Ograniczenia w finansowaniu edukacji domowej – MEN odpowiada na zarzuty

Pytanie z interpelacji poselskiej

Odpowiedź MEN

Jakie są motywacje dyskryminacji rodzin edukacji domowej w dostępie do bezpłatnej edukacji?

Zasadność finansowania ucznia w edukacji domowej w niższej wysokości niż ucznia korzystającego z nauki w systemie klasowo-lekcyjnym wynika ze znacznie niższego kosztu kształcenia uczniów spełniających obowiązek szkolny poza szkołą. Szkoły ponoszą tylko niewielkie koszty związane z ich klasyfikacją oraz koszty związane z zapewnieniem ewentualnych dodatkowych zajęć. Zasadne zatem jest finansowanie uczniów spełniających obowiązek szkolny poza szkołą w niższej wysokości niż kwota przeznaczona na uczniów uczęszczających na zajęcia w szkołach. Nie można w tym przypadku mówić o naruszeniu zasady równości, ponieważ uczniowie spełniający obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą oraz ich rodzice znajdują się w innej sytuacji prawnej niż uczniowie uczęszczający do szkoły w formie stacjonarnej.

Nie należy traktować obniżenia kwoty potrzeb oświatowych na dzieci w edukacji domowej jako próby dyskredytacji tej formy kształcenia. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania koordynuje i realizuje politykę oświatową państwa, w szczególności poprzez tworzenie odpowiednich regulacji prawnych określających zasady spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, uwzględniając różne możliwości spełniania tych obowiązków, a także podmioty odpowiedzialne za zapewnienie wszystkim dzieciom warunków realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki. Aktualnie obowiązujące przepisy zapewniają rodzicom pełne prawo decydowania o formie edukacji ich dzieci, w szczególności o formie spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki.

System finansowania edukacji, w tym tzw. edukacji domowej, został tak skonstruowany, aby w dużym stopniu uwzględniał koszty realizacji poszczególnych zadań oświatowych. Podział potrzeb oświatowych odbywa się zgodnie z corocznie ustalanym algorytmem. Algorytm powoduje, że środki potrzeb oświatowych naliczane na uczniów są zróżnicowane w zależności od wielu czynników, dla przykładu inna kwota jest naliczana jest na uczniów niepełnosprawnych, na uczniów w oddziałach sportowych, na uczniów w klasach terapeutycznych, na uczniów w dużych miastach, na uczniów na wsi itd. Koszty realizacji zadań oświatowych są bardzo różne i dlatego nie można naliczać środków w takiej samej wysokości na wszystkich uczniów. Koszt kształcenia uczniów jest w wielu sytuacjach warunkowany koniecznością spełnienia szczególnych wymogów wynikających z przepisów ustaw lub aktów wykonawczych, np. dla ucznia z autyzmem niezbędne jest zatrudnienie nauczyciela wspomagającego, który pracuje indywidualnie tylko z tym uczniem.

Różnicowanie środków potrzeb oświatowych odbywa się corocznie w ramach prac nad projektem rozporządzenia na dany rok budżetowy. Takie założenie dostosowania naliczanych środków do kosztów realizacji zadań oświatowych (oprócz spełniania cech rozsądnego i sprawiedliwego podziału środków) spełnia tez wymóg zasady gospodarności środków publicznych wynikający z ustawy o finansach publicznych.

Jaki jest realny koszt przeprowadzenia egzaminów klasyfikacyjnych ponoszony przez szkoły podstawowe i ponadpodstawowe? Jakie składniki egzaminu podlegały wycenie?

Jaki jest realny koszt ponoszony przez szkoły obsługi administracyjnej dzieci w nauczaniu domowym? Jakie składniki podlegały wycenie?

Dlaczego z finansowania wykluczone są dzieci realizujące roczne przygotowanie przedszkolne w formie edukacji pozaszkolnej?

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2025 r. poz. 439), samorządy nie przekazują dotacji na dzieci spełniające obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej lub inną formą wychowania przedszkolnego w placówkach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez inny podmiot niż jednostka samorządu terytorialnego. Nie ma więc podstaw do naliczania na to zadanie środków w ramach potrzeb oświatowych.

Ile środków przeznaczają szkoły na wsparcie dzieci w nauczaniu domowym?

Klasyfikacja budżetowa jednostek samorządu terytorialnego po stronie wydatków nie zawiera paragrafów umożliwiających wydzielenie kosztów dotyczących wsparcia dzieci w nauczaniu domowym w ramach sprawozdawczości finansowej.

W zakresie szkół niepublicznych z liczbą uczniów w edukacji domowej powyżej 96 przeanalizowano wydatki na podstawie danych SIO za 2024 rok. Z analizy wynika, że szkoły te wykazały 97 mln zł wydatków, w odniesieniu do 46 tys. uczniów (w tym 42 tys. uczniów w edukacji domowej). Dane dotyczące wydatków nie są dzielone na uczniów w edukacji domowej oraz uczniów nauczanych stacjonarnie. W ramach subwencji oświatowej na 2024 w zakresie tych szkół naliczono 448 mln zł. Oznacza to że kwota subwencji przewyższała wykazane wydatki o 351 mln zł.

Kiedy zostaną uzupełnione dane o edukacji domowej dotyczące roku szkolnego 2024/2025 w portalu otwarte dane (dane.gov.pl)?

Raporty o nauczaniu domowym za rok szkolny 2024/2025, w tym:

• liczba uczniów w nauczaniu domowym według klas oraz
• liczba uczniów w nauczaniu domowym według klas i niepełnosprawności

zostały opublikowane na portalu dane.gov.pl.

Jaka jest aktualna liczba dzieci korzystających z edukacji domowej w poszczególnych województwach i rodzajach szkół?

Raport o liczbie uczniów objętych nauczaniem domowym według stanu na 30.09.2024 r. w poszczególnych województwach i rodzajach szkół został przedstawiony w załączniku numer 1.

Czy ministerstwo planuje zmiany dotyczące funkcjonowania nauczania domowego w zapowiadanym projekcie reformy oświaty w 2025/2026 roku?

Ministerstwo nie planuje zmian dotyczących funkcjonowania edukacji domowej w ramach wdrażanej od 2026 r. reformy oświaty Kompas Jutra.