Sprawca czynu karalnego zostanie ukarany przez dyrektora – ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich

Opublikowana w Dzienniku Ustaw ustawa z 9 czerwca 2022 r. ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich przewiduje nowy katalog uprawnień dla dyrektora szkoły. Będzie on mógł podejmować wobec nieletnich oddziaływania wychowawcze bez zawiadamiania organów o demoralizacji lub popełnieniu czynu karalnego.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Jakie uprawnienia uzyskał dyrektor szkoły w związku z wejściem w życie ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich?
Kiedy dyrektor będzie mógł ukarać ucznia bez zawiadamiania organów ścigania?
Jakie oddziaływania wychowawcze będzie mógł zastosować dyrektor szkoły?
W których przypadkach dyrektor zawiadomi sąd o demoralizacji ucznia?

Ustawa dotyczy kompleksowego uregulowania problematyki nieletnich, których zachowanie wymaga interwencji organów państwowych, m.in.

utworzenia nowych placówek dla nieletnich – okręgowych ośrodków wychowawczych,
wprowadzenia możliwości pozasądowego reagowania na niewłaściwe zachowanie nieletnich,
określenia minimalnej granicy wieku odpowiedzialności za demoralizację na poziomie 10 lat.

Nowe przepisy zawierają również rozwiązania rozszerzające katalog uprawnień dyrektora szkoły w zakresie stosowania wobec nieletnich uczniów odpowiednich od oddziaływań wychowawczych.

Obowiązek zawiadomienia o czynie karalnym – będą wyjątki

Zgodnie z art. 4 nowej ustawy, każdy kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, ma obowiązek przeciwdziałać temu, a przede wszystkim – zawiadomić o tym rodziców lub opiekunów nieletniego, szkołę, sąd rodzinny, Policję lub inny właściwy organ. Ponadto, każdy kto dowie się o dopuszczeniu się przez nieletniego czynu karalnego, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję.

W ustawie wskazano jednak, że w sytuacji, gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuścił się czynu karalnego na terenie szkoły lub w związku z realizacją obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, dyrektor tej szkoły może, za zgodą rodziców albo opiekuna nieletniego oraz nieletniego, zastosować, jeżeli jest to wystarczające, środek oddziaływania wychowawczego w postaci:

pouczenia,
ostrzeżenia ustnego albo ostrzeżenia na piśmie,
przeproszenia pokrzywdzonego,
przywrócenia stanu poprzedniego,
wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły.

Zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego nie wyłączy zastosowania kary określonej w statucie szkoły.

Przepisu tego nie będzie można jednak stosować w przypadku, gdy nieletni dopuści się czynu zabronionego wyczerpującego znamiona przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego. Prawo dyrektora do stosowania oddziaływań wychowawczych nie ma więc zastosowania w odniesieniu do nieletnich sprawców najpoważniejszych przestępstw.

Co ważne, jeżeli przedstawiciel ustawowy nieletniego lub nieletni nie wyrazi zgody na propozycję dyrektora szkoły – dyrektor będzie miał obowiązek zawiadomienia sądu rodzinnego o demoralizacji lub o czynie karalnym.

Oddziaływania wychowawcze, które zastosuje dyrektor

W uzasadnieniu projektu wyjaśniono, jak należ rozumieć poszczególne rodzaje środków oddziaływań wychowawczych, które może zastosować dyrektor szkoły.

Pouczenie	polega na wskazaniu nieletniemu niezgodności jego zachowania z obowiązującymi przepisami, w tym również ze statutem szkoły, ze wskazaniem tych przepisów.
Ostrzeżenie	Polega na wskazaniu nieprawidłowego zachowania oraz zawiera wskazanie, że w przypadku ponownego niepożądanego zachowania zostaną podjęte dalej idące środki, z zawiadomieniem sądu rodzinnego o potrzebie wszczęcia postępowania.
Przeproszenie pokrzywdzonego	Ma zastosowanie, gdy w wyniku zachowania nieletniego jakaś osoba (uczeń, nauczyciel, inny pracownik szkoły) został pokrzywdzony.
Przywrócenie stanu poprzedniego	Ma zastosowanie, gdy zachowanie nieletniego polega np. na śmieceniu, przestawianiu ławek i innych sprzętów szkolnych, pisaniu na ścianach szkoły dyrektor może nakazać uprzątnięcie śmieci, ustawienie sprzętów we właściwym porządku czy usunięcie napisu ze ściany.
Wykonanie określonych prac porządkowych na rzecz szkoły	katalog prac porządkowych na terenie szkoły określi dyrektor.

Ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich zastąpiła ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich

Nowa ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich zastępuje obowiązującą dotąd ustawę z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.