Kształcenie specjalne również dla uczniów z ADHD? MEN odpowiada

Do Ministerstwa Edukacji Narodowej trafiła interpelacja w sprawie braku orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego dla uczniów z diagnozą ADHD. Zgodnie z aktualnymi przepisami uczniowie Ci nie są traktowani przez system edukacji jako osoby neuroatypowe, a ADHD nie ma na liście schorzeń, które są przesłanką do objęcia ucznia kształceniem specjalnym. W konsekwencji poradnie diagnozując ADHD orzekają o braku potrzeby kształcenia specjalnego, a uczniom nie przydziela się nauczyciela wspomagającego.

Tymczasem praca z uczniem z ADHD generuje podobne wyzwania co praca z dziećmi z całościowymi zaburzeniami rozwoju ze spektrum autyzmu, których obejmuje kształcenie specjalne. Zdaniem ekspertów i rodziców uczniów wsparcie nauczyciela wspomagającego byłoby bardzo korzystne dla uczniów z ADHD.

Do MEN skierowano zatem pytania:

1. Kiedy Ministerstwo Edukacji Narodowej podejmie działania zmierzające do ujednolicenia orzecznictwa PPP w sprawach dotyczących kształcenia specjalnego dzieci z ADHD? Czy MEN rozważy wydanie wytycznych w tej sprawie?

2. Czy Pani Ministra znowelizuje rozporządzenie w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym tak, by w art. 1 pkt 1) wyszczególnić ADHD jako przesłankę do objęcia dziecka kształceniem specjalnym?

MEN przypomina, że zgodnie z przepisami ustawy z 14 grudnia 2016 r – Prawo oświatowe, kształcenie specjalne organizuje się dla trzech grup uczniów:

1. niepełnosprawnych,

2. niedostosowanych społecznie,

3. zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

W odpowiedzi MEN czytamy również, m.in. że:

• nie wszystkie dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi wymagają stosowania w procesie kształcenia, specjalnej organizacji nauki i metod pracy;

• dyrektor szkoły zapewnia pomoc psychologiczno-pedagogiczną wszystkim uczniom, u których rozpoznano taką potrzebę. Katalog przesłanek do objęcia ucznia pomocą, nie jest zamknięty. W przypadku występowania u ucznia z ADHD innych uwarunkowań niż wymienione w przepisach, należy udzielić mu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Resort edukacji nie planuje poszerzania obecnie obowiązujących w przepisach oświatowych, kategorii niepełnosprawności, czy wskazywania w przepisach prawa oświatowego rozpoznań medycznych według ICD. W piśmie MEN czytamy, że: „Osoby z tym samym rodzajem niepełnosprawności lub rozpoznaniem medycznym mogą różnie funkcjonować, a tym samym mieć różne potrzeby i wymagać innego wsparcia. Dlatego projektowany model oceny (ocena funkcjonalna) potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, ustalania adekwatnych form wsparcia oraz finansowania tego wsparcia, oparty jest na modelu biopsychospołecznym, w którym funkcjonowanie dziecka/ucznia rozumiane jest jako wynik interakcji pomiędzy jego indywidualnymi cechami (stan zdrowia, możliwości psychofizyczne) a środowiskiem, w jakim dziecko uczy się i wychowuje. Tym samym w ocenie przyczyn trudności w rozwoju i uczeniu się dziecka oraz planowaniu działań, które te problemy rozwiążą, uwzględnia się to jak jego stan zdrowia, możliwości psychofizyczne, ale także zasoby i bariery w środowisku, wpływają na proces uczenia się dziecka i jego funkcjonowanie społeczne w przedszkolu, szkole i placówce.”.

Informacje o medycznym rozpoznaniu dziecka według ICD lub jego niepełnosprawności są ważnym, ale nie jedynym elementem oceny funkcjonalnej. Kluczowe jest również zrozumienie, jak uczeń funkcjonuje w środowisku szkolnym i jak to środowisko wpływa na niego, na przykład poprzez bariery w nauce czy problemy komunikacyjne w grupie. Wykorzystanie Międzynarodowej Klasyfikacji Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF), zalecane przez Światową Organizację Zdrowia obok ICD, pozwala na głębsze zrozumienie sytuacji ucznia i lepsze dostosowanie wsparcia. Takie podejście umożliwia praktyczne działania na poziomie szkoły, które adresują potrzeby uczniów doświadczających trudności.

Ministerstwo Edukacji Narodowej prowadzi prace nad systemowymi rozwiązaniami mającymi na celu zwiększenie jakości wsparcia dla uczniów, w tym tych z ADHD. Prace prowadzone są we współpracy różnych sektorów.