Niepełnosprawność, spektrum autyzmu, przebyte choroby czy urazy, to tylko niektóre czynniki zaburzające możli­wość porozumiewania się za pomocą słów. Dla takich osób powstały różne systemy komunikacji bez słów mówionych. W artykule omówiono alternatywne systemy wspomagające rozwój komunikacji uczniów z niepełnosprawnością i zaburzeniami mowy.