MEN potwierdza: Szkoła nie zbiera deklaracji o nieuczestniczeniu w lekcjach religii

Interpelacja dotyczy wątpliwości interpretacyjnych związanych z obowiązkiem składana negatywnych oświadczeń woli w sprawie nieuczestniczenia w zajęciach religii. Podstawą jest skarga Fundacji Wolność od Religii z 7 października 2024 r. w sprawie interpretacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.

Wówczas, w piśmie z 7 listopada 2024 r., MEN przedstawiło stanowisko wymagające od rodziców uczniów składania negatywnych oświadczeń woli dotyczących nieuczestniczenia w zajęciach religii. Zdaniem Fundacji stanowisko to jest niezgodna z Konstytucją RP oraz ustawą z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Jest to nowa interpretacja sprzeczna z podstawowymi zasadami ochrony praw rodziców i uczniów. Do tej pory stanowiska MEN i RPO jednoznacznie wskazywały, że brak zgody na uczestnictwo w religii nie wymaga składania dodatkowych oświadczeń. Zdaniem Fundacji Wolność od Religii nowe stanowisko łamie zasadę neutralności państwa.

Dlatego też w interpelacji poselskiej zadano MEN min. te pytania:

1. Czy MEN zamierza dokonać ponownej analizy i rewizji stanowiska przedstawionego w piśmie z 7 listopada 2024 r., w szczególności w kontekście zgodności z Konstytucją RP oraz ustawą o gwarancjach wolności sumienia i wyznania?

2. Jakie kroki zostaną podjęte, aby zapewnić zgodność praktyki szkolnej z zasadą neutralności światopoglądowej państwa?

3. Czy MEN planuje wydać szczegółowe wytyczne dla kuratoriów i szkół, które jednoznacznie uregulują kwestie związane z organizacją zajęć religii i etyki z poszanowaniem praw rodziców i uczniów?

MEN ponownie przeanalizowało stanowisko zajęte w piśmie z 7 listopada 2024 r. w sprawie dotyczącej sposobu składania deklaracji w sprawie uczestnictwa w zajęciach religii.

W odpowiedzi MEN czytamy, że zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z 14 kwietnia 1992 r. naukę religii naukę religii i etyki w szkołach podstawowych organizuje się na życzenie rodziców. Szkoła powinna zebrać od rodziców wyłącznie deklaracje w przypadku woli uczestnictwa w zajęciach religii. Nie powinna natomiast oczekiwać składania deklaracji przez wszystkich rodziców o woli lub braku woli uczestnictwa w nauce religii.

MEN przypomina, że od 1 września 2025 r. obowiązywać będą nowe zasady organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach:

• Ujednolicenie tygodniowego wymiaru godzin nauki religii i nauki etyki w publicznych szkołach, tj. oba zajęcia będą realizowane w wymiarze 1 godziny tygodniowo.

• Określenie zasady umieszczania lekcji religii i etyki bezpośrednio przed obowiązkowymi zajęciami edukacyjnymi ucznia lub bezpośrednio po tych zajęciach (z możliwością odstąpienia od tej zasady w tych oddziałach szkoły podstawowej, w których – na dzień 15 września roku szkolnego – wszyscy uczniowie uczęszczają na lekcję religii lub etyki).

• Stosowanie - w wypadku organizowania nauki religii poza szkołą (tj. w grupie międzyszkolnej lub pozaszkolnym punkcie katechetycznym) – tych samych zasad łączenia uczniów, które obowiązują w szkole.

• Stosowanie w wypadku organizowania zajęć etyki tych samych zasad jak w wypadku religii.

• Ograniczenie możliwości łączenia na lekcjach religii i etyki w grupy międzyklasowe uczniów klas I–III szkoły podstawowej wyłącznie do sytuacji, kiedy uczestnictwo w zajęciach religii lub etyki w danym oddziale klasowym zadeklaruje mniej niż siedmioro uczniów.