Czy MEN zlikwiduje godziny dostępności nauczycieli?
Trwają prace legislacyjne nad nowelizacją ustawy – Karta Nauczyciela. Zgodnie z opublikowanym 10 czerwca 2025 r. projektem ustawy, planowane jest uchylenie przepisów dotyczących tzw. godzin dostępności nauczycieli. Zmiana ta ma na celu zwiększenie elastyczności w organizacji pracy nauczycieli i stanowi odpowiedź na postulaty środowiska oświatowego. Wcześniej Ministerstwo Edukacji Narodowej odniosło się do interpelacji nr 6664, w której padło pytanie o zasadność utrzymywania „godzin czarnkowych”.
Godziny dostępności nauczycieli – fikcja, czy realna potrzeba?
Tzw. godzina dostępności („godzina Czarnkowa”) została wprowadzona w 2022 roku jako jedna dodatkowa godzina w tygodniu, którą nauczyciel miał spędzać w szkole, będąc do dyspozycji uczniów, rodziców i współpracowników. Za tę godzinę nie przysługuje dodatkowe wynagrodzenie, a jej celem miało być zwiększenie dostępności nauczyciela poza pensum dydaktycznym. W praktyce jednak rozwiązanie to spotkało się z krytyką. Wielu nauczycieli wskazuje, że godziny dostępności to fikcja oderwana od rzeczywistości szkolnej – rodzice i uczniowie rzadko korzystają z takiej formy kontaktu, a nauczyciele są zobowiązani do fizycznej obecności w szkole bez rzeczywistego zapotrzebowania na konsultacje.
Interpelacja poselska i stanowisko MEN
W związku z narastającą krytyką, w interpelacji nr 6664 zadano Ministrowi Edukacji dwa pytania:
- Czy MEN dostrzega ten problem i planuje wykorzystać „godziny czarnkowe” w inny sposób?
- Czy planowana jest likwidacja tzw. godzin dostępności nauczycieli?
W odpowiedzi MEN przypomniało pierwotny cel wprowadzenia tych godzin – umożliwienie uczniom i rodzicom konsultacji z nauczycielami poza lekcjami. Jednocześnie resort wskazał, że przepis art. 42 ust. 2 Karty Nauczyciela już obecnie zapewnia nauczycielom czas na realizację zadań statutowych szkoły, w tym konsultacji. Sposób realizacji godzin dostępności ma być ustalany przez dyrektora w porozumieniu z nauczycielem i dostosowany do potrzeb szkoły.
Projekt nowelizacji Karty Nauczyciela: godziny dostępności do likwidacji
Zasadnicza zmiana została jednak zapowiedziana w projekcie nowelizacji Karty Nauczyciela z 10 czerwca 2025 r. Projekt zakłada uchylenie art. 42 ust. 2f i 2g, które ustanawiały obowiązek jednej godziny dostępności tygodniowo w szkole.
W uzasadnieniu projektu wskazano m.in., że: obowiązek ten dubluje już istniejące obowiązki nauczycieli wynikające z art. 42 ust. 2 pkt 2 KN, zdecydowana większość nauczycieli (według danych z ankiety ZNP – ponad 12 tysięcy respondentów) uznała, że godziny dostępności są nieskuteczne i niepotrzebne, rodzice i uczniowie nie korzystają z tej formy kontaktu, jedynie połowa szkół dysponuje warunkami organizacyjnymi do ich realizacji (np. dostępna sala).
Projekt stanowi realizację postulatów zgłaszanych przez nauczycieli, związki zawodowe oraz samorządy. Równolegle, jak zapowiada MEN, trwają dalsze prace analityczne i konsultacje w ramach Zespołu ds. pragmatyki zawodowej nauczycieli, mające na celu kompleksową reformę organizacji czasu pracy pedagogów – w tym w kontekście uchwały Sądu Najwyższego z 26 lutego 2025 r. (III PZP 3/24), która zmienia dotychczasową linię orzeczniczą w tym zakresie
