Projekt zmian dostosowujący szkoły do niżu demograficznego. Co planuje MEN?

Projekt przewiduje możliwość większego różnicowania struktury szkół podstawowych. Jeżeli zmiany wejdą w życie, samorządy będą mogły tworzyć szkoły obejmujące jedynie klasy I–III, I–IV lub IV–VIII, a także szkoły filialne zorganizowane tylko dla młodszych klas. Takie rozwiązanie ma pomóc w utrzymaniu szkół blisko domu ucznia, przy jednoczesnym zapewnieniu dobrej jakości edukacji w wyższych klasach, np. poprzez zatrudnienie specjalistycznych nauczycieli w szkołach macierzystych.

W projekcie zaproponowano również zmiany dotyczące tworzenia zespołów szkół. Jeżeli ustawa zostanie uchwalona, możliwe będzie łączenie w jeden zespół kilku szkół podstawowych. Takie rozwiązanie ma ułatwić organizację pracy, dzielenie kadry i infrastruktury. Nowe przepisy dopuszczają też włączenie nowo powstałej szkoły do zespołu już od momentu jej utworzenia – bez obowiązku odrębnego konkursu na dyrektora samodzielnej placówki.

Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie nowego typu szkoły – publicznej szkoły podstawowej dwujęzycznej dla której nie ustala się obwodu, prowadzone przez powiaty. Nauka w tej szkole odbywać się będzie wyłącznie w klasach VII i VIII. Placówki te będą mogły być tworzone w zespołach wraz z liceum ogólnokształcącym lub technikum, które również prowadzi kształcenie dwujęzyczne. Celem tego rozwiązania – jeśli zostanie przyjęte – jest zapewnienie ciągłości nauczania w języku obcym nowożytnym.

W nowelizacji zaproponowano uproszczenie procedury przekształcania szkoły w filię – obecnie czasochłonnej i wymagającej wielu formalności. Według projektu, samorząd będzie mógł przekształcić szkołę podstawową w szkołę filialną w jednej uchwale i po uzyskaniu jednej opinii kuratora. W szczególnych przypadkach możliwe będzie też przekazanie szkoły prowadzonej przez osobę fizyczną innej osobie, np. w razie przejścia na emeryturę.

Projekt przewiduje nowe zasady ustalania obwodów dla szkół podstawowych. Obwody mają być określane tak, by dzieci mogły chodzić do szkół jak najbliżej miejsca zamieszkania. Wprowadzony ma być też wymóg pozytywnej opinii kuratora oświaty przy uchwalaniu granic obwodów szkolnych – kurator będzie oceniał ich zgodność z warunkami demograficznymi i lokalizacyjnymi.

Zgodnie z projektem, w budynkach szkół i przedszkoli będą mogły być realizowane inne zadania gminne związane z:

• opieką nad dziećmi w wieku do lat 3,
• polityką senioralną,
• uczeniem się przez całe życie,
• ochroną zdrowia,
• kulturą,
• wdrażaniem programów pobudzania aktywności obywatelskiej.

Tego rodzaju działania – jak zaznaczono w uzasadnieniu – nie będą mogły negatywnie wpływać na warunki nauki dzieci.

Jeśli nowelizacja wejdzie w życie, procedura likwidacji szkoły prowadzonej przez samorząd będzie bardziej transparentna i uspołeczniona. Konieczne będzie m.in. zawiadomienie rodziców i kuratora, przedstawienie analizy uzasadniającej likwidację oraz organizacja zebrania konsultacyjnego z rodzicami i uczniami. Kurator wyda opinię m.in. po przeprowadzeniu oględzin w szkole oraz sprawdzeniu warunków kontynuacji nauki w innych placówkach.

Projekt zawiera też zmiany dotyczące opieki świetlicowej i organizacji żywienia. Przewiduje się m.in. rozszerzenie opieki świetlicowej również na dzieci uczęszczające do oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych (do 70 uczniów) oraz uproszczenie zasad składania wniosków o przyjęcie dziecka do świetlicy.

Projekt nowelizacji znajduje się na etapie konsultacji i nie jest jeszcze obowiązującym prawem. Proponowane zmiany mają na celu wsparcie samorządów w reagowaniu na wyzwania demograficzne oraz zwiększenie elastyczności w organizacji edukacji.