Rozporządzenie w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne podpisane

W rozporządzeniu zawarto wzory orzeczeń oraz dostosowano ich brzmienia do zmian wprowadzanych w przepisach prawa po 2008 r., a także wprowadzono wzór opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.

W porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym, w rozporządzeniu wprowadza się następujące zmiany:

1. Właściwość zespołów orzekających

W przepisach dookreślono, że zespoły orzekające wydają orzeczenia i opinie dla dzieci i uczniów uczęszczających odpowiednio do przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i ośrodków mających siedzibę na terenie działania poradni.

Doprecyzowano również przepisy regulujące wydawanie orzeczeń i opinii dotyczących dzieci, które nie rozpoczęły spełniania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i nie korzystają z wychowania przedszkolnego ani nie są objęte zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi. Dla tych dzieci orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych i opinie, wydają zespoły działające w poradniach właściwych ze względu na miejsce zamieszkania tych dzieci.

Zrezygnowano, w przypadku dzieci i młodzieży będących wychowankami młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych oraz ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, z przepisu dopuszczającego możliwość wydania orzeczenia zarówno przez zespół orzekający działający w poradni, na terenie której znajdują się wymienione placówki, jak i zespół właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wychowanka.

W § 3 ust. 5 rozporządzenia określone zostały warunki, które musi spełnić poradnia, w której będą działały zespoły wydające orzeczenia i opinie dla dzieci i młodzieży niewidomych, słabowidzących, niesłyszących, słabosłyszących oraz z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera. Rozporządzenie przewiduje, że kurator oświaty, wskazując publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną do wydawania orzeczeń i opinii dla dzieci i młodzieży niewidomych, słabowidzących, niesłyszących, słabosłyszących oraz z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, jest obowiązany do uwzględnienia w szczególności spełnienia przez poradnię warunków dotyczących kwalifikacji kadry pedagogicznej w zakresie danego rodzaju niepełnosprawności oraz wyposażenia poradni w narzędzia diagnostyczne, umożliwiające ocenę indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dzieci i młodzieży, stosownie do rodzajów niepełnosprawności.

2. Organizacja pracy zespołu orzekającego

Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści prowadzący zajęcia z dzieckiem, asystenci nauczycieli, asystenci edukacji romskiej, jak również osoby zatrudnione w charakterze pomocy nauczyciela posiadają informacje dotyczące funkcjonowania dziecka, które mogą okazać się istotne dla oceny jego potrzeb rozwojowych i edukacyjnych. Dlatego w § 4 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia uwzględniono możliwość,na wniosek przewodniczącego zespołu i za zgodą rodzica dziecka lub ucznia lub za zgodą pełnoletniego ucznia, udziału w posiedzeniu zespołu orzekającego z głosem doradczym nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem, uczniem lub uczestnikiem zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, asystentów nauczycieli, pomocy nauczycieli oraz asystentów edukacji romskiej, wyznaczonych przez dyrektora odpowiednio przedszkola, szkoły, ośrodka lub placówki, a w przypadku innej formy wychowania przedszkolnego prowadzonej przez osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną – osoby kierującej inną formą wychowania przedszkolnego. Przewodniczący zespołu orzekającego zawiadamia ww. osoby o terminie posiedzenia zespołu.

W § 4 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia dodano przepis umożliwiający, na wniosek lub za zgodą rodzica dziecka lub ucznia lub za zgodą pełnoletniego ucznia, udział w posiedzeniach zespołu innych osób, w szczególności psychologa, pedagoga, logopedy, lekarza lub innych specjalistów wspierających wnioskodawcę w przekazaniu pełnej informacji o potrzebach dziecka lub ucznia.

W § 4 ust. 5 rozporządzenia wskazano, że prawo do uczestniczenia w posiedzeniu zespołu i przedstawienia swojego stanowiska mają zarówno rodzice dziecka lub ucznia, jak i pełnoletni uczeń.

W § 4 ust. 6 rozporządzenia wprowadzono przepis zobowiązujący osoby biorące udział
w spotkaniu zespołu do nieujawniania spraw poruszanych na spotkaniu, które mogą naruszać dobra osobiste dziecka, jego rodziców, osób wchodzących w skład zespołu oraz osób uczestniczących w posiedzeniu zespołu.

3. Wnioskowanie o wydanie opinii lub orzeczenia

Przewidziano możliwość złożenia wniosku o wydanie orzeczenia lub opinii, zarówno w postaci elektronicznej, jak i papierowej. Do przyjmowania tych wniosków poradnie mogą wykorzystać dostępne systemy np. platformę E-PUAP. Złożenie wniosku w postaci elektronicznej będzie możliwe począwszy od dnia 1 stycznia 2019 r.

