obezwładniające. Czasem zdarza się, że dziecko potrafi ukrywać swoje okaleczenia przez długie miesiące, chowając je pod ubraniami, wyciągniętymi rękawami bluz. Moment ujawnienia tajemnicy wiąże się z silnymi uczuciami, często ogromnym szokiem. Wtedy jednak da się zacząć działać.

Przeczytaj również:
Kim jest trudne dziecko. Odcinek 7. Gdy życie jest zmianą. O zaburzeniach adaptacyjnych

Kim jest trudne dziecko. Odcinek 7. Gdy życie jest zmianą. O zaburzeniach adaptacyjnych

Mówi się, że dla rozwoju dziecka najważniejsze jest poczucie bezpieczeństwa i stabilizacja. Codzienna rutyna, powtarzalność, uporządkowany rytm dnia są filarami, na których można się oprzeć. Dziecko powinno wiedzieć, do czego wraca ze szkoły, co się będzie działo w weekendy, wakacje. Dzieci nie lubią chaosu, niespodzianek. Wiele się o tym słyszy, jednak gdy rzeczywiście pojawia się jakaś nagła zmiana, łatwo o tym zapomnieć. Adaptacja do zmian jest konieczna. Nie da się po prostu przeskoczyć nad życiowym zakrętem, nawet jeśli byłby najlżejszy. W życiu dziecka każda zmiana wnosi coś nowego. Im poważniejsza, mniej oczekiwana, mniej zapowiedziana tym trudniej sobie z nią poradzić. Czym są zaburzenia adaptacyjne? Jakie są objawy tego zaburzenia?

Kim jest trudne dziecko. Odcinek 6. ADHD, czyli dziecko w ciągłym ruchu

Kim jest trudne dziecko. Odcinek 6. ADHD, czyli dziecko w ciągłym ruchu

Żywe srebro, wszędzie go pełno. Najpierw zrobi, potem pomyśli. Nie usiedzi na miejscu, ciągle biega. Kiedyś zgubi własną głowę. Ciągle myśli o niebieskich migdałach. Ma milion pomysłów na sekundę, ale niczego nie kończy. Nie słucha poleceń, nie współpracuje, trzeba mu powtarzać sto razy. Niezdara, co się potyka o własne nogi, wszystko mu leci z rąk. Takie słowa dorosłych nieustannie towarzyszą dzieciom z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi – znanemu powszechnie jako ADHD.

 

 

Portal rekomendowany przez
Sprawdź inne serwisy
Portal Oswiatowy Poradnik Dyrektora Szkoły Strefa Logopedy Kwadrans dla dyrektora szkoły Zarządzanie przedszkolem Kadry i finanse RESQL

© ePedagogika.pl - Portal dla pedagogów i wychowawców z pasją.