Projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych. Szkolni logopedzi nie stracą pracy, ale co z prywatnymi gabinetami?

Planowane wejście w życie nowej ustawy niektórych zawodach medycznych wywołuje ogromny niepokój wśród logopedów. Ustawa zakłada bowiem, że tytułem zawodowym logopedy będą mogli posługiwać się tylko specjaliści, którzy uzyskają wpis do Centralnego Rejestru Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego. Uzyskanie wpisu, a tym samym prawo do wykonywania zawodu medycznego, będzie oznaczało konieczność podporządkowania się wymaganiom wskazanym w ustawie. Co w praktyce będzie oznaczało uznanie zawodu logopedy za zawód medyczny?
Sprawdź najnowsze informacje: Ustawa o niektórych zawodach medycznych jednak bez logopedy

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Kto będzie logopedą w świetle ustawy o niektórych zawodach medycznych?
Czy logopeda szkolny będzie mógł pracować dodatkowo poza systemem oświaty?
Jakie wymagania musi spełnić logopeda – medyk?
Jaki będą czynności zawodowe logopedy – medyka?
Jak ustawodawca uzasadnia potrzebę uznania zawodu logopedy za zawód medyczny?

Przeczytaj również:

Do Sejmu trafił projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych, regulującej warunki i zasady wykonywania 17 zawodów medycznych. Wśród tych zawodów znalazł się również logopeda. Wywołało to burzliwą dyskusję oraz sprzeciw środowiska logopedów, które domaga się uchwalenia odrębnej ustawy, która miałaby uregulować wykonywanie zawodu logopedy. Co w sytuacji logopedów zmieni nowa ustawa i dlaczego zapisy zawarte w projekcie budzą tak wiele niepokoju?

Kto będzie logopedą w świetle nowej ustawy o niektórych zawodach medycznych?

Analiza projektu ustawy o niektórych zawodach medycznych wskazuje, że osoby posługujące się obecnie tytułem zawodowym logopedy nadal będą mogły wykonywać zawód. W załączniku do ustawy w pkt 5 tabeli wskazano na następujące wymagane wykształcenie:

rozpoczęcie po dniu 30 września 2012 r. studiów w zakresie logopedii i uzyskanie tytułu zawodowego co najmniej licencjata albo inżyniera lub
rozpoczęcie przed dniem 1 października 2012 r. studiów na kierunku (specjalności) logopedia i uzyskanie tytułu zawodowego co najmniej licencjata albo inżyniera, lub
ukończenie przed dniem wejścia w życie ustawy studiów i uzyskanie tytułu zawodowego magistra oraz rozpoczęcie przed dniem wejścia w życie ustawy studiów podyplomowych w zakresie logopedii i uzyskanie świadectwa ukończenia tych studiów.

O ile więc nie będzie potrzeby uzyskiwania dodatkowych kwalifikacji, o tyle, aby móc posługiwać się tytułem logopedy, niezbędne będzie uzyskanie wpisu do Centralnego Rejestru Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego. To z kolei implikuje szereg kolejnych obowiązków, które zostaną omówione w dalszej części artykułu.

Projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych przewiduje prawną ochronę tytułu zawodowego logopedy. Tytułem zawodowym logopedy będzie mogła posługiwać się wyłącznie osoba wykonująca zawód medyczny.

Nauczyciel logopeda nie straci pracy w szkole, ale nie otworzy prywatnego gabinetu logopedycznego

Ustawa o niektórych zawodach medycznych nie będzie dotyczyła nauczycieli logopedów, którzy pracują wyłącznie w jednostkach systemu oświaty. Nauczyciel logopeda będzie mógł wykonywać pracę na dotychczasowych zasadach, zaś jego praca nadal będzie regulowana przepisami ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. Nie są także planowane zmiany dotyczące wymaganych kwalifikacji. Obecnie kwalifikacje do zajmowania stanowiska logopedy w szkołach i placówkach ma osoba, która ukończyła:

studia w zakresie logopedii, na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub placówki, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
studia, na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub placówki, i studia pierwszego stopnia lub studia podyplomowe, w zakresie logopedii, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

(§ 20 rozporządzenia MEN z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli).

