Niepokojącym zjawiskiem jest zwiększenie w ostatnich latach zachorowalności na depresję dzieci i młodzieży. Aż 20% osiemnastolatków doświadczyło przynajmniej jednego epizodu depresyjnego! Mimo alarmowania o tym fakcie, wciąż bardzo często depresja u nastolatków rozwija się niezauważona przez dorosłych. Dlaczego tak się dzieje? Na co zwracać uwagę, co powinno niepokoić?

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Jakie są najczęstsze objawy depresji u nastolatków
Kiedy szkoła i rodzice powinni reagować
Jak często niezauważona depresja prowadzi do prób samobójczych

Najczęstsze objawy depresji u nastolatków

Okres dojrzewania wiąże się z wieloma trudnymi zadaniami rozwojowymi stawianymi przed nastolatkiem. Do tych zadań należy między innymi stopniowe zdobywanie samodzielności, separacja od rodziny oraz określenie własnej tożsamości seksualnej. Zmiany hormonalne, presja ze strony grupy rówieśniczej, stres szkolny i inne czynniki sprawiają, że w okresie dorastania częstotliwość występowania zaburzeń depresyjnych znacznie wzrasta i osiąga poziom porównywalny z zachorowalnością wśród osób dorosłych.

Obraz kliniczny depresji młodzieńczej

obniżenie nastroju, zmienność nastroju, drażliwość,
podwyższony poziom lęku, szczególnie lęku przed przyszłością,
zaburzenia w sferze poznawczej – trudności w uczeniu się, w koncentracji uwagi, niepowodzenia szkolne – często to one są pierwszymi symptomami depresji młodzieńczej,
poczucie małej wartości, przekonanie o nieskuteczności własnych działań,
uczucie nudny i niemożność znalezienia przyjemności (anhedonia),
zaburzenia aktywności – w depresji młodzieńczej zmniejszenie aktywności często maskowane jest dysforią i zaburzeniami zachowania,
zaburzenia rytmu okołodobowego – trudności we wstawaniu i późne zasypianie, lepsze funkcjonowanie w godzinach wieczornych, wzmożona senność w ciągu dnia,
zaniedbania w zakresie wyglądu zewnętrznego i higieny osobistej,
myśli, tendencje i próby samobójcze,
dolegliwości somatyczne – dotyczą poczucia choroby somatycznej i nadmiernej koncentracji na funkcjonowaniu ciała, występują częściej u dziewcząt niż u chłopców.

Zaburzenia zachowania są najbardziej rzucającymi się w oczy objawami depresji młodzieńczej. Są one największym wyzwaniem dla rodziców, nauczycieli i innych opiekunów. Mogą obejmować zachowania związane z niepodejmowaniem określonych oczekiwanych czynności, takich jak chodzenie do szkoły czy wypełnianie obowiązków domowych i społecznych, a także zachowania związane z przekraczaniem norm i zasad społecznych. Do takich zachowań należą eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi czy chaotyczna i często przypadkowa aktywność seksualna. Nastolatkowie cierpiący na depresję znają normy społeczne, jednak nie znajdują podstaw do ich przestrzegania, a wewnętrzny dyskomfort i brak nadziei na samorealizację w przyszłości ułatwiają podejmowanie zachowań ryzykownych. Takie zachowania wraz z zachowaniami samobójczymi określane są autodestrukcyjnymi zaburzeniami zachowania.

Okres dojrzewania to czas zwiększonej koncentracji na wyglądzie, ciele. Wielu nastolatków uważa się za nieatrakcyjnych, niedopasowanych do kulturowo przyjętych standardów, promowanych przez świat mody czy gwiazdy filmowe. Szczególnie dziewczęta wrażliwe są na te procesy, mają trudności z pogodzeniem naturalnego dla procesu dojrzewania przyrostu tkanki tłuszczowej z dążeniem do utrzymania szczupłej sylwetki. Zaburzenia odżywiania (takie jak anoreksja i bulimia) często towarzyszą depresji w populacji nastoletnich dziewcząt.

Typy depresji u młodzieży:

Depresja „czysta” – obniżenie nastroju, obniżenie napędu, nieokreślony lęk i lęk przed przyszłością.
Depresja z rezygnacją – poczucie bezsensu życia, myśli, tendencje i próby samobójcze, trudności w nauce.
Depresja z niepokojem – zmienność nastroju, autodestrukcyjne zaburzenia zachowania, niepokój, dysforia.
Depresja hipochondryczna – somatyczne objawy lęku i hipochondryczna koncentracja na ciele, niepokój o własne zdrowie.

W przypadku depresji młodzieńczej ryzyko podjęcia próby samobójczej jest bardzo wysokie (szczególnie w grupie wiekowej 15–19 lat).

Rodzicu, jeśli u swojego nastoletniego dziecka zauważysz:

zwiększoną drażliwość, częste wybuchy złości,
wycofanie z kontaktów społecznych,
nadmierną wrażliwość na odrzucenie ze strony rówieśników,
utratę zainteresowania czynnościami, które wcześniej sprawiały mu przyjemność,
utratę apetytu lub przeciwnie – bardzo nasilony apetyt,
wyraźny spadek lub przyrost masy ciała,
wypowiedzi na temat bezsensu życia, śmierci, braku nadziei i braku planów na przyszłość,
problemy ze snem – skargi na brak snu lub nadmierną senność,
trudności w realizacji obowiązków szkolnych,

porozmawiaj o swoich spostrzeżeniach ze swoim dzieckiem i skonsultuj się z lekarzem lub psychologiem.