Polityka antynikotynowa państwa – jest odpowiedź MEN na apel RPO

Pod koniec lipca RPO przekazał Prezesowi Rady Ministrów postulaty ekspertów i organizacji społecznych dotyczące działań, jakie państwo powinno podjąć, aby zmniejszyć społeczne skutki uzależnienia od wyrobów nikotynowych. Wkrótce zastępca KPRM przekazał pismo RPO do resortów zdrowia, edukacji i finansów.

Wśród postulatów ekspertów znalazły się m.in.:

• wypracowanie długofalowego programu edukacji antytytoniowej i promocji zachowań prozdrowotnych, skierowanego do najmłodszych,

• wprowadzenie obligatoryjnego weryfikowania wieku nabywcy przez sprzedawców oraz dotkliwych sankcji za nieprzestrzeganie takiego obowiązku,

• wprowadzenie licencji na sprzedaż wyrobów nikotynowych, a nawet podwyższenie z 18 do 21 lat minimalnego wieku uprawniającego do kupna wyrobów nikotynowych

W odpowiedzi Minister Edukacji poparł działania Ministra Zdrowia zmierzające do wprowadzenia zakazu sprzedaży wszystkich rodzajów elektronicznych papierosów oraz pojemników zapasowych osobom poniżej 18. roku życia, bez względu na to, czy dany produkt posiada nikotynę. Konieczna więc będzie nowelizacja ustawy z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U z 2023 r. poz. 70 ze zm.). 

MEN przypomina, żezgodnie z obowiązującym stanem prawnym - na wszystkich etapach edukacyjnych, z wychowaniem przedszkolnym włącznie, uczniowie zdobywają wiadomości i umiejętności przygotowujące ich do prowadzenia zdrowego trybu życia.

Minister Edukacji w piśmie wymienia liczne działania podejmowane na rzecz profilaktyki uzależnień od nikotyny. Do działań tych należy m.in. współpraca z Ministrem Zdrowia w zakresie realizacji Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020–2030 oraz Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021–2025.

Szkoły natomiast zobowiązane są do przygotowania programu wychowawczo - profilaktycznego na podstawie wyników corocznej diagnozy w zakresie występujących w środowisku szkolnym potrzeb rozwojowych uczniów, w tym czynników chroniących i czynników ryzyka. Ważnym odbiorcą zadań zaplanowanych w programie są także rodzice, których obowiązkiem jest wzmacnianie czynników chroniących w procesie wychowania i w profilaktyce domowej. 

Ponadto Baza Programów Rekomendowanych Profilaktycznych zawiera projekty badane przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom pod kątem spełnienia standardów tj. szczegółowych wymagań odnoszących się do jakości programu jako całości, a także poszczególnych etapów jego realizacji. Programy ocenione pozytywnie w zależności od stopnia spełnienia standardów mogą być zakwalifikowane na jeden z trzech poziomów jakości i stosowane w szkołach i placówkach.

Dodatkowo Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje wprowadzenie od września 2025 r. nowego przedmiotu pn. edukacja zdrowotna, który będzie nauczany w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Nowy przedmiot będzie obejmować zagadnienia zdrowia psychicznego, fizycznego, a także kwestie zdrowego odżywiania, profilaktyki, problemu uzależnień oraz edukacji seksualnej. Podstawę programową edukacji zdrowotnej opracowuje powołany przez Ministra Edukacji zespół ekspertów, w tym ekspertów rekomendowanych przez Ministra Zdrowia oraz Ministra Sportu i Turystyki. Będzie to przedmiot, który zdrowie człowieka traktuje w sposób kompleksowy.

Ponadto Ośrodek Rozwoju Edukacji prowadzi również doskonalenie zawodowe nauczycieli dotyczące kompetencji profilaktycznych oraz przygotowuje dla nich materiały informacyjno- edukacyjne z tematyki palenia tytoniu: artykuły, scenariusze zajęć z uczniami i ich rodzicami, które są udostępnione do bezpłatnego pobrania ze strony internetowej Ośrodka.