Nauczyciel logopeda nie musi spełniać warunków obowiązujących w placówkach medycznych. Nie podlega wpisowi do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Jednocześnie jednak – bez wpisu do rejestru nie może pracować jako logopeda wykonujący zawód medyczny, np. ramach prywatnej praktyki.

Logopeda wykonujący zawód medyczny – wymagania specjalisty wpisanego do rejestru

Specjaliści, którzy chcą wykonywać zawód logopedy poza systemem oświaty lub w systemie oświaty i poza nim, będą musieli sprostać dodatkowym wymaganiom. Należą do nich w szczególności:

obowiązek ustawicznego kształcenia zawodowego w akredytowanych placówkach,
dbanie o ciągłość pracy w zawodzie.

Ustawiczny rozwój zawodowy ma odbywać się w pięcioletnim okresie rozliczeniowym (edukacyjnym). Logopeda będzie zobowiązany do dokumentowania ustawicznego rozwoju zawodowego w karcie rozwoju zawodowego. W terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia zakończenia okresu edukacyjnego, trzeba będzie przekazać organowi właściwemu kartę rozwoju zawodowego w celu potwierdzenia przez ten organ dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego. Do zaliczenia obowiązku doskonalenia zawodowego logopeda będzie musiał zyskać odpowiednią, określoną przez Ministra Zdrowia, liczbę punktów.

Konieczność zachowania ciągłości pracy w zawodzie wynika z art. 19 ustawy. W przepisie tym wskazano, że osoba, która nie wykonywała zawodu medycznego przez okres dłuższy niż
5 lat w okresie ostatnich 6 lat, a zamierza podjąć jego wykonywanie, jest obowiązana przez
okres 6 miesięcy od dnia podjęcia jego wykonywania, wykonywać go pod nadzorem.

Co ważne – w takiej sytuacji znajdą się nauczyciele logopedzi, którzy od wejścia w życie ustawy przez pięć lat będą czynnie wykonywali zawód w ramach systemu oświaty, ale nie uzyskają wpisu do Centralnego Rejestru Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego.

Logopedzi podnoszą, że przepis ten jest bardzo niekorzystny dla logopedów nauczycieli. Nauczyciel, który przez okres pięciu lat będzie pracował w szkole czy przedszkolu, mimo nieprzerwanego kontaktu z pacjentami oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym (do czego obligują go przepisy ustawy Karta Nauczyciela) nie będzie mógł podjąć samodzielnej aktywności zawodowej poza jednostką oświatową.

Jak ustawodawca uzasadnia potrzebę uznania zawodu logopedy za zawód medyczny?

W uzasadnieniu do projektu ustawy o niektórych zawodach medycznych odnajdujemy krótkie uzasadnienie potrzeby objęcia zawodu logopedy regulacjami ustawy. W części poświęconej analizie proporcjonalności wskazano co następuje:

„Mając na uwadze, że logopeda udziela konsultacji i pomocy dzieciom niemówiącym, dzieciom z autyzmem, dzieciom z Zespołem Downa, z porażeniem mózgowym, osobom z niedosłuchem, osobom po udarach mózgu, po wypadkach komunikacyjnych i z innymi uszkodzeniami oraz dzieciom z ze zwykłymi zaburzeniami mowy, takimi jak: seplenienie, trudności z wymową głoski /r/, mowa bezdźwięczna, terapia osób z różnymi rodzajami i stopniami zaburzeń słuchu przez osoby, które nie posiadają wiedzy i umiejętności może prowadzić do pogłębiania się zaburzeń.

