Zasady powierzania funkcji dyrektora szkoły – wyjaśnienia MEN

Prawo oświatowe wskazuje, że zasadą, która powinna być stosowana jako pierwsza, jest powoływanie dyrektora szkoły lub placówki w drodze konkursu. Następnie, jeżeli do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo nie zostanie on rozstrzygnięty, organ prowadzący powierza to stanowisko:

• ustalonemu, w porozumieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny, kandydatowi,

• po zasięgnięciu opinii rady szkoły lub placówki i rady pedagogicznej.

Jest jeszcze jedna możliwość przewidziana przepisami Prawa oświatowego, stosowana w wyjątkowych sytuacjach. wiązanych z koniecznością zapewnienia niezakłóconego funkcjonowania szkoły lub placówki do czasu obsadzenia stanowiska jej dyrektora w drodze konkursu lub powierzenia. Zgodnie z art. 63 ust. 13 ustawy, do czasu powierzenia stanowiska dyrektora, organ prowadzący może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora szkoły wicedyrektorowi, a w szkołach, w których nie ma wicedyrektora, nauczycielowi tej szkoły, jednak nie dłużej niż na okres 10 miesięcy.

W interpelacji poselskiej wskazano, że praktyka pokazuje problemy samorządów ze znalezieniem osoby chętniej do powierzenia jej stanowiska dyrektora szkoły. Samorządy nie posiadają mechanizmów do „zmuszenia“ kogokolwiek do podjęcia się pełnienia funkcji dyrektora. Zamknięty katalog trybów obsadzania stanowiska dyrektora (konkursowy i pozakonkursowy) powoduje, że organ prowadzący nie posiada żadnych kompetencji do ich modyfikowania. Odstępstwem od tej reguły są tzw. specustawy wprowadzane w wyjątkowych sytuacjach takich jak epidemia COVID, konflikt zbrojny w Ukrainie.

W interpelacji zwrócono uwagę również na inny problem, jaki stanowi maksymalny okres powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora, czyli 10 miesięcy. Najczęściej okres powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora kończy się z 30 czerwca. W przypadku powierzenia stanowiska dyrektora od 1 lipca (po wygranym konkursie) osoba, która konkurs wygrała, nie zajmuje w takiej sytuacji stanowiska dyrektora przez okres pełnych 5 lat. Ponadto istnieją związane z tym zagadnieniem problemy natury praktycznej, np. przenoszenie nauczyciela z innej szkoły w trakcie roku szkolnego (w sytuacji, gdy konkurs wygrała osoba spoza szkoły objętej konkursem) oraz ustalenie prawa do urlopu wypoczynkowego – czytamy w interpelacji.

W interpelacji poselskiej poproszono Minister Edukacji o odpowiedź na dwa pytania:

1. W jaki sposób samorząd może zapewnić prawidłowe funkcjonowanie szkoły lub placówki w sytuacji, gdy po nierozstrzygniętym konkursie brakuje osoby, która wyraziłaby wolę zajmowania tego stanowiska (zarówno nauczyciel, jak też osoba niebędąca nauczycielem), a jednocześnie nie było możliwości powierzenia komukolwiek pełnienia obowiązków dyrektora (brak zgody kogokolwiek)?

2. Czy istnieje możliwość zmiany maksymalnego okresu powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora (10 miesięcy) przez wydłużenie tego okresu przynajmniej do okresu pokrywającego się z rokiem szkolnym (12 miesięcy)?

W odpowiedzi MEN potwierdzono tryby powierzania stanowiska dyrektora, przedstawione w interpelacji. Podsumowano, że organ prowadzący szkołę odstępuje od powierzenia stanowiska dyrektora szkoły w drodze konkursu wyłącznie w dwóch sytuacjach:

• do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat (kiedy nie złożono w przewidzianym terminie żadnej oferty) lub

• w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata (kiedy w konkursie nie wyłoniono żadnego kandydata).

MEN podkreśla i przypomina, że przed powierzeniem stanowiska dyrektora szkoły bez konkursu, organ prowadzący szkołę zobowiązany jest:

• zasięgnąć opinii rady szkoły (o ile została ona powołana) i rady pedagogicznej oraz

• spełnić wymóg osiągnięcia porozumienia z organem sprawującym nadzór pedagogiczny w kwestii kandydata, któremu zostanie powierzone stanowisko dyrektora szkoły.

Co w sytuacji, gdy konkurs nie został rozstrzygnięty i żaden z nauczycieli zatrudnionych w szkole, w której odbył się konkurs, nie wyraża zgody na powierzenie stanowiska dyrektora w trybie art. 63 ust. 12 Prawa oświatowego? Przepisy prawa nie zakazują, by w takiej sytuacji, kandydatem na dyrektora został nauczyciel zatrudniony w szkole. To ustalenie musi nastąpić w porozumieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny.

Kandydat na stanowisko dyrektora szkoły w stosunku do którego ma być zastosowane omawiane wyżej rozwiązanie, powinien:

• spełniać łącznie wszystkie wymagania określone przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce oraz

• gwarantować należyte wykonanie powierzanych mu zadań, a swoją wiedzą, doświadczeniem i postawą umożliwić jak najlepsze funkcjonowanie i organizację pracy szkoły.

MEN przypomina, że art. 63 ust. 13 Prawa oświatowego przewiduje szczególne rozwiązanie w przypadku nierozstrzygnięcia konkursu i braku kandydata, któremu można powierzyć stanowisko dyrektora. Zgodnie z nim do czasu powierzenia stanowiska dyrektora, zgodnie z obowiązującym trybem, organ prowadzący może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora szkoły wicedyrektorowi, a w szkołach, w których nie ma wicedyrektora – nauczycielowi tej szkoły. Takie rozwiązanie nie może być stosowane dłużej niż przez 10 miesięcy.

Odpowiadając na drugie pytanie z interpelacji, MEN wskazało, że wydłużenie okresu powierzenia pełnienia obowiązków dyrektora szkoły, wicedyrektorowi lub nauczycielowi w trybie art. 63 ust. 13 Prawa oświatowego, wymaga zmian ustawowych. Minister zapowiedziała, że Ministerstwo Edukacji Narodowej rozważy wydłużenie tego okresu z 10 miesięcy do 12 miesięcy.