Gotowość do pracy nauczyciela – jak ją rozumieć na gruncie nowych przepisów o godzinach ponadwymiarowych?
Jednym z kluczowych pojęć, od których zależy prawo nauczyciela do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe, jest gotowość do pracy, o której mowa w art. 35 ust. 3e Karty Nauczyciela (w brzmieniu nadanym ustawą z 21 listopada 2025 r.). Ministerstwo Edukacji, odwołując się do utrwalonej doktryny i orzecznictwa, precyzuje, jak należy rozumieć to pojęcie.
Z artykułu dowiesz się m.in.:
- Co oznacza „gotowość do pracy” nauczyciela w rozumieniu art. 35 ust. 3e Karty Nauczyciela?
- Co oznacza „pozostawanie w dyspozycji pracodawcy”?
- Czy nauczyciel musi przebywać w szkole, aby pozostawać w gotowości do pracy?
Cztery elementy gotowości do pracy nauczyciela
Gotowość do wykonywania pracy nie jest pojęciem intuicyjnym ani uznaniowym. Składają się na nią cztery przesłanki, które muszą być spełnione łącznie:
- Zamiar wykonywania pracy – nauczyciel chce i zamierza realizować swoje obowiązki.
- Faktyczna zdolność do świadczenia pracy – brak przeszkód zdrowotnych lub innych uniemożliwiających pracę.
- Uzewnętrznienie gotowości do pracy – gotowość jest w jakiś sposób zamanifestowana (np. obecność w miejscu pracy, dyspozycyjność zgodnie z ustalonymi zasadami).
- Pozostawanie w dyspozycji pracodawcy – możliwość niezwłocznego podjęcia pracy na wezwanie dyrektora.
Brak spełnienia choćby jednej z powyższych przesłanek oznacza, że gotowość do pracy nie występuje w rozumieniu przepisów.
Szczególne znaczenie ma ostatni element. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 23 września 2004 r. (I PK 541/03), pozostawanie w dyspozycji pracodawcy to stan, w którym pracownik:
- oczekuje na możliwość podjęcia pracy,
- może niezwłocznie rozpocząć jej wykonywanie na wezwanie pracodawcy,
- przebywa na terenie zakładu pracy lub w innym miejscu wskazanym przez pracodawcę.
Nie pozostaje natomiast w dyspozycji pracodawcy osoba, która nie znajduje się w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy albo wprawdzie w nim przebywa, ale jest w stanie uniemożliwiającym wykonywanie pracy.
Wynagrodzenie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe a pozostawanie w gotowości do pracy
W kontekście art. 35 ust. 3e Karty Nauczyciela oznacza to, że sama okoliczność niezrealizowania zajęć nie przesądza o prawie do wynagrodzenia. Niezbędne będzie ustalenie czy nauczyciel w tym czasie realnie spełniał wszystkie przesłanki gotowości do pracy.
Dopiero łączne spełnienie tych warunków pozwala uznać, że nauczyciel pozostawał w gotowości do pracy, a tym samym – że zachowuje prawo do wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe.
- Czy wykonywanie innych zadań statutowych jest warunkiem wypłaty wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe?
- Niezrealizowane zajęcia rewalidacyjne i specjalistyczne a wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe
Strona internetowa MEN: Zmiany w zakresie wynagradzania nauczycieli za godziny ponadwymiarowe
- Wyrok Sądu Najwyższego z 23 września 2004 r. (sygn. akt I PK 541/03).