Nieprawidłowe wykonywanie ćwiczeń logopedycznych może spowodować wyrobienie nawyku niepoprawnego mówienia, a w konsekwencji może ukształtować nieprawidłowe umiejętności w mówieniu. Należy zwrócić uwagę na to, że pogłębiające się i nieleczone wady wymowy mogą mieć negatywny wpływ na efekty w nauce, komunikacji międzyludzkiej, zdobywanie kwalifikacji zawodowych czy frustracje zawodowe. Niewłaściwa diagnoza logopedyczna, niewłaściwa pomoc logopedyczna, nieodpowiednie skonstruowanie indywidualnego programu leczenia to efekty braku odpowiednich kwalifikacji w zawodzie”.

Przedstawiciele środowiska logopedów zgadzają się z powyższymi tezami. Jednocześnie jednak zwracają uwagę, że takiego ryzyka ustawodawca nie widzi w odniesieniu do diagnozy i terapii logopedycznej prowadzonej w jednostkach systemu oświaty. Nie dostrzega się przy tym, że logopeda – nauczyciel i logopeda medyk to osoby o takim samym wykształceniu i pracujący z osobami z takimi samymi zaburzeniami mowy.

Czynności zawodowe logopedy i nauczyciela logopedy

W tym miejscu warto przywołać przepisy określające czynności zawodowe logopedy i nauczyciela logopedy.

Szczegółowy wykaz czynności zawodowych logopedy medyka ma określać rozporządzenie Ministra Zdrowia. Zadania logopedy nauczyciela są natomiast wymienione w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

Zadania logopedy – medyka

Zadania logopedy – nauczyciela

Czynności zawodowe logopedy

1) przeprowadzanie badań logopedycznych z wykorzystaniem różnych narzędzi badawczych w celu ustalenia stanu rozwoju mowy i zaburzeń w komunikowaniu;

2) ocena i interpretacja wyników badań oraz formułowanie wskazań logopedycznych;

3) ustalanie logopedycznego postępowania korekcyjno-terapeutycznego;

4) ocena, diagnoza i terapia logopedyczna dzieci, młodzieży i dorosłych;

5) opracowywanie, adaptowanie oraz weryfikowanie narzędzi badawczych do diagnozy i terapii logopedycznej;

6) prowadzenie pracy profilaktycznej i terapeutycznej w celu likwidowania lub zmniejszania zaburzeń mowy i zaburzeń komunikacji językowej;

7) prowadzenie pracy profilaktycznej i terapeutycznej w zakresie czytania i pisania;

8) komunikowanie się z rodzicami i opiekunami dzieci, młodzieży oraz dorosłych objętych opieką logopedyczną.

Do zadań logopedy w przedszkolu, szkole i placówce należy w szczególności:

1) diagnozowanie logopedyczne, w tym prowadzenie badań przesiewowych w celu ustalenia stanu mowy oraz poziomu rozwoju językowego uczniów;

2) prowadzenie zajęć logopedycznych dla uczniów oraz porad i konsultacji dla rodziców i nauczycieli w zakresie stymulacji rozwoju mowy uczniów i eliminowania jej zaburzeń;

3) podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji językowej we współpracy z rodzicami uczniów;

4) wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:

a) rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły i placówki,

b) udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Analiza ww. zadań logopedów nie pozwala na wskazanie faktycznych różnic w zakresie czynności wykonywanych w szkołach oraz poza nimi.

Co ważne – nauczyciele logopedzi, którzy zdecydują się na wpis do Centralnego Rejestru Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego będą zobligowani do dwutorowego doskonalenia zawodowego. Z jednej strony będą bowiem zobowiązani do doskonalenia zawodowego na podstawie art. 6 ust. 3a ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. Z drugiej zaś obejmie ich obowiązek kształcenia ustawicznego w pięcioletnim cyklu edukacyjnym z ustawy o niektórych zawodach medycznych.

Logopeda zatrudniony jednocześnie w szkole lub przedszkolu oraz prowadzący praktykę w ramach własnej działalności gospodarczej będzie podlegał dwóm reżimom prawnym. Z jednej strony będą to przepisy prawa oświatowego, z drugiej - przepisy ustawy o niektórych zawodach medycznych.

