Wsparcie dla dzieci CODA – czy otrzymają szczególne wsparcie w szkołach

Dlaczego funkcjonowanie dzieci CODA w szkole wymaga szczególnego zainteresowania i wyjaśnień? Dzieci słyszące, które wychowują się w rodzinach z rodzicami niesłyszącymi często od najmłodszych lat uczestnicząc w życiu rodzinnym, jako tłumacze i pośrednicy między światem niesłyszących a słyszących. Grozi im przeciążenie psychiczne oraz trudności z adaptacją społeczną. Potrzebują zatem wsparcia zarówno na poziomie systemowym, jak i edukacyjnym. MEN otrzymało następujące pytania w tej sprawie:

1. Czy Ministerstwo Edukacji Narodowej planuje wprowadzenie do podstawy programowej treści dotyczących kultury głuchych oraz specyfiki funkcjonowania dzieci CODA, co mogłoby zwiększyć świadomość wśród nauczycieli i rówieśników?

2. Czy istnieją programy wsparcia psychologicznego dedykowane dzieciom CODA, które pozwoliłyby na złagodzenie skutków związanych z ich nietypową rolą w rodzinie? Jeśli tak, jakie są ich główne założenia, a jeśli nie czy planowane jest ich stworzenie?

Przypomnijmy podstawowe terminy:

• dzieci KODA (z ang. Kids/Kid of Deaf Adults) słyszące dzieci (do 17 r.ż.) niesłyszących rodziców;

• dzieci CODA (z ang. Children/Child of Deaf Adults) słyszące dorosłe dzieci (od 18 r.ż.) mające niesłyszących rodziców.

W odpowiedzi na pierwsze pytanie czytamy, że: w zakresie podstaw programowych kształcenia ogólnego, zarówno nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej, jak i nauczyciele różnych przedmiotów (np. język polski, biologia, przyroda etc.) na zajęciach z uczniami w szkole podstawowej i ponadpodstawowej, mogą poruszać tematykę, o której mowa w interpelacji. Również zajęcia z wychowawcą – uwzględniając potrzeby uczniów – mogą być poświęcone ważnym problemom społecznym, w tym np. sprawom dotyczącym kultury Głuchych oraz specyfiki funkcjonowania dzieci KODA.

MEN przypomina przy tym, że: treści nauczania zawarte w podstawie programowej, co do zasady, formułowane są z zachowaniem kryterium ogólności. Rozwinięcia tych treści dokonuje nauczyciel w programie nauczania. W programach tych mogą się znaleźć treści nauczania wykraczające poza zakres treści podstawy programowej – zawsze jednak muszą być one dostosowane do możliwości i potrzeb uczniów, którzy będą je realizowali. Natomiast, prawem każdego nauczyciela jest dokonanie swobodnego wyboru metod nauczania i pomocy dydaktycznych odpowiadających jego koncepcji dydaktycznej.

Jeśli chodzi o programy i projekty wdrażane przez MEN są one adresowane do wszystkich dzieci i uczniów. Wsparcie psychologiczne dla dzieci CODA, może być realizowane w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach systemu oświaty, zgodnie z potrzebami poszczególnych uczniów.

MEN przypomina, że podejmowane przez niego działania mają charakter systemowy i obejmują tworzenie ram legislacyjno-organizacyjnych. Działania te maja zapewni

warunki do udzielania wsparcia wszystkim uczniom potrzebującym, ich rodzicom oraz nauczycielom.

Dzieci/uczniowie CODA mogą – na takich samych zasadach jak ich rówieśnicy - korzystać z pomocy specjalistów np. psychologa, pedagoga, logopedy, terapeuty pedagogicznego itp. w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym podejmuje decyzje dotyczące m.in.:

• zapewnienia uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, adekwatnie do rozpoznanych potrzeb w tym zakresie;

• zatrudnienia nauczycieli specjalistów wykonujących zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w szczególności psychologów, pedagogów, logopedów i doradców zawodowych;

• form udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej;

• okresu udzielania pomocy oraz wymiaru godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane z danym dzieckiem/uczniem.

W odpowiedzi na interpelację MEN wspomina o podejmowanych działaniach ukierunkowanych na wzmocnienie przedszkoli i szkół w realizacji zadań związanych z udzielaniem pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W 2025 r. kontynuowane jest wdrażanie standaryzacji zatrudniania w przedszkolach i szkołach nauczycieli specjalistów. Standardy określają minimalny wymiar zatrudniania nauczycieli specjalistów w ogólnodostępnych i integracyjnych przedszkolach, szkołach oraz zespołach tych przedszkoli i szkół.

MEN przypomina, że niezbędne jest właściwe przygotowanie nauczycieli do pracy z dziećmi o różnych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych, które powinno odbywać się już w trakcie kształcenia nauczycieli. Aktualnie nauczyciele:

• są zobowiązani do ciągłego doskonalenia zawodowego, aby dostosować swoje umiejętności do aktualnych potrzeb szkoły;

• mogą liczyć na pomoc doradców metodycznych oraz specjalistów z publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych.

Ponadto MEN upowszechnia wiedzę na temat potrzeb dzieci KODA poprzez zamieszczenie na stronie internetowej urzędu informacji na ten temat.