Praca z uczniami niemówiącymi po polsku. Dostosowania dla obcokrajowców
Przebywanie w szkole sprzyja szybszej nauce języka. Nauczycielom łatwiej jest przekazywać wiadomości, tłumaczyć zadania czy wskazywać, z czego trzeba w danym momencie korzystać. Natomiast nauczanie zdalne to wyzwanie, ponieważ bariera językowa na co dzień utrudniająca pracę zaczyna całkowicie ją blokować. A to sprawia, że uczeń zaczyna odczuwać frustrację i niechęć – nagle wszystko jest bez sensu, bo wie, że i tak nic nie rozumie. Można jednak sprawić żeby dzieci – obcokrajowcy wykorzystały czas nauki zdalnej i był on dla nich korzystny i satysfakcjonujący.
Z artykułu dowiesz się m.in.:
- Z jakich rozwiązań skorzystać, aby wesprzeć ucznia-obcokrajowca zrozumienie treści przekazywanych po polsku
- Jak pomóc uczniowie niemówiącemu po polsku w nauce zdalnej
- Jakie dostosowania stosować w odniesieniu do poszczególnych przedmiotów
Przeczytaj również: Praca zdalna nauczyciela wspomagającego – sześć pomysłów na wsparcie ucznia
Gdy szkoła nie zapewnia tłumacza
Idealnym rozwiązaniem w pracy z uczniami nieposługującymi się językiem polskim, jest zatrudnienie w szkole tłumacza. Nie ulega jednak wątpliwości, że nie jest to powszechna praktyka, a rolę pośrednika między nauczycielem prowadzącym zajęcia w języku polskim a uczniem nieznającym tego języka, odgrywa nauczyciel wspomagający.
W pierwszej kolejności należy rozważyć, czy uczeń niemówiący po polsku jest w stanie realizować zdalne lekcje w domu. Jeżeli bowiem nie ma możliwości korzystania ze wsparcia językowego innej osoby, z całą pewnością lepszym rozwiązaniem będzie stworzenie mu warunków do pracy zdalnej, ale w szkole. Wówczas będzie mógł on skorzystać z pomocy nauczyciela.
Zgodnie z § 2 ust. 3f rozporządzenia MEN z 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, w odniesieniu do uczniów, którzy z uwagi na brak możliwości realizowania zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość nie mogą realizować tych zajęć w miejscu zamieszkania, dyrektor szkoły ma obowiązek:
- zorganizować zajęcia w szkole lub
- umożliwić uczniowi realizację zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość na terenie szkoły.
Pomimo że na ogół nauczyciel wspomagający nie zna języka dziecka, mogą razem korzystać z internetowego translatora. Nauczyciel może na bieżąco wpisywać informacje przekazywane w języku polskim, aby uczeń mógł śledzić zapis tłumaczenia, sporządzać notatki i wykonywać polecenia nauczyciela.
Dzięki obserwacji nauczyciel wspomagający może zobaczyć, w jaki sposób trzeba dostosować treści podawane na lekcjach, jak zaplanować sprawdziany.
Jeżeli jednak uczeń nie ma możliwości uczęszczania bezpośrednio do szkoły i nie ma obok siebie nikogo, kto mógłby mu pomóc, nie oznacza to, że nie może brać udziału w lekcjach. Przy odpowiednim przygotowaniu nauczycieli i dostosowaniach uczeń-obcokrajowiec ma szanse na zdobywanie wiedzy.
Krótkie wskazówki dla nauczycieli poszczególnych przedmiotów
Kamera. Warto podczas zajęć korzystać z kamery. Korzystanie z kamery ułatwi zrozumienie treści podawanych na lekcji, uczeń będzie mógł odczytywać mimikę i gesty nauczyciela.
Wizualizacja. Praca z uczniem obcokrajowcem w dużej mierze powinna bazować się na wizualizacji. Kiedy pracujemy w szkole możemy zakomunikować: „Wyciągnij, proszę podręcznik” i wskazać na niego palcem, podczas nauki zdalnej nie mamy takiej możliwości. Na początek można przygotować karty z podstawowymi czynnościami, przedmiotami i obrazkami, np. proszę przeczytać + obrazek osoby czytającej, długopis + obrazek długopisu. Można też wspomóc się gestami. Ważne, aby nie zapominać o tym, że kiedy zwracamy się do wszystkich uczniów z prośbą o wyjęcie zeszytów, podnosimy karteczkę i powtarzamy jeszcze raz dla ucznia-obcokrajowca. Z czasem uczeń nauczy się podstawowych wyrazów i już nie będzie potrzebować powtarzania.