W § 5 ust. 6 zmieniono dotychczasowy przepis regulujący konieczność złożenia dwóch odrębnych wniosków w przypadku ubiegania się o wydanie dziecku jednocześnie dwóch orzeczeń, orzeczenia i opinii lub dwóch rodzajów orzeczeń i opinii. Wprowadzona zmiana daje możliwość złożenia przez wnioskodawcę jednego, a nie dwóch lub trzech wniosków, co ograniczy konieczność powielania przez wnioskodawców tych samych informacji dotyczących dziecka lub ucznia w odrębnych wnioskach.

4. Treść wniosku o wydanie orzeczenia albo opinii oraz dołączana dokumentacja

Określono zakres danych zawartych we wniosku o wydanie orzeczenia lub opinii. Wskazano, że wniosek wśród innych danych zawiera także numer PESEL, a w przypadku braku numeru PESEL – serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość dziecka lub ucznia, którego dotyczy.

Wskazano również, że wniosek o wydanie orzeczenia lub opinii zawiera także:

• oświadczenie wnioskodawcy o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych w celu wydania orzeczenia lub opinii,
• oświadczenie wnioskodawcy o wyrażeniu zgody albo niewyrażeniu zgody na udział w posiedzeniu zespołu orzekającego nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych, specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem, asystenta nauczyciela lub osoby niebędącej nauczycielem lub asystenta wychowawcy świetlicy, pomocy nauczyciela lub asystenta edukacji romskiej,
• wniosek lub oświadczenie wnioskodawcy o wyrażeniu zgody albo niewyrażeniu zgody, na udział w posiedzeniu zespołu orzekającego innych, niewchodzących w skład tego zespołu osób, w szczególności psychologa, pedagoga, logopedy, lekarza lub specjalisty.

W rozporządzeniu przewidziano również, że wniosek o wydanie orzeczenia lub opinii zawiera także oświadczenie wnioskodawcy dotyczące uprawnienia wnioskodawcy do występowania w sprawach dziecka

Rozporządzenia przewiduje się, że w przypadku złożenia wniosku dotyczącego wydania orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, wnioskodawca obowiązany jest do dołączenia do wniosku zaświadczenia o stanie zdrowia dziecka lub ucznia, w którym lekarz określi przewidywany okres, nie krótszy jednak niż 30 dni, w którym stan zdrowia dziecka lub ucznia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego lub szkoły oraz rozpoznanie choroby zgodnie klasyfikacją ICD-10 lub innego problemu zdrowotnego i wynikające z nich ograniczenia w funkcjonowaniu dziecka lub ucznia, powodujące, że stan zdrowia dziecka lub ucznia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego lub szkoły.

Doprecyzowano, kiedy do wniosku o wydanie dla ucznia szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania konieczne jest dołączenie zaświadczenia lekarza medycyny pracy określającego możliwość dalszego kształcenia w zawodzie, w tym realizacji praktycznej nauki zawodu.

 5. Praca zespołu orzekającego

W § 7 ust. 2 rozporządzenia zawarto przepis § 6 ust. 9 obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, informujący o możliwości zasięgnięcia przez zespół opinii nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych lub specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem, lub uczniem w celu uzyskania informacji o sytuacji dydaktycznej i wychowawczej dziecka, ucznia lub uczestnika zajęć. W rozporządzeniu dokonano zmiany brzmienia dotychczasowego określenia „informacje o problemach dydaktycznych i wychowawczych” na „informacje o sytuacji dydaktycznej i wychowawczej dziecka lub ucznia”.

6. Wydawanie orzeczeń i opinii dla dzieci i młodzieży należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym oraz dzieci i młodzieży, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki

Wprowadzono nowe regulacje zobowiązujące zespoły orzekające do uwzględnienia specyficznych cech wynikających z odmienności językowej i kulturowej dzieci i uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym oraz dzieci i uczniów, którzy nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki.

W celu uniknięcia błędnego wnioskowania o cechach czy umiejętnościach dziecka w sytuacji, gdy z uwagi na odmienność kulturową czy ograniczenia w komunikowaniu się z badającym mogą mieć wpływ na wyniki badania, wskazano, że w badaniach należy stosować testy dostosowane do możliwości językowych badanego dziecka oraz nieobciążone kulturowo, a także sposoby i środki komunikacji dostosowane do potrzeb dziecka.

