Konkursy punktowane w rekrutacji do szkół ponadpodstawowych – czy są sprawiedliwe?

Niektóre zawody wiedzy, artystyczne i sportowe mają wartość rekrutacyjną, umożliwiając zdobycie dodatkowych punktów przy przyjęciu do szkoły ponadpodstawowej. Wykazy punktowanych zawodów publikowane są przez kuratoria oświaty dopiero w trakcie roku szkolnego, co utrudnia uczniom i rodzicom planowanie udziału. Ponadto różnice w punktacji między województwami powodują wątpliwości co do przejrzystości i równości systemu przyznawania punktów

W związku z powyższym do MEN skierowano następujące pytania:

1. Jakie kryteria stosowane są w procesie wyboru zawodów, za które przyznawane będą dodatkowe punkty w rekrutacji do szkół ponadpodstawowych?
2. W jakim terminie muszą zgłosić zawody organizatorzy, żeby mogły się one znaleźć w wykazie publikowanym przez kuratoria?
3. Czy istnieje ścieżka odwołania dla organizatora zawodów w przypadku, w którym zawody nie zostałyby uwzględnione wykazie publikowanym przez kuratorium?
4. Czy w przeszłości zdarzyła się sytuacja, w której zawody o zasięgu ogólnopolskim lub międzynarodowym zostały zakwalifikowany na listę zawodów punktowanych przez kuratorium w jednym województwie, a w innym nie? Czy Ministerstwo Edukacji Narodowej rozważa wprowadzenie jednego wykazu dla zawodów o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym, aby uniknąć potencjalnej sytuacji, w której laureaci i finaliści tych samych zawodów w jednym województwie otrzymują dodatkowe punkty w rekrutacji, a w innym nie?
5. Dnia 28 lutego 2025 roku Kuratorium Oświaty w Warszawie opublikowało Wykaz zawodów wiedzy, artystycznych i sportowych organizowanych przez kuratora oświaty i inne podmioty działające na terenie szkoły na rok 2024/2025. Czy w innych województwach i w poprzednich latach wykazy również były publikowane w podobnym terminie? Publikowanie tego wykazu w drugiej połowie roku szkolnego powoduje, że uczniowie i uczennice ósmej klasy szkoły podstawowej przystępując do zawodów wiedzy nie wiedzą czy za wyniki w tym konkursie uzyskają dodatkowe punkty w rekrutacji do szkoły ponadpodstawowej. Czy ministerstwo planuje wprowadzenie zmian, które zobligują kuratoria do publikowania wyżej wymienionych wykazów z większym wyprzedzeniem?
6. Czy ministerstwo rozważa zmianę przepisów, która wprowadziłaby prowadzenie stałego wykazu zawodów jedynie aktualizowanego w razie potrzeb, zamiast tworzenia co roku kompletnie nowego wykazu?
7. Czy możliwa jest sytuacja, w której taką samą liczbę punktów przy rekrutacji do szkoły ponadpodstawowej otrzymują laureaci/finaliści zawodów wiedzy wymagających od uczestników diametralnie różnego poziomu wiedzy i nakładów pracy? Czy ministerstwo planuje uzależnienie punktowania konkursów nie tylko od ich zasięgu terytorialnego, ale również poziomu trudności i nakładów pracy ponoszonych przez uczniów?

W odpowiedzi czytamy, że zadaniem kuratora oświaty jest ustalenie, które z konkursów organizowanych w nadzorowanych przez niego szkołach będą punktowane w postępowaniu rekrutacyjnym, jako wyróżniająca się forma współzawodnictwa na obszarze województwa.

Wykaz zawodów wiedzy, artystycznych i sportowych, które mogą być wymienione na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej, jest podawany co roku do publicznej wiadomości przez właściwego kuratora oświaty. Wykaz taki powinien zawierać również informacje, które miejsca zdobyte w danym konkursie kurator oświaty uznaje za wysokie. Zgodnie z aktualnymi przepisami, wykaz zawodów musi być opublikowany corocznie do końca lutego.

Organizatorzy zawodów zgłaszają swoje konkursy do kuratorów oświaty zgodnie z zasadami i terminami ustalonymi przez właściwego kuratora w ramach jego ustawowych kompetencji. Minister edukacji nie posiada uprawnień w tym zakresie.

Kurator oświaty, ustalając wykaz konkursów punktowanych w rekrutacji do szkół ponadpodstawowych, wyróżnia tylko te zawody, które są:

1)       powszechnie dostępne dla uczniów szkół podstawowych (są bezpłatne) i tym samym spełniają warunek art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo oświatowe,

2)       organizowane na terenie szkoły i tym samym spełniają warunek art. 134 ust. 2 pkt 4 lit. a ustawy – Prawo oświatowe.

Ujednolicenie wykazu zawodów mogłoby ograniczyć rozbieżność wynikającą z dostosowania oferty do specyfiki regionalnej i lokalnej polityki oświatowej. Aktualnie ten sam konkurs ogólnopolski może być różnie oceniany przez poszczególnych kuratorów oświaty ze względu na różnorodne priorytety w poszczególnych regionach. Dodatkowo, podobny zakres wiedzy bywa weryfikowany w różnych województwach poprzez inne, wysoko oceniane konkursy, na przykład na szczeblu wojewódzkim.

Komisja rekrutacyjna przyznaje punkty za osiągnięcia ucznia wskazane na świadectwie ukończenia szkoły, które zostały wyróżnione i uznane za wysokie przez właściwego kuratora oświaty, spośród konkursów dostępnych dla uczniów szkół podstawowych w danym województwie. W postępowaniu rekrutacyjnym do każdej publicznej szkoły ponadpodstawowej takie osiągnięcie powinno być punktowane zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji z 3 kwietnia 2025 r. w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół, placówek i centrów (Dz. U. 2025 poz. 464).

Wyjątkowe osiągnięcia ucznia, które zostały odnotowane na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej i sklasyfikowane jako wysokie miejsce w wykazie właściwego kuratora oświaty, są honorowane podczas rekrutacji do publicznych szkół ponadpodstawowych na terenie całego kraju.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji z 3 kwietnia 2025 r. konkursy wiedzy są rożnie punktowane:

1)       inaczej punktowane są konkursy przeprowadzane zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 8 ustawy o systemie oświaty na poziomie ponadwojewódzkim lub wojewódzkim;

2)       inaczej punktowane są konkursy wiedzy przeprowadzane co najmniej na szczeblu powiatowym, organizowane na zasadach ustalonych przez organizatora zawodów, w tym przypadku można otrzymać 1 pkt za pojedyncze osiągniecie.

Laureaci wojewódzkich konkursów przedmiotowych oraz laureaci i finaliści ogólnopolskich olimpiad przedmiotowych są szczególnie wyróżnieni. Konkursy i olimpiady te przeprowadzane są zgodnie z przepisami wynikającymi z art. 22 ust. 2 pkt 8 ustawy o systemie oświaty. Kandydaci posiadający te tytuły mają pierwszeństwo przy przyjęciu do szkół ponadpodstawowych.

Ministerstwo Edukacji Narodowej zauważa potrzebę zmiany sposobu tworzenia wykazów zawodów wiedzy, artystycznych i sportowych, szczególnie tych o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Celem jest zapewnienie, aby uczniowie z różnych województw, którzy zajmują te same wysokie miejsca, byli punktowani jednakowo. Minister edukacji planuje zobowiązać kuratorów oświaty do publikowania otwartego wykazu tych zawodów na początku roku szkolnego, w którym prowadzona będzie rekrutacja na kolejny rok. Wykaz ten będzie na bieżąco uzupełniany o nowe konkursy do końca lutego każdego roku.

MEN, we współpracy z Instytutem Badań Edukacyjnych, przeprowadzi ewaluację konkursów przedmiotowych organizowanych na podstawie rozporządzenia obowiązującego na podstawie delegacji art. 22 ust. 2 pkt 8 ustawy o systemie oświaty.

Zostanie przeprowadzona analiza stopnia trudności konkursów przedmiotowych w każdym województwie. Wyniki badań zostaną przedstawione w raporcie wraz z rekomendacjami.