Logopedzi apelują o odstąpienie od tworzenia sztucznego podziału

Przedstawiciele środowiska logopedów zrzeszeni wokół Ogólnopolskiego Protestu Logopedów zwracają uwagę na sztuczność podziału na logopedów – medyków oraz logopedów – nauczycieli. W oficjalnym liście skierowanym do Posłów na Sejm RP Członków Komisji Zdrowia napisali: logopedzi pracujący w oświacie mają takie samo wykształcenie, kompetencje oraz metody pracy, jak logopedzi zatrudnieni w systemie ochrony zdrowia czy prowadzący prywatną praktykę. Kontynuują również terapię z dziećmi, które opuszczają oddziały szpitalne (neurologiczne, chirurgii plastycznej, neonatologiczne). Ich oddziaływania są i muszą pozostać synergiczne. Nie ma żadnych istotnych społecznych ani państwowych powodów, które uzasadniałyby ograniczenie konstytucyjnej zasady wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy wprowadzanych przez projektowaną ustawę.

Wprowadzenie sztucznego podziału na dwa odrębne zawody ograniczy liczbę specjalistów oraz zuboży dostępność kadrową ze względu na utrudnioną migrację między miejscami wykonywania zawodu (m.in. placówkami systemu ochrony zdrowia, edukacji, pomocy społecznej).

Zwrócono również uwagę na ryzyko zniknięcia z rynku części gabinetów logopedycznych. Należy bowiem zauważyć, że niemowlęta i dzieci z niepełnosprawnościami, zaburzeniami rozwojowymi, opóźnionym lub zaburzonym rozwojem mowy, objęte są opieką logopedyczną głównie w gabinetach logopedycznych. Wynika to po pierwsze z faktu, iż nie są jeszcze objęte przepisami prawa oświatowego, po drugie z ograniczonej dostępności i długiego czasu oczekiwania na terapię w ochronie zdrowia.

Dlaczego prywatne gabinety logopedyczne mogą zniknąć? Oprócz opisanych wcześnie wymagań dotyczących doskonalenia zawodowego, ustawa wprowadza również obowiązek przekształcenia gabinetów logopedycznych w podmioty lecznicze. Dla wielu logopedów takie zmiany okażą się zbyt kosztowne. Oprócz tego wskazuje się, że wejście w życie ustawy w aktualnym brzmieniu uniemożliwi tworzenie gabinetów logopedycznych przyjaznych dziecku.

Co dalej z projektem ustawy o niektórych zawodach medycznych?

Plan włączenia logopedy do grona przedstawicieli medycznych wywołał głośną dyskusję oraz doprowadziła do Ogólnopolskiego Protestu Logopedów sprzeciwiających się ustawie. Opublikowano Apel logopedów w sprawie projektu ustawy o niektórych zawodach medycznych pod którym zebrano blisko 100 tys. podpisów.

W dniu 12 kwietnia 2023 r. w gmachu Ministerstwa Zdrowia odbyło się pierwsze spotkanie z przedstawicielstwem Ogólnopolskiego Porozumienia Środowisk Akademickich. W czasie spotkania omówiono postulaty środowiska, w tym w szczególności podniesiono konieczność uchwalenia odrębnej, międzyresortowej ustawy o zawodzie logopedy. Zapowiedziano również organizację kolejnego, aby w konsekwencji doprowadzić w konsekwencji do jak najlepszych rozwiązań legislacyjnych dla całego środowiska logopedycznego. W chwili obecnej resort zdrowia nie pracuje nad projektem ustawy regulującej zawód logopedy.

Aktualnie więc kwestia ewentualnego wyłączenia logopedów z ustawy o niektórych zawodach medycznych nie została rozstrzygnięta. O dalszych losach ustawy będziemy informować na łamach portalu ePedagogika.pl.

Aktualizacja z 9 maja 2023 r.: