Likwidacja godzin dostępności nauczycieli. Od 1 września 2025 nauczyciele bez godzin czarnkowych
W dniu 25 sierpnia 2025 r. prezydent podpisał nowelizację Karty Nauczyciela, która przewiduje uchylenie przepisów dotyczących tzw. godzin dostępności nauczycieli. Zmiana ma na celu zwiększenie elastyczności w organizacji pracy nauczycieli i stanowi odpowiedź na postulaty środowiska oświatowego. Czy już od 1 września 2025 r. nauczyciele nie będą musieli pozostawać do dyspozycji rodziców i uczniów w ściśle określonym miejscu i czasie?
Godziny dostępności nauczycieli – fikcja, czy realna potrzeba?
Tzw. godzina dostępności („godzina Czarnkowa”) została wprowadzona w 2022 roku jako jedna dodatkowa godzina w tygodniu, którą nauczyciel miał spędzać w szkole, będąc do dyspozycji uczniów, rodziców i współpracowników. Za tę godzinę nie przysługuje dodatkowe wynagrodzenie, a jej celem miało być zwiększenie dostępności nauczyciela poza pensum dydaktycznym. W praktyce jednak rozwiązanie to spotkało się z krytyką. Wielu nauczycieli wskazuje, że godziny dostępności to fikcja oderwana od rzeczywistości szkolnej – rodzice i uczniowie rzadko korzystają z takiej formy kontaktu, a nauczyciele są zobowiązani do fizycznej obecności w szkole bez rzeczywistego zapotrzebowania na konsultacje.
Nowelizacja Karty Nauczyciela: godziny dostępności do likwidacji
Zasadnicza zmiana została zapisana w ustawie z 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, która uchyla art. 42 ust. 2f i 2g, ustanawiające obowiązek jednej godziny dostępności tygodniowo w szkole.
W uzasadnieniu wskazano m.in., że:
- obowiązek ten dubluje już istniejące obowiązki nauczycieli wynikające z art. 42 ust. 2 pkt 2 KN,
- zdecydowana większość nauczycieli (według danych z ankiety ZNP – ponad 12 tysięcy respondentów) uznała, że godziny dostępności są nieskuteczne i niepotrzebne,
- rodzice i uczniowie nie korzystają z tej formy kontaktu,
- jedynie połowa szkół dysponuje warunkami organizacyjnymi do ich realizacji (np. dostępna sala).
Ustawa stanowi realizację postulatów zgłaszanych przez nauczycieli, związki zawodowe oraz samorządy. Równolegle, jak zapowiada MEN, trwają dalsze prace analityczne i konsultacje w ramach Zespołu ds. pragmatyki zawodowej nauczycieli, mające na celu kompleksową reformę organizacji czasu pracy pedagogów – w tym w kontekście uchwały Sądu Najwyższego z 26 lutego 2025 r. (III PZP 3/24), która zmienia dotychczasową linię orzeczniczą w tym zakresie.
