Szkoły mogą ustalać opisową ocenę zachowania – zmian w przepisach nie będzie
Od dłuższego czasu w debacie publicznej toczy się dyskusja dotycząca ustalania oceny zachowania. Wiele środowisk podnosi, że ocena wyrażana w skali określanej w przepisach powinna być zastąpiona oceną opisową. W sprawie tej wystosowano interpelację do MEiN z zapytaniem czy planowana jest zmiana przepisów i wprowadzenie obowiązkowych ocen opisowych zachowania uczniów w całym systemie edukacji szkolnej. Poznaj odpowiedź MEiN.
Z artykułu dowiesz się m.in.:
- Jakie argumenty przemawiają za wprowadzeniem ocen opisowych zachowania?
- Jakie aspekty oceny zachowania mogą być uwzględniane w ocenie opisowej?
- Jakie są obecnie obowiązujące zasady oceniania zachowania uczniów?
- Czy szkoły mają autonomię w ustalaniu sposobu oceniania zachowania?
- Czy Ministerstwo Edukacji i Nauki planuje zmiany w przepisach dotyczących oceny zachowania?
Czego dotyczy dyskusja o ocenie zachowania i z czego wynika potrzeba wprowadzenia ocen opisowych?
W interpelacji skierowanej do Ministerstwa Edukacji i Nauki zwrócono uwagę, że rodzice i nauczyciele zwracają uwagę na potrzebę wprowadzenia do systemu edukacji ocen zachowania mających formę opisową. Wskazuje się, że ocena w obecnej formie nie uwzględnia poziomu funkcjonowania ucznia w środowisku szkolnym, stosunku do innych uczniów, respektowania przez niego zasad współżycia społecznego, ogólnie przyjętych norm czy angażowania się w „życie szkoły”.
Zdaniem rodziców, jak i nauczycieli, celem szeroko pojętej edukacji jest ogólne wspieranie rozwoju ucznia, zwłaszcza umożliwiające mu odkrywanie własnych możliwości, sensu angażowania się w różne działania, gromadzenie doświadczeń koniecznych w dalszym życiu oraz zaspokajanie naturalnych potrzeb rozwojowych ucznia. W związku z tym, aby lepiej respektować podmiotowość ucznia w procesie budowania indywidualnej wartości, jak i przechodzenia z wieku dziecięcego do okresu dorastania, warte wydaje się, aby oceny zachowania miały formę opisową uwzględniającą funkcjonowanie ucznia w środowisku szkolnym.
Opisowe oceny zachowania wskazywałyby na łatwość lub trudność w tworzeniu relacji, współdziałania, samodzielnej organizacji pracy czy stosunku do rówieśników, osób dorosłych, jak i obowiązków szkolnych. Taki sposób oceny wydaje się być skuteczną formą oceniania wysiłku, osiągnięć edukacyjnych ucznia czy obszarów w rozwoju wymagających wsparcia.
MEiN odpowiada: można ustalać ocenę zachowania w formie opisowej, dlatego zmian w przepisach nie będzie
Odpowiadając na pytanie, czy planowane jest wprowadzenie obowiązkowych ocen opisowych zachowania uczniów w całym systemie edukacji szkolnej, MEiN informuje, że nie. Nie ma jednak przeszkód, aby ocena w tej formie była ustalana.
Zasady oceniania regulują przepisy ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz rozporządzenia MEN z 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych. Przepisy zawarte w ww. aktach prawnych stanowią, że ocenianie zachowania ucznia polega na rozpoznawaniu przez wychowawcę oddziału, nauczycieli oraz uczniów danego oddziału stopnia respektowania przez ucznia zasad współżycia społecznego i norm etycznych oraz obowiązków określonych w statucie szkoły.
Zgodnie z § 11 rozporządzenia MEN z 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych śródroczna i roczna ocena klasyfikacyjna zachowania uwzględnia następujące podstawowe obszary:
- wywiązywanie się z obowiązków ucznia,
- postępowanie zgodne z dobrem społeczności szkolnej,
- dbałość o honor i tradycje szkoły,
- dbałość o piękno mowy ojczystej,
- dbałość o bezpieczeństwo i zdrowie własne oraz innych osób,
- godne, kulturalne zachowanie się w szkole i poza nią,
- okazywanie szacunku innym osobom.
Zgodnie zaś z art. 44b ust. 9 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty wychowawca oddziału na początku każdego roku szkolnego informuje uczniów oraz ich rodziców o:
- warunkach i sposobie oraz kryteriach oceniania zachowania,
- warunkach i trybie otrzymania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania.
Oprócz tego przepisy ustawy stanowią, iż ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów odbywa się w ramach oceniania wewnątrzszkolnego. Szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego określa statut szkoły.
Obecnie obowiązująca skala rocznych klasyfikacyjnych ocen zachowania to:
- wzorowe,
- bardzo dobre,
- dobre,
- poprawne,
- nieodpowiednie,
- naganne.
Zgodnie zaś z art. 44i ust. 4 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, śródroczna i roczna ocena klasyfikacyjna zachowania mogą być ocenami opisowymi, jeżeli statut szkoły tak przewiduje. W przypadku przyjęcia w statucie szkoły opisowych ocen, roczna ocena klasyfikacyjna zachowania muszą być ustalane również według skali określonej w przepisach.
Konieczność stosowania równolegle skali ocen wynika z kryteriów przyznawania świadectw z wyróżnieniem. Świadectwo z wyróżnieniem, zgodnie z § 18 rozporządzenia MEN z 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych, przysługuje uczniowi, który otrzymał co najmniej bardzo dobrą roczną ocenę klasyfikacyjną zachowania.
Szkoły mają autonomię w ustalaniu zasad oceniania zachowania uczniów
Podsumowując MEiN podkreśla, że szkoła w ramach autonomicznego samostanowienia o przyjętych warunkach i sposobie oceniania wewnątrzszkolnego, może przyjąć również opisowy sposób oceniania zachowania uczniów. Ministerstwo Edukacji i Nauki nie widzi w związku z tym konieczności wprowadzenia obowiązku stosowania opisowych ocen zachowania uczniów począwszy od klasy IV szkoły podstawowej.
Źródło: Odpowiedź z 30 czerwca 2023 r. na interpelację nr 41750 w sprawie opisowych ocen zachowania uczniów (odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki Dariusz Piontkowski)
Opracowanie: Marta Wysocka
