Karta Nauczyciela w 2018 r. – gdzie szukać praktycznych rozwiązań

Ustawodawca różnicuje przesłanki skorzystania z pierwszego w życiu urlopu dla poratowania zdrowia w stosunku do kolejnego urlopu. Aby skorzystać z urlopu pierwszy raz w karierze zawodowej, nauczyciel powinien łącznie spełnić następujące warunki:

1. w dniu rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia pozostawać w nauczycielskim stosunku pracy nawiązanym na czas nieokreślony w pełnym wymiarze zajęć (art. 73 ust. 1 KN),

2. legitymować się co najmniej 7-letnim nieprzerwanym okresem pracy w zawodzie nauczyciela w wymiarze nie niższym niż połowa obowiązkowego wymiaru zajęć, przy czym okres ten powinien bezpośrednio poprzedzać rozpoczęcie urlopu (art. 73 ust. 1 i 4 KN),

3. nie posiadać uprawnień emerytalnych (art. 73 ust. 2 KN),

4. uzyskać orzeczenie lekarza medycyny pracy o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia albo przedłożyć dyrektorowi szkoły skierowanie na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową wystawione przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego (art. 73 ust. 1, 10, 10j KN).

Największe kontrowersje wśród przesłanek skorzystania z urlopu zdrowotnego wzbudzał dotychczas warunek przepracowania co najmniej 7 lat w szkole w pełnym wymiarze zajęć bezpośrednio przed rozpoczęciem urlopu. W nowym art. 73 ust. 1 KN obowiązującym od 1 stycznia 2018 r. istniejące wątpliwości zostały rozwiane. Wskazano bowiem, że warunkiem uzyskania urlopu dla poratowania zdrowia jest przepracowanie nieprzerwanie co najmniej 7 lat w szkole bezpośrednio przed rozpoczęciem urlopu dla poratowania zdrowia, tym razem jednak w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć.

Urlop zdrowotny dotychczas udzielany był w celu leczenia zaleconego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Bez względu na rodzaj schorzenia każde orzeczenie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej o potrzebie udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia uprawniało do skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia. To sprawiało, że przejście na urlop dla poratowania zdrowia było relatywnie łatwe.

Jednak od 1 stycznia 2018 r. prawo do urlopu dla poratowania zdrowia jest istotnie ograniczone. Urlop zdrowotny będzie bowiem udzielany wyłącznie:

• w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej

• w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy odgrywają istotną rolę,

• na leczenie uzdrowiskowe,

• na rehabilitację uzdrowiskową.

Od 1 stycznia 2018 r. urlop wypoczynkowy dyrektorów i innych nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze ma być udzielany w wymiarze 35 dni roboczych a więc krótszym niż łączny okres ferii letnich i zimowych. Urlop będzie mógł być udzielony nie tylko w okresie ferii – terminy udzielania urlopów zostaną ustalone w planie urlopów. Oznacza to, że osoby zajmujące stanowisko kierownicze będą mogły korzystać z urlopu w trakcie całego roku kalendarzowego. Prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze i okresie wskazanym powyżej przysługuje nie tylko dyrektorowi, ale także:

• wicedyrektorowi,

• nauczycielowi pełniącemu inne stanowisko kierownicze w szkole,

• nauczycielowi, który przez okres co najmniej 10 miesięcy pełni obowiązki kierownicze w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono stanowisko kierownicze.

Terminy urlopu wypoczynkowego osób zajmujących stanowiska kierownicze w szkołach feryjnych będzie powinien określać plan urlopów, dotychczas obowiązujący w tych szkołach w stosunku do pracowników niepedagogicznych.

Nie w każdym przypadku urlop dyrektora będzie udzielany zgodnie z planem urlopów. Szkoła nie ustala bowiem planu urlopów, jeżeli organizacja związkowa wyraziła na to zgodę albo jeżeli w szkole nie działa żadna organizacja związkowa. W takich przypadkach termin urlopu ustala się po porozumieniu z pracownikiem (art. 163 § 1¹ kp). Dyrektor szkoły, w której nie obowiązuje plan urlopów, będzie więc musiał wówczas dojść do porozumienia z organem prowadzącym w sprawie terminu urlopu.

Powiązanie urlopu wypoczynkowego na stanowiskach kierowniczych z planem urlopów przyniesie za sobą jeszcze jeden skutek. Otóż osoba zajmująca stanowisko kierownicze będzie odtąd mogła skorzystać z urlopu na żądanie w wymiarze maksymalnie 4 dni w roku kalendarzowym. Do udzielenia takiego urlopu wystarczające będzie zgłoszenie żądania do pracodawcy najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu (art. 167² kp). Dyrektor będzie zgłaszał to żądanie do organu prowadzącego.

Dotychczas bardzo duże wątpliwości wzbudzało rozliczenie urlopu wypoczynkowego dla nauczycieli, którzy u tego samego pracodawcy realizowali obowiązki nauczyciela szkoły feryjnej i jednocześnie takiej, w której ferie szkolne nie są organizowane. Dotyczyło to nauczycieli:

• zespołów szkolno-przedszkolnych, realizujących obowiązki służbowe zarówno w szkole jak i przedszkolu,

• szkół podstawowych, przy których zorganizowane były oddziały przedszkolne, pracujących zarówno w szkole podstawowej jak i w oddziale przedszkolnym

• placówek nieferyjnych, w których mieściły się szkoły organizujące ferie (w szczególności młodzieżowych ośrodków wychowawczych).

Brak było regulacji pozwalających na rozliczenie urlopu w ramach jednego stosunku pracy. Takie regulacje nie mogły również zostać wprowadzone do regulaminu pracy. Jedynym rozwiązaniem, które wówczas mogło być stosowane, było zawieranie z takimi nauczycielami dwóch odrębnych stosunków pracy. Niestety niejednokrotnie dochodziło wówczas do sytuacji, gdy nauczyciel w ramach poszczególnych stosunków pracy realizował urlop wypoczynkowy w odrębnych terminach, przez co urlop nie mógł być wykorzystywany w pełni.

Odpowiedzią na te problemy jest wprowadzenie urlopu o charakterze mieszanym. Otóż nauczycielowi, który w ramach jednego stosunku pracy realizuje obowiązki nauczyciela szkoły feryjnej i nieferyjnej, będzie przysługiwało prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły, w której nauczyciel realizuje większą liczbę godzin zajęć. Zaś w przypadku realizowania w tych szkołach równej liczby godzin zajęć nauczycielowi przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego określonego dla nauczyciela szkoły feryjnej.