7. Opracowanie orzeczenia lub opinii

Rozporządzenie wskazuje, że z posiedzenia zespołu sporządza się protokół. Protokół zawiera w szczególności informację o podjętym rozstrzygnięciu wraz z uzasadnieniem, zgłoszonym przez członka zespołu innym stanowisku dotyczącym podjętego rozstrzygnięcia wraz z uzasadnieniem tego stanowiska, osobach uczestniczących w posiedzeniu zespołu z głosem doradczym oraz przedstawionym przez nich stanowisku, a także stanowisku wnioskodawcy, którzy mogą wziąć udział w posiedzeniu zespołu. Orzeczenie i opinię przygotowuje wyznaczony przez przewodniczącego członek zespołu, którego imię i nazwisko umieszcza się w protokole.

8. Terminy wydawania orzeczeń i opinii

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka powinny być wydane w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia złożenia wniosku.

W sytuacji, gdy do wydania orzeczenia albo opinii niezbędne jest przedstawienie, przez osobę składającą wniosek, dokumentacji uzasadniającej wniosek, a dokumentacja ta nie zostanie przedstawiona w terminie 14 dni, zespół orzekający zobowiązany będzie wydać opinię lub orzeczenie w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia uzupełnienia tej dokumentacji.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach, np. w sytuacji, gdy z przyczyn losowych – np. choroby dziecka lub ucznia, nie jest możliwe przeprowadzenie badań diagnostycznych, niezbędnych dla zajęcia stanowiska w sprawie, w której ma być wydane orzeczenie lub opinia, lub gdy poważne trudności w funkcjonowaniu dziecka wymagają podjęcia pogłębionych działań diagnostycznych mających na celu ustalenie adekwatnych do potrzeb dziecka oddziaływań i form wsparcia – orzeczenie lub opinia powinny zostać wydane w terminie nie dłuższym niż 60 dni od dnia złożenia wniosku.

Orzeczenie o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego oraz orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania dziecka lub ucznia poradnia wydaje w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w § 6 ust. 1, lub od dnia uzupełnienia dokumentacji zgodnie z § 6 ust. 7.

9. Treść orzeczeń i opinii

W rozporządzeniu doprecyzowano, jakie informacje powinny być zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Obok diagnozy funkcjonowania dziecka lub ucznia, uwzględniającej określenie potencjału rozwojowego oraz mocnych stron i uzdolnień dziecka lub ucznia oraz występujących w środowisku nauczania i wychowania barier i ograniczeń utrudniających jego funkcjonowanie, orzeczenie to powinno określać okres, w jakim zachodzi potrzeba kształcenia specjalnego, a także zalecane warunki umożliwiające zaspokojenie potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia, w tym warunki rozwijania jego potencjalnych możliwości i mocnych stron, wzmacniania aktywności i uczestnictwa ucznia w życiu przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego, szkoły, ośrodka lub placówki, a także - jeżeli zachodzi potrzeba - zakres indywidualnego wsparcia dziecka lub ucznia.

Orzeczenie powinno określać ponadto zalecane cele rozwojowe i terapeutyczne do realizacji odpowiednio podczas zajęć wychowania przedszkolnego lub zajęć edukacyjnych oraz zajęć rewalidacyjnych, socjoterapeutycznych i resocjalizacyjnych oraz w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która powinna być udzielana uczniowi, oraz, w zależności od potrzeb, jego rodzicom.

W zależności od potrzeb dziecka niepełnosprawnego zespół powinien również określić niezbędny sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych.

W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego zespół powinien określić wszystkie możliwe formy kształcenia specjalnego dla danego dziecka lub ucznia.

Doprecyzowano także przepisy dotyczące treści orzeczeń o potrzebie indywidualnego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego (§ 14 rozporządzenia) lub o potrzebie indywidualnego nauczania (§ 15 rozporządzenia).

Orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego wydaje się dla dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie również do innej formy wychowania przedszkolnego.

W § 14 ust. 2 oraz w § 15 ust. 2 rozporządzenia doprecyzowano, że w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania zespół określa m.in.:

• ograniczenia w funkcjonowaniu dziecka lub ucznia wynikające z przebiegu choroby lub procesu terapeutycznego;

•  zalecane działania sprzyjające integracji dziecka lub ucznia ze środowiskiem odpowiednio przedszkolnym lub szkolnym oraz ułatwiające powrót dziecka do grupy rówieśniczej w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego lub szkole;

•  zalecane, w zależności od potrzeb, cele rozwojowe i terapeutyczne do realizacji podczas zajęć indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego oraz w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która powinna być udzielona dziecku lub uczniowi i/lub jego rodzicom przez przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego lub szkołę oraz przez poradnię, wraz ze wskazaniem zalecanych form tej pomocy.

