Niezrealizowane godziny ponadwymiarowe nauczycieli – komunikat MEN w związku z nowelizacją Karty Nauczyciela

Ministerstwo Edukacji Narodowej opublikowało komunikat w sprawie rozliczania godzin ponadwymiarowych, w którym potwierdza wcześniejsze interpretacje. Nowelizacja Karty Nauczyciela ujednolica zasady rozliczania godzin i zapewnia nauczycielom prawo do wynagrodzenia, gdy byli gotowi do pracy, ale nie mogli jej wykonać z przyczyn niezależnych od siebie.

Nowelizacja Karty Nauczyciela – komunikat MEN w sprawie zmian kluczowych dla nauczycieli

Wraz z nowelizacją Karty Nauczyciela przyjęto szereg rozwiązań w pragmatyce zawodowej nauczycieli:

podwojenie wysokości odprawy emerytalnej;
wprowadzenie nagrody jubileuszowej po 45 latach pracy;
ujednolicenie pensum nauczycieli praktycznej nauki zawodu z pensum nauczycieli przedmiotowych;
skrócenie z dwóch lat do roku okresu, po którym nauczyciel początkujący może uzyskać umowę na czas nieokreślony;
rozszerzenie grupy osób uprawnionych do świadczeń kompensacyjnych;
wyeliminowanie przydzielania nauczycielom doraźnych zastępstw bez dodatkowego wynagrodzenia w czasie, kiedy powinni realizować pensum.

Od 1 września 2025 r. zmiany dotyczące m.in. prawa do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe

Zmienione przepisy Karty Nauczyciela dotyczące pracy nauczycieli w godzinach ponadwymiarowych obowiązują od 1 września 2025 r. Od 1 września 2025 r. nie obowiązują już również tzw. godziny czarnkowe.

W zakresie rozliczania godzin ponadwymiarowych:

wprowadzono jednolite regulacje dotyczące prawa nauczycieli do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe w szkołach samorządowych, jak i rządowych;
wprowadzono korzystne regulacje dotyczące rozliczania godzin ponadwymiarowych w tygodniach z dniami usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela, dniami ustawowo wolnymi od pracy oraz w tygodniach, w których zajęcia rozpoczynają się lub kończą w trakcie tygodnia.

Podstawą ustalenia liczby godzin ponadwymiarowych jest pensum nauczyciela pomniejszone odpowiednio o 1/5 (lub 1/4, gdy dla nauczyciela ustalono 4 dniowy tydzień pracy na podstawie art. 42 ust. 1 zdanie 2 Karty Nauczyciela) wymiaru za każdy dzień wymieniony wyżej.

Rozliczanie godzin ponadwymiarowych, co do zasady, przysługuje za pracę wykonaną

Co do zasady wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, czyli za przydzielone i zrealizowane zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze. Przewidziano przy tym dwa wyjątki, w których nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia, mimo niezrealizowania tych godzin.

Określono dwa wyjątki, gdy nauczyciel zachowuje zachowa prawa do wynagrodzenia z tytułu godzin ponadwymiarowych pomimo niezrealizowania godzin ponadwymiarowych

Lp.

Wyjątek – kiedy wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe przysługuje pomimo niezrealizowania tych godzin

Jakich sytuacji dotyczy wyjątek

1.

Gdy nauczyciel zamiast przydzielonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych zrealizował w tym samym dniu zajęcia opiekuńcze lub wychowawcze, uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela.

Pierwszy wyjątek dotyczy sytuacji, gdy nauczyciel, na polecenie dyrektora, realizuje inne obowiązki opiekuńcze lub wychowawcze, jak na przykład opieka nad uczniami podczas wycieczki, wyjść, np. do teatru, zawodów sportowych czy imprez szkolnych.

Przykład

Nauczyciel nie może zrealizować zaplanowanych godzin ponadwymiarowych z przyczyn dotyczących szkoły – z powodu wyjazdu klasy na wycieczkę. Można mu wówczas:

przydzielić doraźne zastępstwo, za które przysługuje mu wynagrodzenie w takiej samej stawce jak wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe lub
przydzielić zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów na terenie szkoły.

Wówczas nauczyciel zachowa prawo do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe. Organizacja pracy szkoły należy do kompetencji dyrektora szkoły.

2.

Gdy nauczyciel nie zrealizował zajęć indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania na skutek przyczyn niezależnych od niego, a był gotów do ich realizacji (zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 127 ust. 20 ustawy – Prawo oświatowe).

Drugi przypadek dotyczy sytuacji, gdy niezrealizowanie przez nauczyciela przydzielonych mu w ramach godzin ponadwymiarowych zajęć indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania, nastąpiło z przyczyn niedotyczących nauczyciela, np. choroby dziecka lub ucznia, a nauczyciel był gotów do realizacji tych zajęć.

Aktualnie Ministerstwo Edukacji Narodowej analizuje zgłoszone uwagi dotyczące możliwości rozszerzenia katalogu zajęć (w szczególności o inne prace statutowe szkoły), które nauczyciel mógłby realizować zamiast zajęć ponadwymiarowych z zachowaniem prawa do wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe.