RPO: Potrzebne są jasne przepisy w sprawie dostępu do ocen pełnoletnich uczniów

Zgodnie z ustawą o systemie oświaty:

• oceny są jawne i dla ucznia i dla jego rodziców,

• rodzice ucznia mają prawo wglądu do jego sprawdzonych i ocenionych prac oraz dokumentacji dotyczącej egzaminów.

Natomiast w szkołach dla dorosłych, branżowych szkołach II stopnia i szkołach policealnych, oceny są jawne dla słuchacza. I dopiero w przypadku niepełnoletniego słuchacza, oceny są jawne również dla jego rodziców. Tutaj przepisy są już bardziej precyzyjne.

RPO chce, by przepisy te były jasne dla wszystkich pełnoletnich uczniów. Powinny uwzględniać odmienną sytuację prawną uczniów pełnoletnich, ale także ewentualne skomplikowane relacje w rodzinie.

Na temat wglądu rodziców pełnoletnich uczniów do ich ocen MEN wypowiadało się już kilkakrotnie. MEN tłumaczyło, że możliwość wglądu rodziców uczniów do informacji o postępach w nauce dzieci – uczniów pełnoletnich ma uzasadnienie, ponieważ osoby te nie są jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać i uczą się w szkołach dla młodzieży. Szkoła, do której uczęszcza młodzież, nie jest zobowiązania do pozyskania zgody od pełnoletniego ucznia, aby przekazać jego rodzicom informację o ocenach. Jednocześnie podkreślono, że Minister Edukacji Narodowej stworzył regulacje prawne zapewniające uczniom pełnoletnim możliwość decydowania o swoim statusie podczas pobierania nauki w szkole dla młodzieży.

Zgodnie z aktualnymi przepisami dorosły uczeń ma możliwość złożenia oświadczenia o tym, iż nie wyraża on zgody na przekazywanie rodzicom informacji o jego sytuacji związanej z edukacją. Brak zgody może mieć związek z konfliktem z rodzicami, ograniczeniem ich praw rodzicielskich, zerwanymi relacjami lub decyzją ucznia o samodzielnym życiu.

Również GIODO zwracał uwagę na konieczność analizy problemu ochrony danych osobowych pełnoletnich, także w sytuacji, gdy prawa rodzicielskie zostały sądownie ograniczone. GIODO zauważył również znaczną rozbieżność między zakresem prawa do prywatności uczniów pełnoletnich uczęszczających do szkół policealnych albo szkół dla dorosłych, a pozostałych uczniów pełnoletnich.

Zdaniem RPO rośnie wiedza na temat praw i wolności oraz że zarówno uczniowie, jak i dyrektorzy szkół dostrzegają granicę czasową istnienia władzy rodzicielskiej. W ocenie Rzecznika przepisy powinny być jasne i powinny uwzględniać zarówno odmienną sytuację prawną uczniów pełnoletnich, jak i skomplikowane relacje, które mogą mieć miejsce w rodzinie.

W praktyce pojawiają się wątpliwości dyrektorów szkół co do uznawania oświadczeń dorosłych uczniów, że nie wyrażają zgody na przekazywanie rodzicom informacji o ich sytuacji związanej z edukacją.