Fiszki. W pracy z uczniami niemówiącymi po polsku bardzo przydatne są fiszki (po jednej stronie jest obrazek i wyraz po polsku, po drugiej w innym języku). Nie zawsze można kupić takie fiszki w potrzebnym języku, wówczas warto poświęcić czas na samodzielne ich przygotowanie. Nauka z fiszkami wzbogaca słownik ucznia, daje mu możliwość w każdym momencie odnaleźć potrzebne słowo i wykorzystać go w zdaniu.
Wydłużanie czasu pracy. Wykonanie zadań przez ucznia niemówiącego po polsku trwa znacznie dłużej, niż u niż u jego koleżanek i kolegów z klasy, ponieważ obcokrajowiec musi wykonać podwójną pracę: przetłumaczyć zadanie w tłumaczu, rozwiązać zadanie, zapisać lub zaznaczyć poprawną odpowiedź.
Dostosowanie treści:
- Historia. W trakcie lekcji przekazywane są duże partie informacji, jednak nie wszystkie z nich obcokrajowiec jest w stanie zrozumieć, szczególnie, kiedy dotyczą one historii Polski. W takiej sytuacji watro wyciągnąć najważniejsze informacje z całej lekcji, np. w postaci podsumowania rozdziału w podręczniku, które uczeń może przetłumaczyć przy pomocy tłumacza oraz nauczyć się ich.
- Matematyka. Matematyka jest nauką uniwersalną, dlatego w przypadku ucznia-obcokrajowca można skupić się na zadaniach z liczbami. W przypadku zadań z treścią warto wybierać te, które mają mniej tekstu lub zrobić rozpiskę z podstawowymi danymi z zadania, ponieważ tłumacze niezbyt dokładnie tłumaczą,
- Język polski. Priorytetem na lekcjach języka polskiego dla obcokrajowca jest nauka słownictwa, ich zastosowanie i odmiany. Jak było wspomniane wyżej można wykorzystać do tego fiszki. Jednak co z literaturą? Obcokrajowiec nie jest w stanie przeczytać lektury, a korzystanie z tłumacza online, może być bardzo niedokładne. W tym przypadku można posłużyć się ilustracjami do utworu lub filmami. Warto stworzyć prezentację z ilustracjami i podpisać je krótkimi zdaniami z najważniejszymi wydarzeniami. Często uczniowie tworzą plan wydarzeń, można posłużyć się nim po podpisania ilustracji lub wysłać te treści do ucznia. Uczeń może przetłumaczyć taki plan i zrozumieć sens utworu, zapoznać się z podstawowymi wydarzeniami.
- Fizyka, chemia. Często nauczyciele podczas nauki zdalnej korzystają z filmów, żeby pokazać dzieciom zjawiska fizyczne i eksperymenty chemiczne. Dość łatwo można przetłumaczyć temat lekcji i znaleźć podobny w języku, którym posługuje się uczeń obcokrajowiec.
Dostosowanie zadań. Warto pamiętać, że brak znajomości języka polskiego, nie oznacza, że dziecko nie posiada jej w innych dziedzinach. Niemożność wypowiedzenia się może być bardzo frustrująca negatywnie wpłynąć na samoocenę ucznia oraz na to jak jest postrzegany przez rówieśników. Dlatego dla ucznia-obcokrajowca szczególnie ważne są wyniki w nauce.
Jednak aby dziecko mogło wykazać się wiedzą, trzeba odpowiednio dostosować sprawdziany i kartkówki. Uczeń znacznie większe szanse w rozwiązywaniu zadań:
- zamkniętych, jednokrotnego lub wielokrotnego wyboru,
- typu prawda/fałsz,
- w których uczeń ma wymienić np. objawy chorób skórnych.
Podczas rozwiązywania tych zadań niezbędny jest tłumacz online, dzięki, któremu uczeń zrozumie treści lub odpowie na pytania tłumacząc odpowiedzi ze swojego języka na polski.
Komunikacja z rówieśnikami – nie mniej ważna od nauki!
Podczas nauczania zdalnego dzieci nie mogą zagrać ze sobą w piłkę nożną na szkolnym podwórku, porozmawiać, mogą natomiast przenieść się na płaszczyznę online.
Warto, aby wychowawca klasy dowiedział się, w jakie gry komputerowe chętnie grają uczniowie i zaproponował dzieciom wspólne rozgrywki. W trakcie uczniowie będą nie tylko rywalizować, ale także zagrają w jednym zespole oraz będą mogli porozmawiać na temat gry stosując specyficzne słownictwo, które zrozumie każdy gracz, niezależnie od narodowości.
