W wielu polskich szkołach przerwa obiadowa trwa tylko 15–20 minut. To za mało, by spokojnie zjeść posiłek. Uczniowie jedzą w pośpiechu lub w ogóle rezygnują z obiadu. Skutki? Problemy zdrowotne, gorsza koncentracja i marnowanie jedzenia. Jak temu zaradzić? MEN odpowiada na interpelację w tej sprawie.
W skierowanej do MEN interpelacji podniesiono problem zbyt krótkich przerw obiadowych w szkołach. W większości trwają one tylko 15 lub 20 minut, w niektórych w ogóle nie ma takich dłuższych przerw. Jedzenie w pośpiechu lub niekończenie posiłków to konsekwencje tego stanu rzeczy. Wpływa to negatywnie na zdrowie fizyczne i psychiczne uczniów, w tym na koncentrację uczniów podczas lekcji. Dochodzi do tego również kwestia marnowania żywności.
Potwierdza to raport „Raportu Stanu Stołówek w Publicznych Szkołach Podstawowych” z 2018 r. Wynika z niego że aż około 35% uczniów nie zjada posiłku do końca z powodu braku czasu.
Do MEN wpłynęły następujące pytania w tej sprawie:
1. Czy Ministerstwo Edukacji Narodowej jest świadome wyników badań i raportów dotyczących problemu zbyt krótkich przerw obiadowych w szkołach, takich jak wspomniany „Raport Stanu Stołówek w Publicznych Szkołach Podstawowych” opracowany przez Bank Żywności w 2018 roku?
2. Czy ministerstwo planuje wprowadzenie aktów prawnych lub wytycznych, które zapewniłyby dłuższą przerwę obiadową we wszystkich szkołach podstawowych i ponadpodstawowych w Polsce, a tym samym umożliwiły uczniom spożywanie pełnowartościowych posiłków w odpowiednich warunkach?
3. Jakie konkretne działania podejmuje lub planuje podjąć Ministerstwo Edukacji Narodowej w celu zniwelowania negatywnych skutków wynikających z krótkich przerw obiadowych, w tym niedojadania przez dzieci oraz marnowania żywności w szkołach?
4. Czy Ministerstwo Edukacji Narodowej prowadzi lub planuje prowadzenie monitoringu skuteczności obecnych przerw obiadowych w polskich szkołach i ich wpływu na zdrowie i samopoczucie uczniów?
W odpowiedzi MEN zaczyna od tego, że dyrektor szkoły jest zobowiązany do ustalenia tygodniowego rozkładu zajęć edukacyjnych, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny pracy. MEN przypomina, że w z związku z niepokojącymi danymi wspomnianego raportu w 2018 roku wprowadzono zmiany w rozporządzeniu MEN z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach:
w § 10 dodała ust. 3 w brzmieniu: „Jadalnie lub inne pomieszczenia, o których mowa w ust. 2, umożliwiają bezpieczne i higieniczne spożycie posiłków“;
w § 14 dodała ust. 3 w brzmieniu: „Dyrektor, po zasięgnięciu opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego:
1) ustala długość przerw międzylekcyjnych;
2) organizuje przerwy w sposób umożliwiający uczniom spożycie posiłków na terenie szkoły lub placówki“.
Przepisy nie określają minimalnej wymaganej długości przerwy obiadowej. Decyzje w tym zakresie należą do szkoły, która powinna działać uwzględniając potrzeby uczniów oraz sugestie samorządu uczniowskiego i rady rodziców.
Zagadnienia dotyczące zasad racjonalnego odżywiania oraz przeciwdziałania marnowaniu żywności są elementami edukacji o zrównoważonym rozwoju, a szczegółowo w edukację ekologiczną lub środowiskową. Zgodnie z ustawą Prawo oświatowe system oświaty zapewnia upowszechnienia tej wiedzy wśród uczniów. Treści związane z przeciwdziałaniem marnowaniu żywności znajdują się w podstawie programowej na wszystkich etapach edukacyjnych m.in. na edukacji przyrodniczej, geografii, chemii, wiedzy o społeczeństwie.
MEN przypomina również, że w ramach wspierania realizacji edukacji zdrowotnej i ekologicznej w szkołach, a także promocji zdrowia i profilaktyki, popularyzuje „Program dla szkół” ustanowiony przez Komisję Europejską w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, realizowany przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Program promuje zdrowe odżywianie i kształtuje trwałe nawyki konsumpcji owoców, warzyw, mleka i jego przetworów. W jego ramach prowadzone są obowiązkowe działania o charakterze edukacyjnym realizowane w szkołach podstawowych. Szkoły uczestniczące w programie zobowiązane są do zrealizowania co najmniej 2 zajęć w każdym semestrze roku szkolnego o charakterze edukacyjnym.
Przez cały rok szkolny nauczyciele mogą korzystać z materiałów takich jak np. Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia dla Dzieci i Młodzieży opracowana przez Instytut Żywności i Żywienia oraz Kalendarz sezonowości warzyw i owoców „Przygody młodego ogrodnika“.
Na stronie internetowej MEN zamieszczane są informacje o programach edukacyjnych i przedsięwzięciach on-line związanych z przeciwdziałaniem marnowania żywności.