Doprecyzowano, że w orzeczeniu o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych określa się formę, w jakiej powinny być zorganizowane zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze – indywidualną lub zespołową. Orzeczenie będzie również zawierać diagnozę funkcjonowania dzieci i młodzieży, z uwzględnieniem ich potencjału rozwojowego oraz mocnych stron oraz występujących w środowisku nauczania i wychowania barier i ograniczeń utrudniających ich funkcjonowanie, a także zalecane cele rozwojowe i terapeutyczne do realizacji podczas zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która powinna być udzielona dzieciom i młodzieży i/lub ich rodzicom przez przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub ośrodek oraz przez poradnię, wraz ze wskazaniem zalecanych form tej pomocy. W zależności od potrzeb dzieci i młodzieży zespół określi również niezbędny podczas realizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne, w tym z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych.

W rozporządzeniu wskazano, co powinna określać opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, w przypadku uwzględnienia przez zespół wniosku o jej wydanie. W opinii zespół określi diagnozę poziomu funkcjonowania dziecka, w tym informację o potencjale rozwojowym i mocnych stronach dziecka oraz występujących w środowisku barierach i ograniczeniach utrudniających jego funkcjonowanie, zalecane warunki realizacji indywidualnych potrzeb rozwojowych dziecka, z uwzględnieniem możliwości psychofizycznych oraz potencjału rozwojowego dziecka, w tym sprzyjające wzmacnianiu jego aktywności i uczestnictwa. Opinia powinna również określać  zalecane cele rozwojowe i terapeutyczne do realizacji podczas zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz w ramach pomocy i wsparcia udzielanych dziecku i rodzinie, w szczególności pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wraz ze wskazaniem form tej pomocy.

10. Okres, na jaki wydaje się orzeczenie

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się na okres wychowania przedszkolnego, roku szkolnego albo etapu edukacyjnego.

Orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego oraz orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania wydaje się na okres nie krótszy niż 30 dni i nie dłuższy niż jeden rok szkolny.

11. Nieuwzględnienie wniosku o wydanie orzeczenia lub opinii

W przypadku gdy zespół nie uwzględni wniosku o wydanie orzeczenia, wydaje orzeczenie o braku potrzeby kształcenia specjalnego, orzeczenie o braku potrzeby indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o braku potrzeby indywidualnego nauczania albo orzeczenie o braku potrzeby zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

Jednocześnie dodano możliwość wydania nowego orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w razie:

•  zmiany okoliczności stanowiących podstawę wydania poprzedniego orzeczenia,

•  potrzeby zmiany zaleceń wskazanych w poprzednim orzeczeniu,

•  potrzeby zmiany okresu, na jaki zostało wydane poprzednie orzeczenie.

W § 20 rozporządzenia wskazano, że w przypadku nieuwzględnienia wniosku wnioskodawcy o wydanie nowego orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno‑wychowawczych lub nowego orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo nowego orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, zespół wydaje odpowiednio:

•  orzeczenie o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego;

•  orzeczenie o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego;

•  orzeczenie o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania;

•  orzeczenie o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych

według wzorów określonych w załącznikach.

Uzupełniono regulacje o przepis umożliwiający wydanie orzeczenia o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

W rozporządzeniu określono także, że w przypadku nieuwzględnienia wniosku o wydanie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju, zespół wydaje opinię o braku potrzeby wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.

12. Termin przekazania orzeczenia lub opinii

Rozporządzenie przewiduje termin przekazania orzeczenia lub opinii, którą zgodnie z § 24 ust. 1 rozporządzenia przekazuje się wnioskodawcy na adres wskazany we wniosku, w terminie 7 dni od dnia wydania orzeczenia albo opinii. Orzeczenie lub opinia może być również przekazane wnioskodawcy w poradni – jeżeli wyrazi on chęć odebrania orzeczenia lub opinii osobiście.

13. Odwołanie od orzeczenia

Kurator oświaty rozpatruje odwołanie w terminie 14 dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie, dokonując szczegółowej analizy akt sprawy oraz zasięgając, w miarę potrzeb, opinii psychologa, pedagoga, lekarza lub innego specjalisty.

14. Rezygnacja z przepisów dotyczących kierowania

W rozporządzeniu zrezygnowano, zgodnie z brzmieniem upoważnienia do wydania rozporządzenia, z przepisów regulujących kierowanie do kształcenia specjalnego oraz indywidulanego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania.

15. Przepisy przejściowe

Do wniosków o wydanie orzeczenia albo opiniizłożonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia oraz do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy niniejszego rozporządzenia.

Rozporządzenie weszło w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.