Podsumowanie konferencji „Uczeń ze specjalnymi potrzebami a zmiany w prawie oświatowym”

Tematem wydarzenia była prezentacja nowych rozwiązań dotyczących kształcenia dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

1. IPET

Edukacja uczniów z niepełnosprawnością od 1 września 2017 r. ma być organizowana wyłącznie na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego zgodnie ze wskazaniami zawartymi w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym (IPET).

Ministerstwo doprecyzowało przepisy rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, zobowiązując zespół nauczycieli i specjalistów opracowujący IPET, do zamieszczenia w nim informacji dotyczących:

• rodzaju i sposobu dostosowania warunków organizacji kształcenia specjalnego z wykorzystaniem technologii wspomagających to kształcenie,

• wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC) wskazanych jako zajęcia rewalidacyjne realizowane z uczniami niepełnosprawnymi z zaburzeniami mowy lub jej brakiem,

• możliwości organizacji wybranych zajęć edukacyjnych indywidualnie z uczniem lub w grupie liczącej do 5 uczniów.

Ponadto zespół będzie miał obowiązek dokonywania wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia co najmniej dwa razy w roku szkolnym.

Kształcenie musi być organizowane we współpracy z rodzicami ucznia. Dlatego dyrektor szkoły jest zobowiązany do:

• pisemnego zawiadomienia rodziców o terminie spotkania zespołu nauczycieli specjalistów opracowujących indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, aby umożliwić rodzicom uczestniczenie w tym spotkaniu,

• wydania (na wniosek) kopii wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia oraz indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego.

2. Zindywidualizowana ścieżka kształcenia

Uczniowie, którym stan zdrowia umożliwia uczęszczanie do szkoły, ale powoduje trudności w funkcjonowaniu w danej placówce, będą mogli być objęci zindywidualizowaną ścieżką kształcenia w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej i mieć organizowane zajęcia, co ważne – również indywidualnie.

Rozwiązania dotyczące zindywidualizowanej ścieżki kształcenia przedstawione zostały w przepisach rozporządzenia MEN w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

3. Finansowanie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami

W projekcie ustawy o finansowaniu zadań oświatowych podtrzymane zostały dotychczasowe gwarancje środków przewidzianych na kształcenie specjalne.

W stosunku do obecnego rozwiązania główna zmiana dotyczy gwarancji środków w szkołach i przedszkolach ogólnodostępnych. W szkołach ogólnodostępnych wyodrębniać się będzie jedynie wydatki ponoszone na realizację zaleceń wynikających z orzeczeń, tj. np. na wynagrodzenie nauczyciela wspomagającego. Dodatkowo będzie  możliwość prostego wyodrębnienia środków, łatwo wyliczanym wskaźnikiem, ponoszonych w oddziałach integracyjnych i specjalnych w szkołach ogólnodostępnych.

Drugą główną zmianą jest wprowadzenie analogicznego rozwiązania dla szkół „niesamorządowych”. W ich przypadku środki z dotacji  naliczone na uczniów niepełnosprawnych będą mogły być przeznaczane wyłącznie na realizację zadań związanych z kształceniem specjalnym. Wprowadzono również mechanizm ułatwiający rozliczenie się z tego obowiązku.

4. Podstawy programowe

Od 1 września 2017 r. w szkołach podstawowych dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz w szkołach przysposabiających do pracy realizowane są nowe podstawy programowe oraz ramowe plany nauczania.

Do listopada będą gotowe materiały dotyczące dostosowania podstawy programowej  kształcenia ogólnego w szkołach ponadpodstawowych.

5. Nowe zawody pomocnicze

Od 1 września 2017 r. w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego utworzono 5 tzw. zawodów pomocniczych skierowanych do uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Są to: pracownik pomocniczy ślusarza, pracownik pomocniczy stolarza, pracownik pomocniczy mechanika, pracownik pomocniczy krawca, a także asystent fryzjera.

6. Podręczniki dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

MEN zapewniło podręczniki do nowej podstawy programowej do klasy I, IV i VII szkoły podstawowej.

Dla uczniów niewidomych i słabowidzących – na zlecenie Ministra Edukacji Narodowej zostały dostosowane podręczniki do klasy: I – kształcenie zintegrowane i matematyka, IV – język polski, matematyka, przyroda i historia, VII – język polski, matematyka, biologia, chemia, fizyka, historia oraz WOS.

Dla uczniów uczęszczających do klasy I, mających trudności w uczeniu się i/lub komunikowaniu się, niesłyszących, słabosłyszących, z niepełnosprawnością intelektualną, autyzmem i afazją dostosowano podręczniki,  materiały edukacyjne w postaci zeszytów piktogramów – wykorzystujące symbole PCS, materiały edukacyjne w formie multimedialnej zawierającej tłumaczenia na polski język migowy (PJM).

Przygotowane zostały również książki pomocnicze zawierające zasady i dobre praktyki dotyczące korzystania z zaadaptowanych materiałów edukacyjnych, materiały ćwiczeniowe, służące utrwalaniu wiedzy o języku polskim oraz wspomaganiu procesu nabywania przez uczniów umiejętności komunikacyjnych, materiały ćwiczeniowe w postaci zeszytów kart pracy służących utrwalaniu przez uczniów wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej.

Od roku 2018 wydawcy podręczników będą zobowiązani do przygotowywania wersji dostosowanych do potrzeb uczniów z niepełnosprawnością.

7. Nowy model diagnozy ucznia

MEN pracuje nad nowym modelem diagnozowania ucznia opartym o wykorzystanie Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF). Ma  on celu szybkie wychwycenie potrzeb dziecka i określenie kierunku niezbędnego wsparcia. Obecna diagnoza prowadzi do stygmatyzacji dziecka. Diagnozujący skupiają się bowiem na nazywaniu niepełnosprawności, a nie na wskazaniu konkretnego wsparcia. Ministerstwo edukacji współpracuje z Agencją ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej, a przy prowadzonych pracach systemowych wykorzystuje jej rekomendacje, uwzględnia dobre praktyki i doświadczenia.

8. Poradnie psychologiczno-pedagogiczne

Ministerstwo Edukacji Narodowej pracuje nad określeniem standardów pracy poradni psychologiczno-pedagogicznych i przygotowaniem wykwalifikowanych kadr.

Przygotowany został projekt  „Opracowanie instrumentów do prowadzenia diagnozy psychologiczno-pedagogicznej”. Projekt realizowany jest przez Ośrodek Rozwoju Edukacji. Dotychczas wypracowano standardy pracy poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz modelowy zestaw narzędzi do diagnozy obszaru emocjonalno- społecznego. W narzędzia te wyposażono wszystkie poradnie.

Przeprowadzony zostanie również pilotaż nowego modelu diagnozy. Wypracowane będą również nowe zestawy narzędzi diagnostycznych dostosowane do specyficznych potrzeb dzieci. W latach 2018-2020 zrealizowany zostanie drugi etap projektu, mający na celu przygotowanie kadr do stosowania wypracowanych narzędzi.