Czy możliwy jest powrót do oceniania prac domowych?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 2572 ze zm.):

W interpelacji podniesiono, że obecne brzmienie tych przepisów uniemożliwia formalne ocenianie dodatkowych prac domowych w klasach IV-VIII.

Autorzy interpelacji wnioskują do MEN o rozważenie wprowadzenia możliwości oceniania dodatkowych prac domowych w sposób wyważony. Tak, by nie naruszyć idei dobrowolności, a jednocześnie pozwolić zmotywować uczniów do podejmowania inicjatywy i rozwoju. Dlatego też do MEN skierowano następujące pytania:

1. Czy rozważa się wprowadzenie zmian w przepisach, które pozwoliłyby na ocenianie dodatkowych prac domowych w sposób, który nie naruszy dobrowolności ich wykonania?

2. Czy rozważa się wprowadzenie regulacji pozwalających nauczycielom oceniać dodatkowe prace domowe w sposób motywacyjny, bez wpływu na końcową ocenę z przedmiotu?

3. Czy istnieje możliwość opracowania szczegółowych wytycznych dotyczących formy informacji zwrotnej, aby zagwarantować jej konstruktywny charakter i jednocześnie uniknąć sytuacji, w których ogranicza się ona do lakonicznych uwag?

4. W jaki sposób ministerstwo planuje monitorować i wspierać jakość przekazywanej uczniom informacji zwrotnej, aby była ona skutecznym narzędziem motywacyjnym?

5. Czy w kontekście obecnych przepisów przewidziano szkolenia dla nauczycieli z zakresu udzielania efektywnej informacji zwrotnej i motywowania uczniów w sposób pozbawiony presji ocenowej?

6. Czy prowadzono analizy dotyczące skutków stopniowego odchodzenia od ocen na rzecz bardziej rozbudowanych form oceny, takich jak oceny opisowe lub portfolio ucznia? Jeśli tak, jakie były wyniki tych analiz?

Oto zmiany w zakresie prac domowych jakie wprowadziło rozporządzenie Ministra Edukacji z 22 marca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych:

1. niezadawanie przez nauczycieli uczących w klasach I–III szkoły podstawowej pisemnych (z wyłączeniem ćwiczeń z zakresu motoryki małej) i praktyczno-technicznych prac domowych do wykonania przez ucznia w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych;

2. brak obowiązku wykonania przez uczniów klas IV–VIII szkoły podstawowej pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych zadawanych przez nauczyciela do wykonania w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych oraz nieocenianie wykonania albo niewykonania tej pracy domowej przez ucznia.

W swojej odpowiedzi MEN podkreśla, że ograniczeniu podlega jedynie zadawanie pisemnych i praktyczno-technicznych prac domowych w klasach I-III szkoły podstawowej. Pozostawiono przy tym możliwość zadawania prac w zakresie ćwiczeń usprawniających motorykę małą. Natomiast w klasach IV-VIII nauczyciele nadal mogą zadawać tego rodzaju prace domowe według własnego uznania, z tym, że uczeń zamiast oceny otrzyma informację zwrotną na temat wykonania pracy domowej.

Dalej czytamy, że ocenianie pisemnych prac domowych w sobie rozwoju technologii i sztucznej inteligencji jest niecelowe i pozorne. Natomiast informacja zwrotna, którą nauczyciel jest obowiązany przekazać uczniowi mówi o tym, czy uczeń zrozumiał cel i sens swojej pracy. Zdaniem MEN: Oceny nie powinny być głównym celem uczenia się dla ucznia, stąd argument, że sama informacja zwrotna może być zbyt małym czynnikiem motywacyjnym, nie jest słuszny.

Ponadto zgodnie z ustawą z 7 września 1991 r. o systemie oświaty szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego (obejmuje ocenianie osiągnięć edukacyjnych i zachowania ucznia) określa statut szkoły. Ocenianie wewnątrzszkolne ma na celu m.in.:

• informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu oraz o postępach w tym zakresie oraz

• udzielanie uczniowi pomocy w nauce poprzez przekazanie uczniowi informacji o tym, co zrobił dobrze i jak powinien się dalej uczyć.

Szkoły mogą przyjąć jednolity model przekazywanej informacji zwrotnej i wpisać go w swoim statucie. Należy przy tym pamiętać o roli organów szkolnych takich jak rada rodziców i samorząd uczniowski, które mają prawo zgłaszać wnioski do rady pedagogicznej we wszystkich sprawach dotyczących pracy szkoły.

MEN podkreśla, że zmiany w zakresie prac domowych obowiązują od niedawna, a działania resortu skierowane są aktualnie głównie na wspieranie nauczycieli w tej nowej rzeczywistości. Nauczyciele mogą korzystać z informatorów i różnych materiałów zawierających dobre praktyki, opracowanych przez Instytut Badań Edukacyjnych.